Uchylone zajęcie konta a przedawnienie podatku

Uchylenie tytułu wykonawczego, na podstawie którego prowadzono postępowanie egzekucyjne, nie działa wstecz (jak ma to miejsce w przypadku stwierdzenia nieważności) i nie unicestwia materialnego skutku, tj. przerwania biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego, wywołanego dokonaną skutecznie czynnością egzekucyjną w myśl art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Stanisław Bogucki (sprawozdawca), Sędzia NSA Jan Rudowski, Sędzia NSA Krzysztof Winiarski, Protokolant Justyna Bluszko-Biernacka, po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2012 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej D. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 14 kwietnia 2010 r. sygn. akt III SA/Wr 736/09 w sprawie ze skargi D. M. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 25 sierpnia 2009 r. nr [...] w przedmiocie zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym:

1) oddala skargę kasacyjną,
2) zasądza od D. M. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w W. kwotę 180 (słownie: sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2010 r., III SA/Wr 736/09, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę D. M. (dalej: Skarżący) na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w W. (dalej: Dyrektor IS) z dnia 25 sierpnia 2009 r., nr [...], w przedmiocie rozstrzygnięcia w sprawie zgłoszonych zarzutów. Jako podstawę prawną powołano art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; w skrócie: p.p.s.a.).

2. Przebieg postępowania przed organami podatkowymi (przedstawiony przez WSA we Wrocławiu):

2.1. Przedstawiając w uzasadnieniu wyroku przebieg postępowania WSA we Wrocławiu podał, że dnia 14 maja 2009 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego W., jako organ egzekucyjny, wystawił Skarżącemu tytuł wykonawczy o nr [...], obejmujący zaległości w podatku od towarów i usług za okres od kwietnia 2000 r. do lipca 2001 r., a następnie dokonał zajęcia prawa majątkowego, stanowiącego wierzytelności pieniężne zobowiązanego u dłużników zajętej wierzytelności, tj. tegoż organu oraz Dyrektora IS.

2.2. Skarżący wniósł zarzuty na postępowanie egzekucyjne, powołując się na przedawnienie zobowiązania podatkowego.

2.3. Postanowieniem z dnia 15 lipca 2009 r., nr [...], organ egzekucyjny nie uznał wniesionych zarzutów za uzasadnione, wskazując że zarzut przedawnienia obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym nie znajduje potwierdzenia w stanie faktycznym sprawy. Pierwotnie prowadzone postępowanie egzekucyjne zmierzające do wyegzekwowania zobowiązań podatkowych w podatku od towarów i usług zostało wprawdzie umorzone na mocy postanowienia Dyrektora IS z dnia 24 kwietnia 2009 r., nr [...]. Umorzenie to jednak - zdaniem organu egzekucyjnego - nie wpływa negatywnie na skuteczność zastosowanego uprzednio środka egzekucyjnego. Zastosowany uprzednio środek egzekucyjny, tj. zajęcie rachunku bankowego, które zostało dokonane zawiadomieniem z dnia 2 grudnia 2005 r., nr [...], wywołuje skutek w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia, zwłaszcza że Skarżący o zastosowaniu tego środka został powiadomiony w dniu 21 grudnia 2005 r. W ocenie organu egzekucyjnego umorzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie pierwotnie wystawionych tytułów wykonawczym nie niweczy skutku w postaci przerwania terminu przedawnienia: w sytuacji, gdy przed upływem biegu przedawnienia zobowiązania podatkowego do majątku zobowiązanego zostanie skierowana egzekucja, wszczęta w celu zaspokojenia zobowiązań podatkowych, a w jej ramach podjęto konkretne środki egzekucyjne, o fakcie tym zaś zostanie powiadomiony zobowiązany, bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany, zaś po przerwie biegnie na nowo.

2.4. Na skutek wniesionego zażalenia na powyższe postanowienie, postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2009 r. nr [...], Dyrektor IS utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie (pkt 2 postanowienia) w części dotyczącej nieuznania za zasadny zarzut przedawnienia obowiązku objętego przedmiotowym tytułem wykonawczym, natomiast w pozostałej części (pkt 1) uchylił zaskarżone postanowienie i orzekł o zasadności zarzutu.

Uzasadniając swe rozstrzygnięcie w pkt 2 postanowienia - Dyrektor IS przyjął, że w postępowaniu w sprawie zarzutów organ egzekucyjny zobligowany jest do stosowania procedury określonej w art. 34 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968 ze zm.; dalej: u.p.e.a.). Organ odwoławczy wskazał jednakże, że w sprawie, art. 34 § 1 u.p.e.a., nakładający na organ egzekucyjny obowiązek uzyskania stanowiska wierzyciela, nie znajduje zastosowania, gdyż wierzycielem jest Skarb Państwa, reprezentowany przez kierownika statio fisci - Naczelnika Urzędu Skarbowego, który jest jednocześnie organem egzekucyjnym.

