Strona postępowania podatkowego (1)

Pytanie: Czy każda osoba może zażądać wszczęcia i prowadzenia postępowania podatkowego?

Rozważania dotyczące strony postępowania podatkowego nie mają jedynie charakteru czysto teoretycznego, ale znajdują swe uzasadnienie przede wszystkim w aspekcie uprawnień oraz obowiązków płynących dla podmiotu będącego stroną postępowania. Sytuacja prawna strony wyraża się bowiem właśnie w przyznanych jej uprawnieniach i nałożonych na nią obowiązkach. Najważniejszym i podstawowym uprawnieniem strony w postępowaniu podatkowym jest przyznanie przez ustawodawcę prawa do ochrony jej słusznego interesu.

O tym kto może żądać wszczęcia i prowadzenia postępowania podatkowego przesądza posiadanie statusu strony. Definicję strony postępowania podatkowego zawiera art.133 Ordynacji podatkowej (Ordynacji). Wg tego przepisu, stroną w postępowaniu podatkowym jest podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny, a także osoby trzecie, o których mowa w art. 110 – 117, które z uwagi na swój interes prawny żądają czynności organu podatkowego, do której czynność organu podatkowego się odnosi lub której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy.

Zgodnie z wyrokiem NSA W-wa z 03.02.2006r., I FSK 504/05, LEX nr 250429, z faktu, że w art. 133 § 1 Ordynacji podatkowej wymieniono jako potencjalne strony w postępowaniu podatkowym podatników, płatników, inkasentów lub ich następców prawnych, a także osoby trzecie, o których mowa w art. 110-117 Ordynacji podatkowej, nie można wyprowadzać wniosku, że w każdym z postępowań podatkowych prowadzonych wobec jednej kategorii podmiotów, wymienionych w tym przepisie, mogą brać udział osoby czy jednostki zaliczane do innej kategorii podmiotów. Każda z tych osób czy jednostek nabywa status strony w postępowaniu, w którym wobec niej konkretyzują się prawa lub obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego.

Analiza treści przepisu 133 § 1 Ordynacji prowadzi do wniosku, że ustawodawca w tej regulacji prawnej przyjął tę samą konstrukcję pojęcia strony co przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, a skoro tak to nie sposób pominąć faktu, że instytucja procesowa strony postępowania administracyjnego jest przedmiotem sporów doktrynalnych w zakresie podziału legitymacji na subiektywną i obiektywną.

Przedstawiciele subiektywnej koncepcji legitymacji strony, twierdzą iż samo przekonanie podmiotu, o tym że ma interes prawny, który powinien znaleźć rozstrzygnięcie w postępowaniu jest wystarczające do wszczęcia i prowadzenia postępowania. Oznacza to, że wystarczającą przesłanką wszczęcia i prowadzenia postępowania jest żądanie strony, która uznaje że ma interes prawny. Wg zaś obiektywnej koncepcji legitymacji, interes prawny musi wynikać z prawa materialnego.

Należy podkreślić, iż przez pojęcie interesu prawnego rozumie się przyznanie danemu obywatelowi na mocy przepisu prawa konkretnej korzyści, której realizacji dochodzi podatnik w trakcie postępowania przed organem administracji publicznej. O przyznaniu danej korzyści orzeka się w decyzji administracyjnej, w szczególności podatkowej.

Na gruncie prawa podatkowego o przyznaniu danemu podmiotowi statusu strony decydują zarówno przepisy Ordynacji podatkowej, jak i przepisy poszczególnych ustaw prawa materialnego. Na tego rodzaju konkluzję pozwala choćby teza orzecznicza wyroku WSA w Warszawie z dnia 09.09.2004 r., III SA 557/03, Lex nr 1693336, wg której

„ 1. Art. 60 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 z późn. zm.) ma charakter bezwzględnie obowiązujący i dotyczy zarówno postępowania cywilnego, jak i wszelkiego rodzaju postępowań administracyjnych, w tym także podatkowego. Tak więc nakaz wynikający z tego przepisu powinien być uwzględniany przez organy podatkowe na każdym etapie postępowania i odnosi się on zarówno do wszczęcia postępowania, jak i postępowania w toku.
2. Nie można przepisów dotyczących strony w postępowaniu podatkowym, zawartych w Ordynacji podatkowej stosować w oderwaniu od przepisów ...