Transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi kapitałowo – skutki niewłaściwego dokonywania takich transakcji

Z perspektywy przepisów prawa podatkowego pomiędzy danymi podmiotami mogą istnieć powiązania zarówno osobowe, jak i kapitałowe. Zaistnienie takich powiązań narzuca przedsiębiorstwom szczególne obowiązki i z drugiej strony naraża na wyższy niż w przypadku podmiotów niezależnych poziom ryzyka podatkowego. Sprowadza się ono zasadniczo do możliwości zastosowania przez organy podatkowe tzw. sanacyjnej stawki w podatku dochodowym, która wynosi aż 50% oszacowanego przez urzędy dochodu.

Powiązania kapitałowe

W świetle art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych powiązania kapitałowe w stosunkach międzynarodowych występują wówczas, gdy:

1) podatnik podatku dochodowego z siedzibą (lub miejscem zamieszkania) w Polsce (zwany dalej „podmiotem krajowym”) posiada udział w kapitale przedsiębiorstwa położonego za granicą lub
2) osoba fizyczna lub prawna z siedzibą (lub miejscem zamieszkania) za granicą (zwana dalej „podmiotem zagranicznym) posiada udział w kapitale podmiotu krajowego albo
3) te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie posiadają udział w kapitale podmiotu krajowego oraz podmiotu zagranicznego.

Z kolei zgodnie z ust. 4 wspomnianego powyżej artykułu, powiązania kapitałowe w stosunkach krajowych zachodzą pomiędzy dwoma podmiotami w następujących przypadkach:

1) gdy podmiot krajowy posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego albo
2) gdy te same osoby prawne lub fizyczne równocześnie posiadają udział w kapitale dwóch podmiotów krajowych.

Wspólny udziałowiec

Z perspektywy powyższych przepisów widoczne jest, że nie tylko (bezpośredni lub pośredni) udział jednego podmiotu w kapitale drugiego może czynić te podmioty podmiotami powiązanymi. Dwa podmioty uzyskają również taki status, jeśli posiadać będą jednego udziałowca (także mniejszościowego). W wielu grupach przedsiębiorstw tego typu powiązania są, niestety, często marginalizowane oraz przede wszystkim nie istnieją procedury ich kontroli dla celów tworzonej polityki cen transferowych lub sporządzanej już dokumentacji transakcji.

W przypadku powiązań kapitałowych niezmiernie istotne jest określenie wysokości udziału kapitałowego istniejącego zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio. Zgodnie z art. 11 ust. 5a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych powiązanie kapitałowe wystąpi wówczas, gdy dany podmiot posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż zaledwie 5% (bezpośrednio lub pośrednio).

Przykład:
Jeże...