Ewidencja księgowa i podatkowa WDT, WNT, importu i eksportu towarów, miejsce opodatkowania, fakturowanie, różnice kursowe - przykłady liczbowe i księgowe

I. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów i wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów 1. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów i wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów - podatek VAT Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) to wywóz towarów z Polski do innego kraju unijnego w wykonaniu czynności opodatkowanych, w określonych ustawowo warunkach. Firma polska nie jest obciążona podatkiem VAT (0%), a przysługuje jej jeszcze prawo odliczenia VAT od zakupów służących WDT. Obciążonym podatkiem VAT z tytułu WDT jest nabywca unijny, dla którego transakcja jest wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów (WNT) w jego kraju ze stawką krajową. Polski dostawca – podatnik VAT UE podlega opodatkowaniu z tytułu WDT według stawki 0%, pod warunkiem, że w szczególności:

1. dokona dostawy na rzecz unijnego podatnika VAT UE tj. posługującego się ważnym numerem identyfikacyjnym dla transakcji wewnąrzwspólnotowych oraz
2. posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary zostały wywiezione z Polski na terytorium innego państwa unijnego.

Przykład 1. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów bez potwierdzenia dokonania dostawy
Polski dostawca dostarczył towar nabywcy ze Wspólnoty (z Francji), ale nie otrzymał jeszcze jednego z dokumentów potwierdzających WDT. Czy może zastosować stawkę 0% do tej transakcji, czy też musi naliczyć VAT ze stawką krajową? Jak wykazać taką transakcję w informacji podsumowującej?

Z art. 42 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm.) tj. uovat wynika, że dokumentacja polskiego dostawcy dla celów dowodowych w sytuacji, gdy odbioru towaru dokonuje nabywca unijny lub przewoźnik w jego imieniu, powinna zawierać w zasadzie: 1. dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora), 2. kopię faktury dostawy, 3. specyfikację poszczególnych sztuk ładunku oraz 4. dokument potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium swojego kraju. Otóż art. 42 ust. 12 ustawy o VAT wprowadza fikcję prawną, że czynność spełniająca definicję WDT, ale nieudokumentowana w odpowiedni sposób jest transakcją krajową. Wykazanie WDT w ewidencji VAT jako transakcji krajowej oraz obowiązek naliczenia i uiszczenia od niej określonej kwoty podatku powoduje, że jest ona również ujmowana jako transakcja krajowa w deklaracji VAT-7. Kwartalna informacja podsumowująca jest deklaracją, która przedstawia polskim władzom skarbowym zbiorcze dane dotyczące towarowych transakcji wewnątrzwspólnotowych dokonywanych przez poszczególnych podatników. Dane w niej wykazane powinny być zatem kompilacją danych wykazywanych deklaracjach VAT-7 składanych za trzy miesiące danego kwartału. Zatem wykazanie tej transakcji w informacji podsumowującej jako WDT spowodowałoby rozbieżności między deklaracją VAT-7 a informacją podsumowującą. Dlatego WDT bez potwierdzenia dokonania dostawy powinna być wykazywana jako transakcja krajowa zarówno w ewidencji VAT, w deklaracji VAT, jak i w informacji podsumowującej.

Przykład 2. Opóźnienia dostawców unijnych w wystawianiu faktur VAT UE przy WNT
Dostawcy polskiej firmy z innych krajów Unii spóźniają się z wysyłaniem faktur za dostarczane towary. Polska firma często otrzymuje towar, a fakturę dopiero po dwóch miesiącach. Zdarza się też, że faktura jest wystawiana w miesiącu dostawy, lecz wysyłana z opóźnieniem. Czy to oznacza obowiązek skorygowania deklaracji VAT?

Obowiązek podatkowy z tytułu WNT powstaje z chwilą wystawienia faktury przez dostawcę z Unii, nie później jednak niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu dostawy. Jeżeli więc nabywca polski nie otrzyma żadnej faktury z Unii, to musi rozpoznać swój obowiązek podatkowy do 15 dnia miesiąca następnego po otrzymaniu towarów. Jeżeli jednak po złożeniu deklaracji VAT za miesiąc następny dostanie fakturę od dostawcy, a:

- dostawca wystawił fakturę w miesiącu dostawy, to wówczas powinien wystawić korektę deklaracji VAT (za miesiąc dostawy i następny); korekcie podlega nie tylko miesiąc, w którym powinno być zadeklarowane WNT, ale także kurs, jaki powinien być zastosowany do przeliczenia kwoty faktury i obliczenia należnego VAT;
- dostawca wystawił fakturę w miesiącu następnym po miesiącu dostawy, ale przed 15 dniem tego miesiąca, to należy skorygować tylko deklarację VAT za ten właśnie miesiąc. Korekta jest konieczna wyłącznie ze względu na zmianę kursu złotego, jaki należy przyjąć do przeliczenia wartości faktury i obliczenia VAT,
- dostawca wystawił fakturę w miesiącu następnym po miesiącu dostawy, ale po 15 dniu tego miesiąca, to wtedy żadna korekta deklaracji VAT nie jest potrzebna, gdyż obowiązek podatkowy został prawidłowo rozpoznany.

W przypadku niewystawienia przez nabywcę faktury w terminie, w którym był zobowiązany jest do jej wystawienia, kwoty wyrażone w walucie obcej winien przeliczyć na złote według wyliczonego i ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski bieżącego kursu średniego waluty obcej na dzień powstania obowiązku podatkowego. Również w tym przypadku, gdy obowiązek podatkowy powstanie w dniu, w którym kurs taki nie jest ogłaszany, stosuje się kurs ostatnio ogłoszony.

