Odpowiedzialność solidarna

Po stronie dwóch podstawowych składników zobowiązania, tj. długu i wierzytelności może występować więcej niż jeden podmiot. Taka sytuacja rodzi się na skutek różnych zdarzeń, począwszy od umowy cywilnej, której stronami jest kilka podmiotów, po zdarzenia późniejsze, niezależne od ludzkiej woli, np. dziedziczenie w trakcie trwania zobowiązania. Takiego typu sytuacje przyjęło nazywać się w prawie cywilnym zobowiązaniami solidarnymi, które występują w jednej z dwóch form podstawowych – pod postacią solidarności dłużników (biernej) oraz solidarności wierzycieli (czynnej). Opisane poniżej zasady funkcjonowania odpowiedzialności solidarnej, stosuje się także w przypadku odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania podatkowe, wówczas gdy taka odpowiedzialność jest wskazana w którejkolwiek z ustaw podatkowych (art. 91 i 92 Ordynacji podatkowej odsyłają do uregulowań kodeksu cywilnego).

Solidarność dłużników

Na podstawie art. 366 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. 64.16.93) można wyróżnić podstawowe cechy sytuacji prawnej, zwanej solidarnością dłużników, a są to:

- wierzyciel może żądać spełnienia całości lub części jednego świadczenia;
- po stronie długu występuje kilku dłużników;
- wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych.

Z takiej struktury solidarności dłużników wynika wzmocniona pozycja wierzyciela, którego roszczenie w pewien sposób zabezpiecza odpowiedzialność majątkowa, ponoszona przez kilka podmiotów.

Zobowiązanie o charakterze solidarnym, którego stroną dłużną jest więcej niż jeden podmiot powstaje na skutek określonych zdarzeń prawnych, takich jak:

- umowa stron (art.369);

Przykład: Pan X zawarł z panami A, B i C umowę pożyczki, na mocy której przekazał im 25.000 zł. Pan X może żądać zapłaty wskazanej sumy od każdego z zobowiązanych, od wszystkich łącznie, albo w dowolnej części od każdego z nich.

- zaciągnięcie zobowiązania przez kilka osób, a dotyczące ich wspólnego mienia, chyba że umówiły się one inaczej (art. 370);

Przykład: Właściciele mieszkań własnościowych w kamienicy zawarli z firmą remontową umowę o remont domu, nie zastrzegając w niej, że wyłączają swoją odpowiedzialność solidarną, tym samym będą oni zobowiązani solidarnie do uiszczenia zapłaty za wykonaną usługę.

- konkretny przepis ustawy, wskazujący powstanie solidarności biernej (art. 369);

Przykład: Zgodnie z art. 4 ust. 1 Ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych członkowie spółdzielni, którym przysługują spółdzielcze prawa do lokali, są obowiązani uczestniczyć w wydatkach związanych z eksploatacją i utrzymaniem nieruchomości w częściach przypadających na ich lokale. Jednocześnie na mocy art. 4 ust. 6 ustawy za powyższe opłaty solidarnie z wymienionymi wyżej podmiotami odpowiadają stale zamieszkujące z nimi w lokalu osoby pełnoletnie (z wyjątkiem pełnoletnich zstępnych pozostających na ich utrzymaniu), a także osoby faktycznie korzystające z lokalu.

Przykład: Na mocy art. 5 Ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy w wypadku darowizny ciąży solidarnie na obdarowanym i darczyńcy.

Sytu...