W ocenie Dyrektora IS organ egzekucyjny w oparciu o art. 70 § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.; dalej: O.p.) prawidłowo stwierdził, że bieg terminu przedawnienia został przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, tzn. zajęcia rachunku bankowego, dokonanego w dniu 2 grudnia 2005 r., o którym podatnik został powiadomiony w dniu 21 grudnia 2005 r. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia, biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny. Umorzenie postępowania egzekucyjnego nie wpływa na ocenę skuteczności zastosowanego środka egzekucyjnego, w aspekcie przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Organ ten stwierdził, że warunki wskazane w art. 70 § 4 O.p. zostały spełnione, a żaden z obowiązujących przepisów prawa nie wskazuje, że skutek w postaci przerwania biegu terminu przedawniania miałby zostać w tej sytuacji unicestwiony. Tym samym słusznie przyjął organ egzekucyjny, że dokonany uprzednio, tj. w dniu 2 grudnia 2005 r., skuteczny środek egzekucyjny, o którym podatnik został powiadomiony jeszcze przed upływem terminu przedawnienia, wywołuje swe skutki dla postępowania egzekucyjnego, wszczętego na podstawie aktualnego tytułu wykonawczego. Dyrektor IS stwierdził ponadto, że zastosowanie w dniu 2 grudnia 2005 r. środka egzekucyjnego w postaci zajęcia rachunku bankowego pozostaje bezsporne, czego Skarżący nie neguje, zatem bieg terminu przedawnienia wymienionego obowiązku został skutecznie przerwany i stosownie do art. 70 § 4 O.p. zaczął biec na nowo. W związku z powyższym, jeśli bieg terminu przedawnienia został skutecznie przerwany, to podniesione przez Skarżącego zarzuty należało uznać za bezzasadne, a podjęte przez organ egzekucyjny rozstrzygnięcie ocenić jako prawidłowe.

3. Stanowiska stron w postępowaniu przed WSA we Wrocławiu (Sądem pierwszej instancji):

3.1. Skarżący wniósł skargę do WSA we Wrocławiu, w której wniósł o uchylenie postanowień obu instancji. Zarzucił naruszenie przepisów, tj. art. 34 § 4 w związku z art. 33 pkt 1 u.p.e.a. oraz w związku z art. 70 § 4 O.p. z powodu uznania zarzutów na prowadzenie postępowania egzekucyjnego za nieuzasadnione, w sytuacji, gdy zobowiązanie podatkowe w podatku od towarów i usług uległo przedawnieniu albowiem pierwotne tytuły wykonawcze, obejmujące przedmiotowe zaległości zostały wystawione z naruszeniem przepisów prawa (z powodu nieuwzględnienia przerw w liczeniu biegu odsetek za zwłokę), co skutkowało umorzeniem prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Skarżący podkreślił, że jego zarzuty, co do tego postępowania, zostały uwzględnione przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 20 listopada 2008 r. (I FSK 1091/07) oraz że złożył wniosek o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem Dyrektora IS z dnia 10 maja 2006 r., nr EG [...], utrzymującego w mocy postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego W. z dnia 29 marca 2006 r., nr [...]. Dlatego też środek egzekucyjny, który miał doprowadzić do przerwania biegu terminu przedawnienia, został zastosowany na podstawie pierwotnych wadliwych tytułów wykonawczych, a zatem - zdaniem Skarżącego - nie zachodzą warunki, na których swe rozstrzygnięcie opiera Dyrektor IS. Skarżący wskazał, że niezależnie od tego, czy w kontekście zarzutu z art. 33 pkt 1 lub art. 33 pkt 3 u.p.e.a. powinna być bezsporna wadliwość tytułów wykonawczych w zakresie przerwy w naliczaniu odsetek za zwłokę kwalifikowana, to jego zdaniem, w przedmiotowej sprawie ważne jest to, iż wadliwość z powyższych tytułów miała miejsce. Skoro pierwotne tytuły wykonawcze były od samego początku wadliwe, tym samym nie mogły stanowić skutecznej podstawy prowadzenia postępowania egzekucyjnego od samego początku ich wydania. Zastosowany wobec tego na ich podstawie w 2005 r. środek egzekucyjny również był bez podstawy prawnej, a to oznacza, że nie doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia. Wykluczona jest zatem możliwość prowadzenia nowego postępowania egzekucyjnego w oparciu nowo wystawiony tytuł wykonawczy.

3.2. W odpowiedzi na skargę Dyrektor IS wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując dotychczasową argumentację w sprawie.

4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu...