ZUS dyskryminuje przedsiębiorcze matki?

W 2018 r. oddziały ZUS wydały 687 decyzji stwierdzających niepodleganie ubezpieczeniom społecznym osób zgłoszonych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Były to osoby, które wystąpiły o świadczenie krótkoterminowe. Osobom tym wydawane były także decyzje o braku prawa do zasiłku. 33% tych decyzji dotyczyło kobiet w ciąży. Stanowi to 8% decyzji o niepodleganiu ubezpieczeniom i 3% wszystkich decyzji dotyczących obowiązku ubezpieczeń społecznych (podlegania, niepodlegania i przebiegu ubezpieczeń).

Interpelacja nr 33925 do prezesa Rady Ministrów w sprawie nadużyć Zakładu Ubezpieczeń Społecznych powodujących dyskryminację kobiet prowadzących działalność gospodarczą

Szanowny Panie Premierze!

Zwracam się do Pana Premiera w sprawie nadużyć Zakładu Ubezpieczeń Społecznych dyskryminujących kobiety prowadzące działalność gospodarczą. Z informacji, które do mnie dotarły, wynika, że organ ten prowadzi działania skierowane na odebranie kobietom prowadzącym działalność gospodarczą przysługującego im prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Kobiety z całej Polski zgłaszają m.in. następujące działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:

• nadużycia prawne przejawiające się w łamaniu przepisów KPA, ustawy systemowej oraz innych przepisów,
• nadużycia, które narażają na silny stres kobiety ciężarne, w połogu, kobiety karmiące piersią,
• narażanie na utratę dobrego imienia, naruszenie tajemnicy zawodowej oraz zagrożenie kontynuacji działalności gospodarczej.

W związku z powyższym serdecznie proszę Pana Premiera o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy Pan Premier rozważa skierowanie wystąpienia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o usunięcie ww. naruszeń?
2. Czy Pan Premier rozważa wystąpienie do właściwych organów z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej lub o wydanie albo zmianę aktów prawnych w celu wprowadzenia zmian:
   • ujednolicenie, czym jest fikcyjność firmy,
   • możliwość prowadzenia kontroli przed pobraniem zasiłku,
   • zakaz ponownej kontroli/postępowania tego samego okresu,
   • dowolność pracy podczas zasiłku macierzyńskiego bez konieczności jej zawieszania lub zamykania,
   • zakaz zmiany decyzji przyznającej zasiłek,
   • zakaz przedłużania postępowania dłużej niż trzy miesiące?
3. Czy Pan Premier zamierza podjąć działania mające na celu ochronę i wsparcie kobiet jako przedsiębiorców oraz jako matek?

Poseł Artur Gierada

30 września 2019 r.

Odpowiedź na interpelację nr 33925 w sprawie nadużyć Zakładu Ubezpieczeń Społecznych powodujących dyskryminację kobiet prowadzących działalność gospodarczą

W odpowiedzi na interpelację pana posła Artura Gierady z dnia 10 października 2019 r. (znak: K8INT33925) „w sprawie nadużyć Zakładu Ubezpieczeń Społecznych powodujących dyskryminację kobiet prowadzących działalność gospodarczą”, pragnę uprzejmie wyjaśnić, co następuje.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 300, z późn. zm.) zwaną dalej „ustawą o s.u.s.” do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy m.in.:

• stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,
• ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
• kontrola wykonywania przez płatników składek i ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych,
• dysponowanie środkami finansowymi Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W związku z powyższym Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zobowiązany do tego przepisami, podejmuje odpowiednie działania w przypadku, gdy osoba posiadająca tytuł do ubezpieczeń nie została do nich zgłoszona albo gdy zgłoszona do ubezpieczeń jest osoba, która tego tytułu nie posiada. Działania te są podejmowane w każdej sytuacji budzącej wątpliwości, niezależnie czy dotyczy ona kobiet czy mężczyzn. Każda sprawa jest traktowana indywidualnie. W związku bowiem np. ze zróżnicowaniem prowadzonej działalności i różnymi jej formami, problematyczne byłoby stosowanie takich samych kryteriów oceny, czy działalność jest faktycznie prowadzona.

W toku postępowania wyjaśniającego w konkretnej sprawie ZUS stosuje przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 123 k.p.a.). Zgodnie zaś z tym Kodeksem ma obowiązek:

• z urzędu lub na wniosek stron podejmować wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy (art. 7 k.p.a.),
• w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy (art. 77 § 1 k.p.a.),
• jako dowód dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny (art. 75 § 1 k.p.a.). Przy czym ZUS stara się stosować zasadę nie wzywania kobiet w ciąży i kobiet będących w połogu do składania wyjaśnień. Wzywając do ich złożenia ZUS nie wie natomiast, czy kobieta karmi dziecko piersią. Jeżeli jednak wystąpi konieczność złożenia wyjaśnień przez taką osobę, ZUS stara się stworzyć warunki jak najmniej uciążliwe m.in. dogodny czas, przerwy, udostępnienie ustronnego miejsca na karmienie, przewinięcie dziecka. Ponadto przed złożeniem wyjaśnień osoba wezwana podpisuje oświadczenie, czy wnosi zastrzeżenia co do miejsca i czasu ich złożenia,
• w przypadku niezałatwienia sprawy w terminie wskazanym w k.p.a. - zawiadomić strony o nowym terminie (art. 36 ust. 1 k.p.a.).

ZUS na podstawie analizy całokształtu zebranego materiału dowodowego jest uprawniony do oceny, czy dana okoliczność została udowodniona (art. 80 k.p.a.). W razie sporu z ubezpieczonym lub płatnikiem wydawana jest decyzja, od której służy odwołanie do sądu. Wówczas prawidłowość decyzji jest badana w postępowaniu sądowym.

Pragnę poinformować, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy o s.u.s., osoby prowadzące działalność gospodarcz...