Porozumienie z polskim ministrem finansów jako zabezpieczenie przed korektami cen transferowych

Ceny transferowe to ceny ustalane dla transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi (1) kapitałowo, (2) organizacyjnie, aw obrocie krajowym także: (3) majątkowo, (4) rodzinnie lub (5) ze względu na stosunek pracy. Dostawy i świadczenia pomiędzy podmiotami powiązanymi (tzw. transakcje kontrolowane) dotyczą wszelkich rodzajów aktywności gospodarczej, ale przede wszystkim: obrotu towarowego, świadczenia usług, finansowania działalności przedsiębiorstw oraz przenoszenia lub korzystania z praw o charakterze niematerialnym.

Polskie organy podatkowe mają prawo do urynkowienia wartości transakcji kontrolowanych i oszacowania prawidłowej wartości podstawy opodatkowania deklarowanej w Polsce, i korzystają z tego prawa. Zaniżenie zobowiązań podatkowych w rozliczeniach polskich przedsiębiorstw, ujawnione w trakcie ewentualnej kontroli podatkowej lub karnoskarbowej (określane jako «pierwotna» korekta cen transferowych) może być przyczyną sankcji nie tylko w stosunku do przedsiębiorstwa, ale także osób fizycznych odpowiedzialnych za powstanie nieprawidłowości (np. w formie osobistej odpowiedzialności karnoskarbowej członków zarządu polskich spółek).

Skutkiem powyższych korekt mogą być zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę oraz — ewentualnie — sankcyjna 50% stawka podatku dochodowego lub obciążenia wynikające z ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych.

Niezależnie od opłat o charakterze sankcyjnym przedsiębiorstwa są zobowiązane do uregulowania ewentualnych zaległości podatkowych ujawnionych w wyniku urynkowienia cen w rozliczeniach pomiędzy podmiotami powiązanymi. Przedsiębiorstwa mogą być zobowiązane nie tylko do skorygowania zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych, ale także do dokonania odpowiednich korekt innych zobowiązań publiczno-prawnych (najczęściej korekty dotyczą podatku VAT, akcyzy oraz cła).

Jednym ze sposobów zabezpieczenia przedsiębiorstwa przed negatywnymi skutkami ewentualnych korekt cen transferowych jest uzyskanie od ministra finansów potwierdzenia, że metody ustalania cen transferowych stosowane przez przedsiębiorstwo w kontrolowanych transakcjach są prawidłowe. Takie potwierdzenia są wydawane przez ministra finansów w formie porozumień w sprawie ustalania cen transferowych na wniosek zainteresowanego przedsiębiorstwa lub grupy zainteresowanych przedsiębiorstw.

Porozumienia cenowe określają kryteria istotne przy ustalaniu prawidłowych cen transferowych dla transakcji objętych takim porozumieniem w okresie objętym porozumieniem (np. metody ustalania cen transferowych, obiekty porównań i odpowiednie ich korekty, założenia co do przyszłych zdarzeń). Porozumienia cenowe mogą być zawierane na okresy nie dłuższe niż 5 lat z możliwością ich przedłużenia. Przedłużenie może obowiązywać przez kolejne 5 lat, jeśli warunki będące podstawą wydania przedmiotowych porozumień nie uległy zmianie.

1. Rodzaje porozumień cenowych

Porozumienia cenowe umożliwiają (pod pewnymi warunkami) uniknięcie sporów z organami administracji podatkowej w sprawie cen transferowych w transakcjach kontrolowanych, a w konsekwencji ograniczenie lub wyeliminowanie ryzyka podwójnego opodatkowania dochodu ujawnionego w trakcie ewentualnych korekt cen transferowych. Stopień ochrony wynikającej z takich porozumień zależy od rodzaju porozumienia.

