Miejsce pracy

Prawidłowe określenie miejsca pracy staje się istotne m.in. ze względu na ścisły związek tego pojęcia zpojęciem podróży służbowej. Zgodnie z art. 77 (5) k.p. podrożą służbową jest bowiem wykonywanie napolecenie pracodawcy zadania służbowego poza miejscowością, w której znajduje się stałe miejsce pracy pracownika lub w której znajduje się siedziba pracodawcy. Warto w tym zakresie zwrócić uwagę na wydaną pod koniec 2008 r. uchwałę SN.

Określenie miejsca pracy jest jednym z elementów umowy o pracę. Zgodnie z art. 29 k.p. umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:

• rodzaj pracy, 
• miejsce wykonywania pracy, 
• wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, 
• wymiar czasu pracy, 
• termin rozpoczęcia pracy.

Brak wskazania w umowie o pracę miejsca pracy nie prowadzi jednak do jej nieważności – co prawda jest ono elementem istotnym umowy, ale nie elementem decydującym o zawiązaniu stosunku prawnego. W takim przypadku za miejsce pracy uznana zostanie siedziba pracodawcy. Jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem (w tym przypadku zakładem pracy) dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa (art. 454 § 2 k.c.).

Strony stosunku pracy mają dużą swobodę w sposobie określenia miejsca wykonywania pracy. Ten składnik treści umowy określić można poprzez wskazanie stałego punktu, w którym może być np. siedziba pracodawcy, adres jednostki organizacyjnej, ale też całkowicie inne miejsce, niezwiązane z pracodawcą. Może to nastąpić poprzez podanie obszaru działania (np. teren danego województwa, powiatu) albo w inny sprecyzowany sposób.

W wyroku Sądu Najwyższego z 1 kwietnia 1985 r., I PR 19/85 (OSP 1986/3/46), wskazano m.in., że miejsce pracy może być określone na stałe bądź jako miejsce zmienne, przy czym w tym ostatnim wypadku zmienność miejsca pracy może wynikać z samego charakteru (rodzaju) pełnionej pracy.

W odniesieniu do wielu prac (kierowca, przedstawiciel handlowy) jak najbardziej możliwe (i przydatne) jest określenie jako miejsca pracy nie siedziby firmy, ale pewnego obszaru geograficznego. W takim przypadku pracodawca nie ponosi dodatkowych kosztów związanych z delegacją, gdyż pracownik nie wyjeżdża poza miejsce pracy.

Znamienny w tym zakresie jest wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2001 r., I PKN 350/00 (OSNP 2003/2/36), zgodnie z którym miejsce wykonywania pracy powinno być tak ustalone, by pracownik miał możliwość wykonywania zadań, wliczając w to czas dojazdu do miejsca ich wykonywania, w ramach umówionej dobowej i tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Miejsce pracy powinno także zostać określone konkretnie. Wskazał na to GIP w piśmie z 29 maja 2007 r. (GNP-152/302-4560-247/07/PE), stwierdzając, że miejsce pracy nie może zostać określone zbyt ogólnikowo, np. jako obszar całego kraju.

Przykład:
W umowie o pracę zawarto zapis, zgodnie z którym pracownik ma wykonywać pracę w miejscach na terenie Polski, w których pracodawca uzyska zlecenia.
Taki ogólny zapis powoduje, że w rzeczywistości miejsce pracy nie zostało określone i należy uznać, że jest nim siedziba pracodawcy. Praca poza siedzibą pracodawcy stanowić będz...