W ramach jakich procedur może być kontrolowany podatnik?

W odniesieniu do większości podatków, wtym przede wszystkim podatków dochodowych oraz VAT, zasadą jest tzw.samoobliczenie. Polega ono natym, że podatnik samodzielnie oblicza wysokość zobowiązania podatkowego, wskazując jednocześnie wodpowiednich deklaracjach wymagane wartości, które zostały uwzględnione wwyliczeniach. Organ podatkowy ma możliwość weryfikowania tych rozliczeń iewentualnego wydania decyzji określającej zobowiązanie podatkowe winnej wysokości, niż zadeklarował to podatnik. Taka weryfikacja musi odbywać się wramach określonych przepisami prawa, tj.wramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego.

Czynności sprawdzające

O zamiarze wszczęcia czynności sprawdzających organ podatkowy nie powiadamia podatnika. W trakcie trwania tych czynności możliwe jest dokonywanie korekt deklaracji.

Czynności sprawdzające z pewnością mają charakter czynności o charakterze kontrolnym, jednak organ podatkowy musi ograniczyć się wyłącznie do takich działań, które są wymienione w dziale V ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst. jedn. Dz.U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm., dalej: O.p.), traktującym o czynnościach sprawdzających. W konsekwencji możliwe jest tu weryfikowanie dokumentów czy dokonanie oględzin lokalu (za zgodą podatnika), ale już niedopuszczalne jest przeprowadzenie dowodów, o których mowa w dziale IV, rozdziale 11 O.p., dotyczącym dowodów w postępowaniu podatkowym, czyli między innymi z zeznań świadków, opinii biegłych czy uzyskania informacji z instytucji finansowych.

Zgodnie z art. 272 O.p. celem czynności sprawdzających jest:

1. sprawdzenie terminowości:
   1. składania deklaracji,
   2. wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez płatników oraz inkasentów;
2. stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów wymienionych w pkt 1;
3. ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami;
4. weryfikacja poniesionych przez podatnika wydatków i uzyskanych przychodów (dochodów) opodatkowanych lub przychodów (dochodów) nieopodatkowanych – w zakresie niezbędnym do ujawnienia podstawy opodatkowania z tytułu przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.

Jeśli w wyniku czynności sprawdzających organ uzna, że wszelkie rozliczenia podatnika są prawidłowe, wówczas nie podejmuje żadnych kolejnych działań. W aktach organu podatkowego zostaje jedynie protokół z tych czynności. Regułą jest, że nie jest on przekazywany podatnikowi. W przeciwnym wypadku, tj. gdy w czasie czynności sprawdzających zostaną ujawnione nieprawidłowości, a jednocześnie nie są to błędy rachunkowe lub inne oczywiste omyłki albo to, że deklarację wypełniono niezgodnie z ustalonymi wymaganiami (co może być skorygowane przez organ podatkowy lub podatnika), mogą zostać wszczęte kontrola podatkowa bądź postępowanie podatkowe.

Kontrola podatkowa

O zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej organy podatkowe co do zasady, która wynika z art. 282b § 1 O.p., zawiadamiają kontrolowanego. Kontrolę taką wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli...