Akt urodzenia

Akt urodzenia jest aktem stanu cywilnego stwierdzającym fakt narodzin dziecka. Stanowi wyłączny dowód tego zdarzenia. Dokument ten jest tworzony i przechowywany przez urząd stanu cywilnego, na obszarze którego stwierdzono urodzenie. Można go obalić tylko przez procedurę sprostowania lub unieważnienia aktu.

Zgodnie z przepisami urodzenie dziecka należy zgłosić w ciągu 14 dni w urzędzie stanu cywilnego właściwym ze względu na miejsce urodzenia dziecka.

Jeżeli dziecko urodziło się martwe, zgłoszenie tego zdarzenia powinno nastąpić w ciągu 3 dni. W takim wypadku sporządza się akt urodzenia z adnotacją, że dziecko nie żyło w momencie narodzin. Aktu zgonu nie wystawia się.

Do zgłoszenia urodzenia dziecka są obowiązani:

• ojciec dziecka albo inna osoba obecna przy porodzie,
• lekarz lub położna,
• matka dziecka, jeżeli jej stan zdrowia na to pozwala.  

Zgłoszenia dokonuje się ustnie.

Jeżeli dziecko urodziło się w szpitalu lub innym zakładzie, do zgłoszenia urodzenia (na piśmie) jest obowiązany szpital lub zakład.

Co zawiera akt urodzenia?

Zgodnie z art. 40 i 52 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego do aktu urodzenia wpisuje się:

• nazwisko, imię (imiona) i płeć dziecka,
• miejsce i datę urodzenia dziecka,
• nazwiska, nazwiska rodowe rodziców, imię (imiona), miejsce i datę urodzenia, miejsce zamieszkania każdego z rodziców w chwili urodzenia się dziecka,
• nazwisko, imię i miejsce zamieszkania zgłaszającego,
• dane dotyczące zakładu opieki zdrowotnej, jeżeli urodzenie dziecka zgłasza zakład.

Akt urodzenia dziecka nieznanych rodziców sporządza się na podstawie orzeczenia sądu opiekuńczego, który:

- w miarę możliwości ustala miejsce i datę urodzenia dziecka (po zasięgnięciu opinii osoby, pod której opieką dziecko się znajduje),
- nadaje dziecku imię i nazwisko oraz określa, jakie imiona rodziców i ich nazwiska rodowe mają być wpisane do aktu urodzenia (nazwisko nadane dziecku wpisuje się jako nazwisko jego rodziców).

Jeśli nie uda się ustalić miejsca urodzenia dziecka, za miejsce urodzenia uważa się miejsce znalezienia dziecka.

Rejestracja narodzin dziecka

Urodzenie dziecka rejestruje się w urzędzie stanu cywilnego (USC) miejsca tego zdarzenia.

Jeżeli dziecko urodziło się na polskim statku morskim lub powietrznym, do rejestracji dochodzi w USC właściwym dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.

W sytuacj gdy żadne z rodziców dziecka nie mieszka na obszarze urzędu stanu cywilnego, gdzie doszło do narodzin dziecka, urodzenie dziecka można zgłosić w USC miejsca zamieszkania rodziców lub jednego z nich.

SPORZĄDZENIE AKTU URODZENIA

Akt urodzenia sporządza się na podstawie zaświadczenia wystawionego przez lekarza lub zakład służby zdrowia.

Osoba zgłaszająca urodzenie dziecka, którego rodzice pozostają w związku małżeńskim, przedstawia odpis skrócony aktu małżeństwa. Nie dotyczy to sytuacji, gdy akt małżeństwa rodziców dziecka został sporządzony w tym samym urzędzie stanu cywilnego.

Jeżeli dziecko nie pochodzi z małżeństwa, może być za zgodą matki uznane przez ojca przed sporządzeniem aktu urodzenia, przy sporządzaniu aktu urodzenia lub po sporządzeniu tego aktu (o uznaniu dziecka przez ojca piszemy poniżej).

Sposób załatwienia formalności

Miejsce załatwienia sprawy: USC.

Forma załatwienia: rejestracja narodzin dziecka + 3 bezpłatne odpisy aktu urodzenia.

Wymagane dokumenty:

• pisemne zgłoszenie urodzenia noworodka wydane przez lekarza lub zakład służby zdrowia (szpitale przekazują takie zaświadczenie bezpośrednio do urzędu),
• w przypadku rejestracji urodzenia dziecka przez osobę upoważnioną* — oświadczenie rodziców o nadanych mu imionach.

Do wglądu:

• dowody osobiste rodziców dziecka,
• odpis skrócony aktu małżeństwa rodziców — gdy małżeństwo nie było zawarte w tym samym USC, w którym rejestrowane jest dziecko,
• odpis skrócony aktu urodzenia matki — gdy matka jest panną,
• odpis skrócony aktu małżeństwa z adnotacją o rozwodzie — gdy matka jest rozwiedziona,
• odpis skrócony aktu zgonu męża oraz odpis skrócony aktu małżeństwa — gdy matka jest wdową.

* W zastępstwie rodziców dziecka rejestracji urodzenia i nadania imion dziecku może dokonać inna osoba, po przedstawieniu upoważnienia podpisanego przez ojca i matkę.

Termin załatwienia: niezwłocznie.

Nadanie i zmiana imienia/imion dziecka

Kierownik urzędu stanu cywilnego odmówi przyjęcia oświadczenia o wyborze dla dziecka więcej niż dwóch imion, imienia ośmieszającego, nieprzyzwoitego, w formie zdrobniałej oraz imienia niepozwalającego odróżnić płci dziecka.

W ciągu 6 miesięcy od dnia sporządzenia aktu urodzenia można zmienić dziecku imię/imiona. W tym celu rodzice lub matka dziecka niepochodzącego z małżeństwa składają pisemne oświadczenie o zmianie imienia/imion dziecka.

Po zmianie imienia/imion do aktu urodzenia dziecka wpisuje się odpowiednią wzmiankę.

OŚWIADCZENIE O UZNANIU DZIECKA PRZEZ OJCA

Zgodnie z art. 62 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

- jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki (domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji);
- jeżeli dziecko urodziło się przed upływem 300 dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża;

domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.

Jeżeli nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż matki, dane dotyczące osoby ojca wpisuje się tylko w razie uznania dziecka przez ojca lub sądowego ustalenia ojcostwa.

Jeśli nie nastąpiło uznanie dziecka lub sądowe ustalenie ojcostwa, w rubryce „nazwisko ojca” umieszcza się nazwisko matki (z odpowiednią adnotacją).

Uznać można dziecko, które nie pochodzi z małżeństwa lub w stosunku do którego zostało zaprzeczone ojcostwo. Do uznania potrzebna jest zgoda matki dziecka, a jeśli jest ona małoletnia — zgoda przedstawiciela ustawowego dziecka. Jeżeli ojciec dziecka jest małoletni, potrzebna jest zgoda jego opiekunów prawnych.

Można uznać dziecko nienarodzone. Ojciec może uznać dziecko przed, w czasie lub po sporządzeniu aktu urodzenia. Uznanie dziecka nie może mieć miejsca po jego śmierci.

Dziecko, które ukończyło 13 lat, musi wyrazić zgodę na uznanie.

Uznanie dziecka może nastąpić przed:

• kierownikiem urzędu stanu cywilnego,
• sądem opiekuńczym,
• polskim konsulem (za granicą), jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego rodzice są obywatelami polskimi.

Przyjęcie oświadczenia o uznaniu dziecka lub nadaniu mu nazwiska męża matki wymaga sporządzenia protokołu. Gdy oświadczenie o uznaniu dziecka składane jest przed konsulem, konsul sporządza protokół i przesyła go niezwłocznie do USC, w którym dziecko zostało zarejestrowane.

W sytuacji gdy rodzice dziecka pobiorą się po jego urodzeniu, do aktu urodzenia wpisuje się wzmiankę dodatkową o zawarciu małżeństwa oraz o wynikającej z tego, stosownie do przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zmianie nazwiska dziecka.

Sposób załatwienia formalności

Miejsce załatwienia sprawy: USC.

Oświadczenie o uznaniu dziecka składają rodzice osobiście.

Forma załatwienia: przyjęcie oświadczenia o uznaniu dziecka (w postaci protokołu).

