Urlopy okolicznościowe - jak i kiedy udzielać

Przypadki, kiedy pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi tzw. „urlopu okolicznościowego”, są wymienione w rozporządzeniu MPiPS w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Na samym wstępie już jednak warto zwrócić uwagę, że pomimo potocznego określenia „urlopy okolicznościowe”, nie jest to żaden z przypadków urlopów, które są wymienione w Kodeksie pracy.

Rodzaje zwolnień z pracy

Do najczęściej wykorzystywanych zwolnień, na podstawie tych przepisów, należą następujące przypadki:

• stawienie się przed organem właściwym w zakresie powszechnego obowiązku obrony - na czas niezbędny w celu załatwienia sprawy będącej przedmiotem wezwania;
• stawienie się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie w sprawach o wykroczenia;
• pracownika, będącego członkiem ochotniczej straży pożarnej - na czas niezbędny do uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich zakończeniu;
• pracownika będącego krwiodawcą - na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi, lub na czas niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych badań lekarskich;
• w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy - 2 dni;
• w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką - 1 dzień.

Termin udzielenia zwolnienia

W każdej z powyższych sytuacji, pracodawca ma obowiązek udzielić zwolnienia od pracy. Jednak w przypadku dwóch ostatnich sytuacji (oba z § 15 rozporządzenia), przepisy nie precyzują, kiedy dokładnie ma to nastąpić, a jedynie ustalają wymiar zwolnienia. Oznacza to, że pracodawca nie może odmownie potraktować wniosku pracownika, ale pozostaje wątpliwość, czy może nie zgodzić się na wykorzystanie zwolnienia w konkretnym, wybranym przez pracownika terminie. Wynika to z generalnej zasady udzielania tych zwolnień: są udzielane „w razie” wystąpienia danego zdarzenia, co nie musi pokrywać się z datą tego zdarzenia, a jednak musi pozostawać w związku z tym zdarzeniem.

Przykład 1.
Pracownik otrzymał wezwanie do sądu w Warszawie na dzień 15. maja, godz. 12:00. Miejscem pracy pracownika jest Poznań, a czas pracy tego dnia od godz. 8:00 do 16:00. Aby pracownik mógł stawić się na to wezwanie, uwzględniając czas dojazdu, należy mu udzielić zwolnienia na cały dzień pracy.

Przykład 2.
Pracownik otrzymał wezwanie do WKU na dzień 21. maja, godz. 8:00. Tego dnia pracownik ma rozpocząć pracę o godz. 16:00. Ponieważ załatwienie sprawy urzędowej zajęło pracownikowi czas tylko do południa, zwolnienie z pracy mu nie przysługuje.

Przykład 3.
Pracownik ubiega się o udzielenie 2 dni zwolnienia okolicznościowego z okazji ślubu. Zwolnienie to może być wykorzystane zar&oacu...