Spółka komandytowa

Dwupoziomowa konstrukcja stosunków pomiędzy wspólnikami spółki komandytowej wyróżnia ją na tle spółek osobowych. Prawie całkowite pozbawienie jednego ze wspólników możliwości praktycznego zarządzania spółką rekompensowane jest zwolnieniem go z odpowiedzialności za jej zobowiązania powyżej szczegółowo określonej kwoty.

Unormowania dotyczące spółki komandytowej znajdują się w ustawie z dnia 15 września 2000r. Kodeks Spółek Handlowych. W sprawach nieuregulowanych w dziale III tej ustawy, dotyczącym właśnie tego typu spółki, stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej, chyba, że ustawa stanowi inaczej.

Spółka komandytowa może powstać poprzez:

a) zawiązanie pierwotne
b) przekształcenie już istniejącej spółki.

Powstałą spółkę, sąd rejestrowy musi wpisać do rejestru przedsiębiorców prowadzonego przez Krajowy Rejestr Sądowy.

Zawiązanie

Spółkę komandytową tworzą minimalnie dwaj wspólnicy poprzez zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy powoduje nieważność umowy spółki. Zmiana jakichkolwiek postanowień zawartej umowy wymaga również aktu notarialnego. Akt musi być przyjęty i odczytany w obecności wspólników, ewentualnie ustanowionych pełnomocników. Wspólnikami mogą być zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne, albo jednostki organizacyjne takie jak handlowe spółki osobowe, które posiadając podmiotowość prawną pozbawione są osobowości prawnej.

Przedspółka

W momencie zawarcia przez wspólników umowy spółki komandytowej a przed wpisaniem jej do rejestru prowadzonego dla spółek prawa handlowego powstaje twór określany przedspółką. W tym miejscu należy zdecydowanie odróżnić powstały byt od spółek kapitałowych w organizacji, choć może nasuwać się tu pewna analogia. Podstawową cechą przedspółki jest brak możliwości prowadzenia przez nią działalności gospodarczej.

W przypadku pojawienia się konieczności dokonania nie cierpiącej zwłoki transakcji gospodarczej, dobrym sposobem na jej dokonanie jest zawarcie przez wspólników spółki cywilnej na okres pomiędzy zawarciem umowy spółki komandytowej a wpisaniem jej do rejestru. Istnieje również pogląd, iż z uwagi na możliwość odpowiedniego stosowania wobec spółki komandytowej przepisów dotyczących spółki jawnej, czynności dokonane w ramach przedspółki można traktować jako podjęte niejako w ramach takiego właśnie bytu prawnego.

Zawarcie umowy spółki wymaga jednomyślności wspólników. Ustawodawca w art. 105 kodeksu spółek handlowych enumeratywnie przedstawił określony wykaz elementów umowy niezbędnych dla powstania spółki. Wspólnicy muszą zatem określić:

a) firmę i siedzibę spółki,
b) przedmiot działalności spółki,
c) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
d) oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość,
e) sumę komandytową.

Zaletą spółki komandytowej jest możliwość modyfikowania przez wspólników w umowie spółki zasad przyjętych przez kodeks spółek handlowych, co umożliwia dogodniejsze kształtowanie relacji zewnętrznych jak i wewnętrznych pomiędzy wspólnikami. Przykładem jest możliwość wprowadzenia w umowie spółki odmiennego od przewidzianego w art. 9 KSH konsensusu wszystkich jej wspólników przy podejmowaniu decyzji o zmianie postanowień samej umowy czy też dogodniejszego dla uczestników spółki podziału jej zysków w porównaniu do postanowień KSH ujętych w art. 123.

Przekształcenie w spółkę komandytową

Spółka komandytowa powstaje z przekształcenia już istniejącej spółki osobowej lub kapitałowej. Spółka przekształcana staje się spółką przekształconą w chwilą wpisu spółki przekształconej do rejestru. Jednocześnie sąd rejestrowy z urzędu wykreśla spółkę przekształcaną.

Dopiero z chwilą ujawnienia w rejestrze spółka rozpoczyna swój byt prawny. Spółka komandytowa nie posiada osobowości prawnej, ale ma zdolność do czynności prawnej, może być również pozywana i sama pozywać, co oznacza zdolność sądową. Jako podatnik posiada własny NIP i jest płatnikiem VAT ale nie CIT.

Wniosek o wpis spółki komandytowej do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym składa się na formularzu KRS – W1 wraz z załącznikami:

a) KRS-WC, który zawiera informację na temat wspólników spółki komandytowej,
b) KRS-WK, który zawiera informacje o zasadach reprezentacji spółki,
c) KRS-WM, który zawiera informacje dotyczące przedmiotu działalności.

Struktura

W spółce komandytowej wyróżniamy dwie kategorie wspólników:

a) komplementariusza
b) komandytariusza.

Komplementariusz to wspólnik, który zarządza spółką na zewnątrz i odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem osobiście i bez ograniczenia. Natomiast komandytariusz to osoba, która pozbawiona jest możliwości praktycznego zarządzania spółką i jej odpowiedzialność za zobowiązania spółki wobec wierzycieli jest ograniczona. Jak wspomniano, co do zasady komandytariusze nie prowadzą spraw spółki. Wyjątek dotyczy decyzji podejmowanych w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki. Zgoda komandytariusza w takiej sytuacji jest wymagana, choć można w sposób odmienny określić to w umowie spółki.

Cechą charakterystyczną w spółce komandytowej jest właśnie dwupoziomowa konstrukcja relacji zarówno pomiędzy udziałowcami jak i wobec osób trzecich. Co ważne relacje wewnętrzne w spółce mogą być przez wspólników dogodnie kształtowane w przeciwieństwie do stosunków pomiędzy udziałowcami w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Właśnie dyspozytywna cecha przepisów regulujących funkcjonowanie spółki komandytowej daje możliwość stosowania sztywnych konstrukcji kodeksowych jedynie w przypadku, gdy umowa spółki nie stanowi inaczej.

Stosunki wewnątrz spółki

Istnieje możliwość dokonania wyboru jednego z kilku sposobów prowadzenia spraw spółki przez wspólników, poprzez powierzenia ich:

a) komplementariuszowi, osobie trzeciej i komandytariuszowi,
b) komplementariuszowi i komandytariuszowi
c) komplementariuszowi i osobie trzeciej.

W sytuacji dopuszczenia komandytariuszy do prowadzenia spraw spółki należy traktować ich jak komplementariuszy. Warto jednak przypomnieć, iż nie można o...