2. Ewidencja księgowa WDT i WNT

Ponieważ przy WDT nie występuje dokument celny SAD, dlatego firma polska przelicza na złote kwoty wykazywane na fakturze a wyrażone w walucie obcej. Wyceny należności od nabywcy unijnego przy WDT powinna dokonać zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości, tj. według aktualnego kursu średniego dla danej waluty określonego przez NBP z dnia wystawienia faktury. Szczegółowe zasady określające sposób przeliczania faktur na złote w walutach obcych przy wszelkim obrocie zagranicznym określone są w par. 37 rozporządzenia ministra finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 97, poz. 970 z późn. zm.).

Przykład. 1. Wycena faktur w walutach obcych - Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Dostawca polski - podatnik VAT UE, sprzedał towar firmie z Francji czyli podatnikowi VAT UE o wartości 10 000 euro, i wystawił fakturę VAT z tytułu WDT, zaś średni kurs euro z dnia wystawienia faktury wyniósł 4,4 zł/euro. Polski dostawca sprzedał towar w ramach WDT w sobotę, 2 września 2006 roku i w tym samym dniu wystawił fakturę VAT UE z tytułu WDT ze stawka 0% VAT.

Ponieważ NBP nie wylicza i nie ogłasza kursów walut w sobotę i w niedzielę, dlatego dostawca zastosował ostatni notowany kurs, tj. kurs z piątku, 1 września 2006 r., który wynosił 4,4 zł/euro. Po przeliczeniu na złote wartość należności wyniesie: 10 000 euro × 4,4 zł/euro = 44 000,00 zł. Stawka VAT przy WDT wynosi 0%.

Dekret: Wystawienie faktury VAT UE: 44 000 zł - Wn konto 200 „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami” (analityka 200XX, gdzie XX oznacza imienną kartotekę nabywcy unijnego w euro); Ma 731 „Przychody ze sprzedaży towarów”.

Zasady przeliczania kwot w walutach obcych wykazywanych na fakturze z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów czy eksportu towarów stosuje się odpowiednio do przeliczania kwot wykazywanych na fakturze wystawionej przez podatnika podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, jeżeli dokumentują one czynności, które u podatnika stanowią: wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, dostawę towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, lub import usług.

Przykład. 3. Wycena faktur w walutach obcych - Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.
Nabywca polski - podatnik VAT UE zakupił towar od dostawcy unijnego – podatnika VAT UE o wartości 10 000 euro, a transakcja ta została potwierdzona fakturą wystawioną przez dostawcę.

Przy WNT, podobnie jak przy WDT dokument celny SAD również nie występuje. Dlatego przy WNT polski nabywca dokonuje wyceny zobowiązania wobec dostawcy unijnego na dzień wystawienia faktury przez dostawcę unijnego według kursu średniego NBP ustalonego dla danej waluty zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Kurs średni NBP z dnia wystawienia faktury przez dostawcę unijnego wyniósł 4,7 zł/euro. Zobowiązanie wobec dostawcy unijnego: 10 000 euro × 4,7 zł/euro = 47 000 zł.

Dekret: Otrzymanie faktury VAT UE: 47 000 zł - Wn konto 303 „Rozliczenie zakupu towarów handlowych”, Ma konto 200 „Rozrachunki z dostawcami i odbiorcami” (analityka 200XX, gdzie XX oznacza imienną kartotekę dostawcy unijnego w euro). Ponadto nabywca polski powinien naliczyć podatek należny VAT z tytułu WNT.

Wycena faktur w walutach obcych – „eksport usług”
Polska firma przy świadczeniu usług za granicę (dawny eksport usług) stosuje do ich wyceny średni kurs NBP dla danej waluty obcej z dnia przeprowadzenia operacji zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości.

II. Import towarów

1. Import towarów - podatek VAT

Przykład.1. Import towarów spoza Unii (z Ukrainy) z eksportem poza Unię (USA)
Przedsiębiorca jest podatnikiem VAT. Nigdy nie sprzedawał towarów za granicę. Obecnie może sprzedać kilka partii towaru importowanego uprzednio z Ukrainy, który zostanie sprowadzony do jego magazynu, a następnie wysłany do nabywców w Stanach Zjednoczonych i Francji. Jak ma dokonać rozliczeń VAT od tych czynności? Czy i na podstawie jakich dokumentów może odliczyć VAT naliczony przy zakupach? Czy i kiedy zapłaci VAT od sprzedaży do USA i Francji? W jaki sposób powinien udokumentować transakcję sprzedaży? W jaki sposób ma przeliczyć waluty w celu ich ujęcia w deklaracji VAT? Czy sytuacja zmieni się, kiedy będzie towar wysyłał do odbiorcy bezpośrednio z Ukrainy?

Polski importer towarów spoza Unii objęty jest obowiązkiem podatkowym z tytułu podatku VAT, o ile towar przez niego importowany nie jest zwolniony zgodnie z rozdziałem 3 w ramach Działu VIII Ustawy o VAT. Obowiązek podatkowy powstaje co do zasady, z chwilą objęcia towarów procedurą dopuszczenia do obrotu, a zatem z chwilą dokonania odprawy celnej w Polsce. Importem towarów jest przywóz towarów przez polskiego podatnika z terytorium państwa niewchodzącego w skład Wspólnoty do Polski, zgodnie z art. 2 pkt 7 uovat. Pod...