Biegły nie powinien być wyrocznią

Wskazana w art. 6 ust. 2–4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych procedura dotycząca określenia przez organ podatkowy wartości rynkowej przedmiotu umowy cywilnoprawnej nie wyłącza obowiązku uwzględnienia zasad postępowania podatkowego wymienionych w Ordynacji podatkowej. Opinia sporządzona przez biegłego stanowi dowód w postępowaniu podatkowym, który – jak każdy inny dowód – powinien zostać poddany ocenie zgodnie zwyrażoną w art. 191 Ordynacji zasadą swobodnej oceny dowodów. Ocena ta winna znaleźć wyraz w uzasadnieniu decyzji. Organ nie może natomiast bezkrytycznie, bez dokonania rzetelnej oceny przyjąć opinii biegłego jako podstawy określenia wartości rynkowej przedmiotu czynności cywilnoprawnej, w szczególności w sytuacji gdy opinię taką kwestionuje strona – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach.

Na podstawie aktu notarialnego małżonkowie nabyli prawo wieczystego użytkowania działek gruntu oraz własność posadowionych na nich budynków. Stroną sprzedającą była spółka akcyjna. Ponieważ – według oceny organu podatkowego pierwszej instancji – wartość przedmiotu transakcji określona przez strony w akcie notarialnym nie odpowiadała jej wartości rynkowej, strony zostały wezwane do jej podwyższenia dla celów podatku od czynności cywilnoprawnych.

Małżonkowie wystąpili o uznanie ceny transakcyjnej, argumentując m.in. że budynki i budowle przeznaczone były do likwidacji, a umowa o współpracy ze stroną sprzedającą ograniczała możliwość wykorzystania budynków i gruntów. Budynki zakupiono bez urządzeń i wyposażenia. Strona sprzedająca natomiast potwierdziła, że wartość nieruchomości była wyższa, jednak uzyskana cena ze sprzedaży była kwotą zadowalającą ze względu na sytuację finansową spółki.

Wobec braku zgody stron na podwyższenie wartości nieruchomości naczelnik urzędu skarbowego wszczął postępowanie podatkowe w sprawie wymiaru podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu ww. transakcji i podpisał umowę o dzieło, na podstawie której zlecono sporządzenie operatu szacunkowego nieruchomości przez biegłego rzeczoznawcę.

Ponieważ biegły wycenił przedmiotową nieruchomość na kwotą o wiele wyższą, niż określał ją akt notarialny, pełnomocnik małżonków wniósł uwagi i zastrzeżenia do operatu szacunkowego. Zażądał m.in. zweryfikowania wartości określonej w operacie, przedstawiając przy tym obszerną argumentację (w tym dot. konieczności porównania cen transakcyjnych).

W wyniku przeprowadzonego postępowania podatkowego naczelnik, przyjmując za podstawę opodatkowania kwotę ustaloną przez biegłego, określił małżonkom zobowiązanie w podatku od czynności cywilnoprawnych w nowej wysokości.

Od powyższej decyzji małżeństwo złożyło odwołanie do dyrektora izby skarbowej, które nie przyniosło jednak oczekiwanego skutku. Zdaniem organu odwoławczego powołanie kolejnego biegłego w tej sprawie pozostaje w sprzeczności z postanowieniami art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, który stanowi, że jeżeli podatnik pomimo wezwania nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ p...