Orzecznictwo: Zakaz ujawniania tajemnicy przedsiębiorstwa

1. Zwolnienie byłych pracowników z zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie jest równoznaczne z godzeniem się przez byłego pracodawcę na ujawnienie (upowszechnienie) tych informacji przez pracowników lub na uczynienie z nich dowolnego użytku, zwłaszcza sprzecznego z interesem pracodawcy. 2. Także po rozwiązaniu stosunku pracy byli pracownicy zobowiązani są do zachowania w tajemnicy posiadanych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa (art. 11 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, jednolity tekst: Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.).

3. Decyzja byłego pracodawcy, czy i od których byłych pracowników (od wszystkich, czy tylko niektórych) oraz w jakiej wysokości dochodzić odszkodowania za złamanie zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy, jest decyzją indywidualną, podejmowaną osobno w stosunku do każdego z nich. Odstąpienie przez pracodawcę od dochodzenia od innych pracowników odszkodowania za ewentualne naruszenie zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie wpływa na samą zasadę oraz rozmiar odpowiedzialności odszkodowawczej tych pracowników, w stosunku do których pracodawca wystąpił z roszczeniem o odszkodowanie.

Przewodniczący SSN Herbert Szurgacz, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Zbigniew Hajn.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 stycznia 2007 r. sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Obrotu Wyrobami Hutniczymi „E.” SA w B. przeciwko Michałowi L. i Marcinowi W. o odszkodowanie z tytułu naruszenia zakazu konkurencji, na skutek skargi kasacyjnej pozwanych od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 16 lutego 2006 r. [...]

1. oddalił skargę kasacyjną;
2. nie obciążył pozwanych obowiązkiem zwrotu stronie powodowej kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu kasacyjnym.

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Bytomiu wyrokiem z 5 maja 2005 r. [...] oddalił powództwo Przedsiębiorstwa Obrotu Wyrobami Hutniczymi „E.” SA w B. przeciwko Michałowi L. i Marcinowi W. o zasądzenie kar umownych wynikających z umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, uznając, że zakaz konkurencji przewidziany w umowach łączących stronę powodową z pozwanymi nigdy nie wszedł w życie, albowiem już przed rozwiązaniem stosunków pracy pozwanych ustała przyczyna, dla której zakaz ten został ustanowiony. Wskutek działań strony powodowej informacje, do jakich mieli dostęp pozwani, utraciły charakter informacji szczególnie ważnych, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Sąd Rejonowy ustalił, że strona powodowa prowadzi działalność w zakresie hurtowego i detalicznego handlu wyrobami hutniczymi. Pozwany Michał L. był zatrudniony w powodowej Spółce od 2 stycznia 1996 r. do 31 marca 2003 r., początkowo na stanowisku specjalisty do spraw handlowych, a następnie jako zastępca dyrektora do spraw handlowych. Stosunek pracy łączący strony ustał wskutek upływu czasu, na który została zawarta ostatnia umowa o pracę. Pozwany Marcin W. był zatrudniony w powodowej Spółce od 1 lipca 1997 r. do 31 marca 2003 r. na stanowisku specjalisty do spraw handlowych. Stosunek pracy łączący strony ustał wskutek upływu czasu, na który została zawarta ostatnia umowa o pracę.

Sąd ustalił, że 3 stycznia 2000 r. pomiędzy stroną powodową i każdym z pozwanych (oraz pozostałymi pracownikami zatrudnionymi na stanowiskach handlowców) zostały zawarte umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Zgodnie z tymi umowami, pozwani zobowiązali się nie prowadzić w ciągu roku od ustania stosunku pracy działalności konkurencyjnej w stosunku do działalności pracodawcy. Za działalność konkurencyjną strony uznały prowadzenie przedsiębiorstwa we własnym imieniu lub za pośrednictwem osoby trzeciej, pozostawanie w stosunku pracy z podmiotem prowadzącym działalność zbliżoną do działalności pracodawcy, występowanie w charakterze agenta, pełnomocnika, członka zarządu, członka rady nadzorczej, członka komisji rewizyjnej bądź prokurenta podmiotów konkurencyjnych, a ponadto zatrudnienie w jakiejkolwiek formie lub współpracę ze spółkami „E.” SA w T., „S.-P.” w C., a także w podmiotach, w których spółki te oraz ich udziałowcy i pracownicy posiadają udziały, akcje lub są ich właścicielami. Ponadto pozwani zobowiązali się nieświadczyć pracy na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło lub na innej podstawie na rzecz jakiegokolwiek podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną wobec pracodawcy. Umowy o zakazie konkurencji określały również wysokość odszkodowania należnego pracownikom przez okres jego trwania oraz wysokość kary umownej należnej pracodawcy za naruszenie zakazu konkurencji.

Według ustaleń Sądu, 12 lutego 2003 r. pozwani zawarli umowę spółki jawnej o nazwie „E.” W., L., K. - Spółka jawna, której przedmiot działalności stanowić miała sprzedaż hurtowa metali, sprzedaż hurtowa pozostałych półproduktów i pozostała sprzedaż hurtowa wyspecjalizowana. Wpis tej spółki do Krajowego Rejestru Sądowego został ogłoszony 25 marca 2003 r. w Monitorze Sądowym i Gospodarczym z 2003 r. nr 59, z którego strona powodowa dowiedziała się o działalności pozwanych. Spółka jawna „E.” rozpoczęła działalność 1 kwietnia 2003 r., czyli następnego dnia po ustaniu stosunków pracy pozwanych. W ramach prowadzonej działalności pozwani dokonywali transakcji handlowych, między innymi z dotychczasowymi klientami strony powodowej, np. ze spółką „E.” z R.Ś., „H.” K. oraz Zakładami Górniczo-Hutniczymi w B.

Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że umowy o zakazie konkurencji zostały zawarte zgodnie z prawem, a ich ważność została prawomocnie stwierdzona wyrokiem Sądu Rejonowego w Bytomiu z 7 kwietnia 2004 r. [...]. Tym samym została przesądzona możliwość i ważność zastrzeżenia przez pracodawcę kary umownej na wypadek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji oraz to, że informacje, do których mieli dostęp pozwani w czasie zatrudnienia u powódki, miały charakter informacji szczególnie ważnych dla pracodawcy, co uprawniało go do podpisania z pozwanymi umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

Sąd Rejonowy uznał jednak, że ważność umów o zakazie konkurencji zawartych z pozwanymi nie oznacza, że weszły one w życie i okazały się skuteczne, albowiem jeszcze przed rozwiązaniem stosunków pracy z pozwanymi ustała przyczyna zawarcia umów o zakazie konkurencji, co zgodnie z art. 101² § 2 k.p. sprawiło, że zakaz konkurencji przestał obowiązywać pracowników. W ocenie Sądu Rejonowego informacje posiadane przez pozwanych utraciły status informacji poufnych i szczególnie ważnych dla pracodawcy, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Sytuacja taka powstała na skutek działań samego pracodawcy. Powyższy wniosek Sąd wyprowadził z faktu, że powódka w tym samym czasie oprócz pozwanych zatrudniała na stanowiskach specjalistów do spraw handlowych lub na stanowiskach zbliżonych co najmniej kilku innych pracowników. Jednocześnie wszyscy handlowcy, włącznie z pozwanymi, mieli dostęp do takiego samego zakresu informacji zgromadzonych w bazie danych, obejmującej dane teleadresowe klientów powodowej Spółki, nazwiska osób, z którymi Spółka pozostawała w kontakcie, informacje co do transakcji z poszczególnymi klientami, w tym faktury, terminy płatności, rodzaj sprzedanego asortymentu, cenę sprzedaży, łącznie z marżą. Wszyscy handlowcy mieli dostęp do danych wszystkich klientów, również tych, z którymi sami nie dokonywali transakcji. Hasło, jakim posługiwali się pracownicy logując się do bazy danych, nie ograniczało im dostępu do określonych (własnych) klientów, a jedynie umożliwiało wejście do systemu i pozwalało przypisać przeprowadzone transakcje danemu handlowcowi, co następnie umożliwiało ustalenie należnej mu prowizji, przy czym hasło to można było udostępnić dowolnej osobie.

Sąd Rejonowy podniósł, że powódka zawarła w tym samym czasie umowy o zakazie konkurencji o tej samej treści ze wszystkimi handlowcami, co potwierdza, że wszyscy oni mieli dostęp do równie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić ją na szkodę. Jednocześnie jednak ze zdecydowaną większością tych pracowników powódka rozwiązała umowy o zakazie konkurencji, nierzadko z własnej inicjatywy.

Powyższe okoliczności pozwoliły Sądowi Rejonowemu wysnuć wniosek, że powódka doprowadziła własnym zachowaniem do udostępnienia informacji objętych wcześniej umowami o zakazie konkurencji nieograniczonej liczbie osób, a przez to do ujawnienia (upowszechnienia) tych informacji. Sąd Rejonowy stwierdził, że również pracownicy, którzy zostali zwolnieni z zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy, po zakończeniu pracy u powódki podejmowali pracę w spółkach konkurencyjnych i wykorzystywali swoje dotychczasowe doświadczenie oraz kontakty pozyskane w czasie pracy dla niej.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła powodowa Spółka, zarzucając zaskarżonemu orzeczeniu błędną ocenę okoliczności faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, a w szczególności uznanie, że tajemnice przedsiębiorstwa powódki stały się powszechnie znane oraz błędną wykładnię i niewłaściwie zastosowanie art. 101² § 2 k.p., poprzez uznanie, że rozwiązanie z pracownikami umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy było równoznaczne z ujawnieniem tajemnic handlowych powódki, a w związku z tym, że pozwanych przestał obowiązywać zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na jej rzecz od każdego z pozwanych po 20.000 zł z ustawowymi odsetkami od 21 maja 2003 r., ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z 16 lutego 2006 r. [...] zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził na rzecz Przedsiębiorstwa Obrotu Wyrobami Hutniczymi „E.” SA w B. od pozwanych Michała L. i Marcina W. kwoty po 20.000 zł z ustawowymi odsetkami od 21 maja 2003 r. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego co do ważności umów o zakazie konkurencji, jak też dopuszczalności zastrzeżenia w nich kary umownej, jednakże zakwestionował ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Sąd drugiej instancji uznał także za uzasadniony zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 101² § 2 k.p. w wyniku uznania, że rozwiązanie z innymi pracownikami umów o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy było równoznaczne z ujawnieniem tajemnic handlowych powódki, a tym samym pozwanych przestał obowiązywać zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Według Sądu, porozumienia zawarte z pozostałymi pracownikami o rozwiązaniu umów o zakazie konkurencji nie mogą świadczyć o ujawnieniu (upowszec...