Jednostronne porozumienia cenowe (tzn. takie, które dotyczą polskiej administracji podatkowej oraz polskich lub zagranicznych podatników) nie ograniczają ryzyka potencjalnego podwójnego opodatkowania dodatkowego dochodu ujawnionego w wyniku ewentualnej korekty cen transferowych, ponieważ nie zabezpieczają przed sporami w sprawie wyceny przedmiotowych transakcji za granicą. Porozumienia dwustronne oraz wielostronne (tzn. takie, które wymagają konsultacji z więcej niż jedną administracją podatkową) wymagają od ministra finansów międzynarodowych konsultacji z władzami podatkowymi państw właściwych dla zagranicznych partnerów handlowych w sprawie ustalenia właściwych metod wyceny transakcji będących przedmiotem wniosku i faktycznie zabezpieczają zainteresowane podmioty przed negatywnymi skutkami korekt cen transferowych.

2. Transakcje chronione porozumieniami cenowymi

Porozumienia cenowe mogą dotyczyć obecnych i przyszłych transakcji przedsiębiorstwa, jak również transakcji, których realizację rozpoczęto przed dniem złożenia wniosku o zawarcie porozumienia cenowego. Nie chronią jednak takich transakcji, których realizację rozpoczęto przed dniem złożenia wniosku o zawarcie porozumienia, ale które w dniu złożenia wniosku były przedmiotem postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, karnoskarbowej lub postępowaniem przed sądem administracyjnym.

Nieskuteczne są także takie porozumienia cenowe, które zostały uchylone przez ministra finansów przed upływem ustalonego terminu ich obowiązywania. Uchylenie takie jest możliwe w przypadku takiej zmiany stosunków gospodarczych, która powoduje rażącą nieadekwatność wyboru i stosowania metod ustalania cen transakcyjnych wskazanych w porozumieniu cenowym jako prawidłowe. Właściwe procedury ewidencjonowania i rozliczania transakcji kontrolowanych mogą wyeliminować ryzyko uchylenia decyzji w sprawie porozumień cenowych.

Uchylenie decyzji wywołuje skutki prawne od dnia doręczenia decyzji, której wygaśnięcie stwierdza. W praktyce oznacza to, że uchylone porozumienie cenowe nie tylko nie chronią transakcji zawieranych po uchyleniu decyzji, ale także transakcji zawartych na zasadach określonych w porozumieniu cenowym w czasie jego obowiązywania.

Należy także zwrócić uwagę na fakt, że brak definicji pojęcia rażącej nieadekwatności wyboru i stosowania może prowadzić do sporów z organami administracji podatkowej w sprawie określenia takiej zmiany stosunków gospodarczych, która uzasadniałaby zmianę metody ustalania cen transakcyjnych w transakcjach z podmiotami powiązanymi.

3. Strony porozumień cenowych

Stronami porozumień cenowych z ministrem finansów mogą być zarówno podmioty krajowe w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym (np. spółki kapitałowe i osobowe, przedsiębiorstwa osób fizycznych, fundusze inwestycyjne czy towarzystwa ubezpieczeniowe), jak i polskie zakłady zagranicznych przedsiębiorstw czy zagraniczne zakłady polskich podatników prowadzących działalność gospodarczą za pomocą zakładu poza terenem Polski.

4. Korzyści związane z zawarciem porozumienia cenowego

Porozumienia cenowe to korzystna dla przedsiębiorstw oraz organów administracji podatkowej swoistego rodzaju umowa.

Porozumienia cenowe umożliwiają przedsiębiorstwom uczestniczącym w złożonych transakcjach kontrolowanych o istotnej wartości m.in.:

• zwiększenie wiarygodności planowanych obciążeń podatkowych oraz wyniku finansowego w okresie objętym porozumieniem cenowym,
• szczegółową symulację rozliczeń pomiędzy stronami transakcji, a w konsekwencji zwiększenie skuteczności operacyjnego i finansowego zarządzania przedsiębiorstwem,
• wyeliminowanie ryzyka korekt zysków, a w konsekwencji potrzeby tworzenia rezerw na podatek dochodowy w stosunku do transakcji objętych porozumieniami cenowymi,
• zmniejszenie stopnia intensywności ewentualnych kontroli podatkowych lub karnoskarbowych dotyc...