Wymagane dokumenty:

Do wglądu:

- dowody osobiste rodziców,
- odpis skrócony aktu urodzenia matki dziecka — gdy matka jest panną,
- odpis skrócony aktu małżeństwa z adnotacją o rozwodzie — gdy matka jest rozwiedziona,
- odpis skrócony aktu zgonu męża matki dziecka — gdy matka jest wdową,
- zaświadczenie lekarskie o ciąży kobiety w przypadku uznania dziecka poczętego a jeszcze nieurodzonego,
- odpis zupełny aktu urodzenia dziecka uznawanego (o ile akt taki został sporządzony wcześniej w USC innym niż ten, w którym następuje uznanie dziecka przez ojca).

Do złożenia w USC:

podanie.

Termin załatwienia: niezwłocznie.

Oświadczenia o nadaniu dziecku nazwiska męża matki

Miejsce załatwienia sprawy: USC.

Oświadczenie składają rodzice osobiście.

Forma załatwienia: przyjęcie protokołu o nadaniu dziecku nazwiska męża matki.

Wymagane dokumenty:

- zupełny odpis aktu urodzenia dziecka,
- odpis skrócony aktu małżeństwa,
- podanie.

Do wglądu:

- dowody osobiste matki dziecka i jej męża.

Termin załatwienia: niezwłocznie.

WPISANIE AKTU URODZENIA SPORZĄDZONEGO ZA GRANICĄ

Miejsce załatwienia sprawy: USC.

Forma załatwienia: decyzja o wpisaniu zagranicznego aktu urodzenia.

Do wpisania aktu urodzenia sporządzonego za granicą niezbędne są:

• oryginalny odpis aktu urodzenia lub fotokopia/kserokopia dokumentu (poświadczona przez organ, który przechowuje oryginały ksiąg, dokument musi być przetłumaczony przez tłumacza przysięgłego),
• podanie wraz z oświadczeniem strony, że dotychczas nie występowała z podobnym wnioskiem do urzędów stanu cywilnego na terenie Polski,
• dowód osobisty (paszport w przypadku cudzoziemca).

Termin załatwienia: do miesiąca, w sprawach skomplikowanych do 2 miesięcy.

ODTWORZENIE AKTU URODZENIA

Miejsce załatwienia sprawy: USC.

Forma załatwienia: decyzja o odtworzeniu aktu urodzenia + 3 bezpłatne odpisy.

Do odtworzenia aktu urodzenia potrzebne są:

• podanie wraz z oświadczeniem strony, że dotychczas nie występowała z wnioskiem o odtworzenie aktu do urzędów stanu cywilnego na terenie Polski,
• dowód osobisty (paszport w przypadku cudzoziemca),
• dowody (przede wszystkim dokumenty, zeznania świadków) potwierdzające fakt powstania i zawartość aktu, którego treść ma być odtwarzana (dokumenty sporządzone w języku obcym należy składać wraz z urzędowym tłumaczeniem, dokonanym przez polskiego tłumacza przysięgłego lub polskiego konsula).

Dodatkowo:

- w przypadku polskiego aktu urodzenia: zaświadczenie z USC właściwego ze względu na miejsce zdarzenia zgonu o zaginięciu lub zniszczeniu księgi stanu cywilnego,
- w przypadku zagranicznego aktu urodzenia: zaświadczenie z USC Warszawa-Śródmieście i Łódź-Centrum o nieistnieniu w tamtejszych księgach aktu podlegającego odtworzeniu.

Termin załatwienia: do miesiąca, w sprawach skomplikowanych do 2 miesięcy.

Odwołanie

Od wydanej decyzji przysługuje stronie odwołanie do wojewody za pośrednictwem kierownika USC, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia (art. 127, § 1 i 2 oraz art. 129, § 1 i 2 Kodeksu postępowania administracyjnego).

WYDANIE ODPISU AKTU URODZENIA

Miejsce załatwienia sprawy: USC.

Forma załatwienia: wydanie odpisu aktu urodzenia (skrócony lub zupełny) z ksiąg stanu cywilnego.

Wymagane dokumenty:

• podanie,
• dowód tożsamości (do wglądu).

Osoby upoważnione powinny przedstawić oryginalne pełnomocnictwo lub odpis urzędowo poświadczony.

Termin załatwienia: niezwłocznie.

Podstawa prawna

Ustawy z 29 września 1986 r. — Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688)
Ustawa z 25 lutego 1964 r. — Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r. Nr 9, poz. 59 z późn. zm.)
Ustawa z 14 czerwca 1960 r. — Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.)

Magdalena Stec