W sytuacji, gdy dziecko zamieszkując wraz z jednym rodzicem, pozostaje pod jego stałą, codzienną opieką, a drugi rodzic jest zobowiązany jedynie do płacenia alimentów oraz zajmowania się dzieckiem doraźnie (np. raz w tygodniu odbiera dziecko ze szkoły i spędza z nim co drugi weekend), status samotnego rodzica ma ten, przy którym dziecko zamieszkuje i który wykonuje wszystkie obowiązki, dzięki którym dziecko będzie wychowane w sposób zapewniający jego prawidłowy rozwój. Fakt utrzymywania kontaktów pomiędzy dzieckiem i drugim rodzicem, nie pozbawia pierwszego rodzica (przy którym dziecko mieszka) prawa do opodatkowania swoich dochodów na zasadach określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Interpelacja nr 20757 do ministra finansów w sprawie ulgi dla samotnych rodziców

Szanowna Pani Minister,

okazuje się, że rodziców samotnie wychowujących dzieci mogą czekać kłopoty. Rozwiedziona matka nie rozliczy się z dzieckiem, jeśli czasem opiekuje się nim ojciec. Urząd skarbowy w najnowszej interpretacji uznał, że samotny rodzic to taki, który wychowuje dziecko bez udziału drugiego. Oznacza to, że wystarczy, iż ojciec np. raz w tygodniu odbiera dziecko ze szkoły i spędza z nim co drugi weekend, by matka straciła prawo do preferencyjnego rozliczenia.

Za wymowny obraz przedstawianego stanu rzeczy może posłużyć przykład kobiety, która rozwiodła się w 2013 r. i od tamtego czasu samotnie wychowywała dziewięcioletniego obecnie syna. Dziecko u ojca przebywało sporadycznie, raz w tygodniu i przez kilka tygodni w wakacje. Cały ciężar wychowania syna spoczywał na kobiecie. Urząd skarbowy stwierdził jednak, że kobieta nie może się rozliczyć jako samotna matka. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że "niezbędną przesłanką jest, aby faktycznie samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców wychowywać dziecko". Przedstawiciele urzędu skarbowego oparli swoją decyzję na tym, że zgodnie z wyrokiem sądu władza rodzicielska należy do obojga rodziców - żadnemu z nich nie została ona ograniczona.

Wielu ekspertów nie ma natomiast wątpliwości, że owa zmiana stanowiska przedstawicieli administracji skarbowej działa wyraźnie na niekorzyść podatników zaznaczając przy tym, że wcześniej nie było takich wymogów.

W związku z powyższym zwracam się z pytaniem do Pani Minister:

1) Jakie działania zamierza podjąć kierowane przez Panią Ministerstwo Finansów w zakresie przedstawionego problemu ulgi dla samotnych rodziców i przede wszystkim pomocy w tym zakresie samotnym rodzicom?

2) Jakie są szanse na to, iż w podobnych przypadkach, jak ten przytoczony interpretacja podejmowana przez poszczególne organy administracji skarbowej będzie korzystna dla podatnika?

3) I w nawiązaniu do powyższego - czy podejmie Pani odpowiednie kroki zmierzające do przywrócenia sytuacji, w której tak jak było wcześniej działania administracji skarbowej i jej decyzje względem rodziców samotnie wychowujących dzieci były korzystne dla podatników i to bez spełniania dodatkowych wymogów?

Bożena Kamińska, 12-03-2018 r.

Szanowny Panie Marszałku,

w związku z interpelacją nr 20757 poseł Pani Bożeny Kamińskiej w sprawie ulgi dla samotnych rodziców, wyjaśniam co następuje.

Każda preferencja podatkowa stanowi wyjątek od zasady równości i powszechności opodatkowania. W konsekwencji, podatnikowi przysługuje prawo do jej zastosowania, jeśli dokładnie wypełni warunki dla niej określone.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 200, ze zm.), od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

1) małoletnie,

2) bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

3) do ukończenia 25. roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b, w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek określonej w art. 27 ust. 1b pkt 1 oraz stawki podatku, określonej w pierwszym przedziale skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

Warunkiem obliczenia podatku, na zasadach określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest zatem posiadanie określonego stanu cywilnego oraz samotne wychowywanie dziecka. Te dwa warunki muszą być spełnione łącznie, co potwierdza orzecznictwo sądów administracyjnych, w którym - w odniesieniu do stanu prawnego obowiązującego do końca 2010 r. - „wykształcił się jednolity pogląd, że aby uznać rodzica lub opiekuna prawnego za osobę samotnie wychowującą dziecko nie wystarczy, by była stanu wolnego (lub w stosunku do której orzeczono separację, albo osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia...