Od wydania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 lipca 2013 r., sygn. SK 18/09, minął już miesiąc (wyrok nie został dotychczas opublikowany). Z uwagi na to, że Trybunał nie opublikował jeszcze jego uzasadnienia, brak jest na razie obszerniejszych komentarzy, zaś komentatorzy publikujący bieżące informacje na ten temat dość często mylą stwierdzenie nieważności decyzji ze wznowieniem postępowania, przestrzegając przed hurraoptymizmem i zalecając wstrzemięźliwość oraz oczekiwanie na uzasadnienie, a nawet na ukształtowanie się nowej linii orzeczniczej

Komentarze te wyrządzają szkodę osobom skrzywdzonym przez fiskusa w postępowaniach w sprawie podatku od nieujawnionych źródeł, którzy podatek już zapłacili (nie zaskarżali decyzji ostatecznych lub przegrali sprawę przed sądami administracyjnymi), gdyż na złożenie żądania wznowienia postępowania podatkowego jest tylko miesiąc od daty opublikowania wyroku, a uchybienie temu terminowi prowadzi do bezpowrotnego zaprzepaszczenia szans, jakie wyrok Trybunału daje tej grupie podatników.

Zasada trwałości decyzji ostatecznych to jeden z kanonów postępowania podatkowego. Wyrażona została zarówno w art. 128 Ordynacji podatkowej, jak i w – stosowanym do podstępowania podatkowego przed wejściem w życie Ordynacji – art. 16 K.p.a. Zasada ta służy ochronie porządku prawnego poprzez ustanowienie gwarancji pewności praw i obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.

Wyłom od tej zasady stanowią nadzwyczajne tryby wzruszania decyzji ostatecznych, a w tym:

• wznowienie postępowania podatkowego z art. 240 Ordynacji podatkowej (art. 145 K.p.a.),
• stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej z art. 247 Ordynacji (art. 156 K.p.a.).

Z uwagi na swój nadzwyczajny charakter instytucje te traktowane są wyjątkowo rygorystycznie przez organy podatkowe, ale przede wszystkim przez bardzo bogate orzecznictwo. Ich szczególny charakter sprawia, że stosowanie tych instytucji w praktyce przysparza wielu problemów, nawet profesjonalistom.

Nie powinien zatem dziwić błąd popełniany przez część dotychczasowych komentatorów wyroku Trybunału, polegający na „zrównaniu” tych instytucji (stosowaniu zamiennie terminów: nieważność decyzji i uchylenie decyzji w wyniku wznowienia postępowania). Jednak błąd ten w połączeniu z zalecaną – skądinąd chwalebną – wstrzemięźliwością w ocenie skutków wyroku ma fatalne skutki. „Uspokaja” bowiem tych, którzy podatek już zapłacili, co po upływie miesiąca od daty publikacji wyroku wykluczy tę grupę podatników z możliwości skorzystania z dobrodziejstw wyroku.

Stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej

Zgodnie z art. 247 § 1 Ordynacji podatkowej stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy występuje co najmniej jedna z kwalifikowanych wad (przesłanek) wymienionych w tym przepisie (przepis zawiera zamknięty katalog takich przesłanek).

Niestety, stwierdzona w czę...