Dziedziczenie testamentowe

Polski system prawa wyróżnia dwa tytuły dziedziczenia: testament oraz ustawę. Regulacje dotyczące spadków zawiera Księga IV „Spadki” Kodeksu cywilnego. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów księgi IV. Dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym. Przepisy dotyczące dziedziczenia ustawowego stosuje się tylko wtedy, gdy spadkodawca nie pozostawił ważnego testamentu. Jeżeli spadkodawca pozostawił testament, należy postępować zgodnie z jego wolą, którą w nim wyraził. Wypełnienie jej może wiązać się z określonymi obowiązkami podatkowymi.

Rozporządzić majątkiem na wypadek śmierci można jedynie przez testament. To właśnie ten dokument określa los majątku spadkodawcy po jego śmierci. Zaznaczyć trzeba, że zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia można w każdej chwili odwołać. Sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych; czynności tych nie można dokonać przez przedstawiciela.

Najbardziej popularną formą jest testament własnoręczny (tzw. holograficzny). Sporządza się go własnoręcznym pismem, zawiera datę oraz podpis testatora. Ustawa wymaga, aby był on sporządzony pismem ręcznym, zatem wydrukowanie jego treści i podpisanie nie jest w świetle prawa dopuszczalne.

Testament może również zostać sporządzony w formie aktu notarialnego, co zwiększa pewność testatora, że jego testament będzie ważny i skuteczny. Inną formą jest testament allograficzny, w którym testator w obecności dwóch świadków może oświadczyć swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta, prezydenta miasta, burmistrza, starosty czy marszałka województwa. Z czynności tej sporządza się protokół, który jest następnie podpisywany przez testatora, świadków i osobę, wobec której wola została oświadczona.

Kodeks cywilny przewiduje również szczególną formę sporządzenia testamentu, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków.

Treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków lub osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie. Można ją również stwierdzić w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku poprzez złożenie zgodnych zeznań świadków przed sądem.

Testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie miał możności sporządzenia testamentu zwykłego.

Spadkodawca może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób. Jeżeli spadkodawca powołał do spadku lub do oznaczonej części spadku kilku spadkobierców, nie określając ich udziałów spadkowych, dziedziczą oni w częściach równych.

Jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują ...