Dziedziczenie przez przyrodnie rodzeństwo spadkodawcy

Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, dziedziczy, na podstawie art. 932 § 4 Kodeksu cywilnego, w częściach równych rodzeństwo rodzone przyrodnie spadkodawcy - orzekł Sąd Najwyższy.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Frąckowiak
SSA Marek Machnij

w sprawie z wniosku Janusza S. przy uczestnictwie Alfreda S., Romualda S., Janusza Andrzeja S., Wojciecha S., Beaty S. i Zdzisława S. o stwierdzenie nabycia spadku, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 14 października 2011 r., zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 13 stycznia 2011 r.,

"Czy w warunkach art. 932 § 4 k.p.c. udział spadkowy zmarłego rodzica spadkodawcy przypada także temu przyrodniemu rodzeństwu spadkodawcy, które nie jest biologicznym dzieckiem zmarłego rodzica spadkodawcy, czy też nie?"

podjął uchwałę:

Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, dziedziczy, na podstawie art. 932 § 4 k.c., w częściach równych rodzeństwo rodzone i przyrodnie spadkodawcy.

UZASADNIENIE

Przedstawione zagadnienie prawne nasunęło się Sądowi Okręgowemu przy rozpoznawaniu apelacji uczestnika Zdzisława Sławomira S. od postanowienia Sądu Rejonowego w K. z dnia 8 kwietnia 2010 r., wydanego w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po Stanisławie S., zmarłym 8 września 2009 r. Spadkodawca był kawalerem, nie miał dzieci, jego rodzice Jan i Rozalia S. zmarli przed nim. Miał sześcioro rodzeństwa, przy czym pięcioro z nich pochodziło od obojga tych samych rodziców co spadkodawca, a jedno - brat Tadeusz S., zmarły w 1992 r., miał wspólną ze spadkodawcą matkę, pochodził bowiem z jej pierwszego małżeństwa z Witoldem S. (bratem jej drugiego męża). Spadek po Stanisławie S. podlegał dziedziczeniu ustawowemu i Sąd Rejonowy - po ustaleniu, że spośród sześciorga rodzeństwa spadkodawcy żyje jedynie brat Zdzisław Sławomir S., że siostra Leokadia S. oraz brat Hieronim S. zmarli bezpotomnie, a pozostali bracia pozostawili zstępnych - przyjął porządek dziedziczenia przewidziany w art. 932 § 4 i 5 k.c. Potraktował przy tym rodzeństwo spadkodawcy jednakowo, niezależnie od tego czy było przyrodnie, czy też rodzone. W konsekwencji dzieci przyrodniego brata spadkodawcy odziedziczyły jego udział określony na 1.

Taki sposób ustalenia kręgu spadkobierców zakwestionował rodzony brat spadkodawcy, który w apelacji podniósł, że Tadeusz S. jako brat przyrodni nie może być spadkobiercą ustawowym Stanisława S.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że jego wątpliwości zrodziły się z uwagi na zmianę uprawnień do dziedziczenia ustawowego rodzeństwa spadkodawcy, wprowadzoną w drodze nowelizacji przepisów art. 932 - 934 k.c., dokonanej ustawą z dnia 2 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 79, poz. 662). Znowelizowane przepisy weszły w życie 28 czerwca 2009 r. i obowiązywały w chwili śmierci Stanisława S. Artykuł 932 § 1 k.c. w nowym brzmieniu powołuje do dziedziczenia ustawowego rodziców przed rodzeństwem. Rodzeństwo spadkodawcy zostaje powołane do spadku dopiero wtedy, kiedy przynajmniej jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku (art. 932 § 4 k.c.). Sąd stwierdził, że taka formuła spadkobrania umożliwia dwie interpretacje. Pierws...