Następstwa niepłacenia podatku w terminie

Zaległość podatkowa Podatek niezapłacony w terminie płatności, stosownie do art. 51 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa1, stanowi zaległość podatkową. W myśl § 2 art. 51, za zaległość podatkową uważa się także niezapłaconą w terminie zaliczkę na podatek lub ratę podatku. Termin płatności podatku jest pochodną sposobu powstania zobowiązania podatkowego. W przypadku zobowiązania powstającego z mocy prawa, tj. wskutek zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy wiążą powstanie takiego zobowiązania, a podatnik jest obowiązany sam obliczyć i wpłacić podatek, oraz dla płatników za termin płatności uważa się, stosownie do art. 47 § 3-4 o.p., ostatni dzień, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata powinna nastąpić (dla inkasentów terminem płatności jest, stosownie do art. 47 § 4a o.p. dzień następujący po takim dniu). Natomiast w przypadku, gdy do powstania zobowiązania podatkowego niezbędnym jest doręczenie decyzji wymiarowej organu podatkowego, w której treści następuje ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego, termin płatności, stosownie do art. 47 § 1 i 2 o.p., przypada na:

- 14 dzień, licząc od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, albo
- dzień wskazany w przepisach prawa podatkowego – jeżeli przepisy te określają kalendarzowo termin płatności podatku – jednakże nie wcześniej, niż przed upływem 14 dni od daty doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego.

Podkreślić należy, iż powstanie zaległości podatkowej jest następstwem zaistnienia faktu w postaci niewpłacenia podatku w terminie płatności. Następstwo to jest niezależne od zamiaru, woli czy wiedzy zarówno podatnika jak i organu podatkowego.²

Należy pamiętać, że decyzją organu podatkowego, terminy, o których powyżej, mogą być przedłużone albo należność może zostać rozłożona na raty (art. 49 i 50 o.p.).

Powstanie zaległości podatkowych pociąga za sobą, obok naliczenia odsetek za zwłokę, szereg konsekwencji takich jak:

1) możliwość egzekucji zobowiązania podatkowego,
2) możliwość wydania decyzji o odpowiedzialności osób trzecich,
3) możliwość zastosowania sankcji karno-skarbowych,
4) wykluczenie z postępowania o zamówienie publiczne,
5) utrata zryczałtowanego wynagrodzenia przysługującego płatnikom i inkasentom z tytułu terminowego wpłacania podatków pobranych na rzecz budżetu państwa.

Przedmiotem niniejszego opracowanie będą konsekwencje zaległości podatkowych inne niż odsetki za zwłokę.

Ad. 1) Możliwość egzekucji zobowiązania podatkowego

Niezależnie od okoliczności, czy zobowiązanie podatkowe powstaje z mocy samego prawa z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania czy też do jego powstania koniecznym jest doręczenie decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.

Art. 2 § 1 pkt 1, w związku art. 3 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,³ stanowi, że podatki, które wynikają z decyzji lub postanowień właściwych organów albo bezpośrednio z przepisu prawa, podlegają egzekucji administracyjnej.

Należy tu dodać, że nawet nieprawomocna decyzja, stosownie do art. 224 o.p. podlega wykonaniu – a tym samym podlega egzekucji administracyjnej.

W przypadku zobowiązań podatkowych powstających na skutek zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania, podstawę wystawienia tytułu wykonawczego stanowi również deklaracja lub zeznanie złożone przez zobowiązanego.

Egzekucję administracyjną należności wynikających z deklaracji lub zeznania złożonego przez podatnika lub płatnika jest możliwa pod warunkiem, że stosownie do art. 3a § 1 pkt 1 w związku z art. 3a § 2 pkt. 1 U.egz.adm., deklaracja ta lub zeznanie zawiera pouczenie, że stanowi podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego.

Trzeba pamiętać, że przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego organ podatkowy ma obowiązek przesłać, stosownie do art. 15 § 1 U.egz.adm., zobowiązanem...