Kompetencje i właściwość organów podatkowych w zakresie udzielaniu ulg w zapłacie podatków

Podatnik nie zawsze jest w stanie sprostać obciążeniom podatkowym. Jeżeli dodatkowo kryje się za tym trudna sytuacja finansowa, majątkowa czy rodzinna, może liczyć na pomoc w spłacie zobowiązań podatkowych. Regulacje dotyczące pomocy w spłacie podatków można zasadniczo znaleźć w rozdziale 7a Ordynacji podatkowej. Zgodnie z tym rozdziałem podatnicy mogą się ubiegać o:

- rozłożenie na raty spłaty podatku lub zaległości podatkowej;

- odroczenie terminu podatku;

- odroczenie zapłaty zaległości;

- umorzenie długu, odsetek, opłaty prolongacyjnej;

- odroczenie lub rozłożenie na raty zapłaty odsetek od zaliczek określonych w decyzji wydanej na podstawie art. 53a Ordynacji podatkowej.

Należy tutaj podkreślić, że ze wszystkich tych ulg mogą skorzystać podatnicy, ich spadkobiercy oraz osoby trzecie odpowiadające za długi podatnika. Natomiast płatnicy i inkasenci mogą jedynie zwrócić się o rozłożenie na raty lub odroczenie terminu płatności podatku bądź rozłożenie na raty lub odroczenie zapłaty zaległości wraz z odsetkami.

Zainteresowany ulgą w spłacie podatku powinien sam wykazać stosowną inicjatywę i złożyć wniosek w tej sprawie do właściwego urzędu skarbowego. Wniosek taki powinien zawierać, oprócz podstawowych danych, które powinny zawierać wszystkie wnioski kierowane do organów podatkowych, także precyzyjne określenie, czego wniosek dotyczy z powołaniem podstawy prawnej, oraz odpowiednie umotywowanie.

Ważny interes podatnika lub interes publiczny – przesłanki uzyskania ulgi – nie mają swoich definicji ustawowych. O tym, co kryją te określenia, decyduje organ podatkowy, rozpatrując wniosek o przyznanie ulgi. Wprawdzie są to pojęcia nieokreślone, ale w oparciu o orzecznictwo sądów oraz doktrynę prawa można wskazać przesłanki, które powinny skłonić organ podatkowy do przychylnego rozpatrzenia wniosku.

O ważnym interesie podatnika możemy mówić w kontekście trudnej sytuacji podatnika – jego sytuacji finansowej, rodzinnej, majątkowej. Jeśli z wnioskiem o przyznanie ulgi wystąpi osoba fizyczna, organ podatkowy rozważy, czy natychmiastowa spłata zobowiązań stanowi zagrożenie dla jego egzystencji i jego rodziny. Na pomoc organu podatkowego może liczyć wnioskodawca, który w wyniku zdarzenia losowego stracił swój dobytek. Jednakże nie tylko wypadki losowe uzasadniają przyznanie ulgi. Zainteresowany może powoływać się na przykład na przesłanki ściśle związane z jego osobą, np. nagłą utratę pracy, przewlekłą chorobę. Jednakże osoba pozostająca w związku małżeńskim nie może poprzestać tylko na przedstawieniu swojej sytuacji finansowej. Musi wykazać, że zagrożony jest byt jego rodziny, np. współmałżonek jest bezrobotny, a jeżeli pracuje, to jego zarobki nie wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb rodziny.

Jeżeli z wnioskiem o pomoc w spłacie zobowiązań zwraca się firma, decydujące znaczenie ma nie tylko aktualna kondycja finansowa, ale i perspektywa przezwyciężenia kłopotów. Nie może jednak liczyć na przyznanie ulgi przedsiębiorca, który traktuje ją jako formę kredytowania i nie podejmuje żadnych działań dla poprawy swojej sytuacji finansowej. Ponadto przedsiębiorcy, którzy zamierzają ubiegać się o ulgi, muszą pamiętać, że ich wniosek w tej sprawie będzie rozpatrywany także pod kątem udzielenia im pomocy publicznej. Tak więc prowadzący działalność gospodarczą mogą ubiegać się o ulgi stanowiące pomoc de minimis. Na przyznanie ulg podatkowych w ramach pomocy de minimis może liczyć przedsiębiorca, który w ostatnich trzech latach uzyskał pomoc państwa nieprzekraczającą równowartości 100 tys. euro. Taka pomoc, wg prawa unijnego, nie jest uznawana za pomoc państwa i nie wymaga notyfikowania przez Komisję Europejską.

Poza tego typu pomocą organy podatkowe mogą udzielać przedsiębiorcom ulg w...