Składki ZUS: Bony towarowe dla pracowników finansowane z ZFŚS

Interpelacja nr 30359 do ministra pracy i polityki społecznej w sprawie interpretacji prawa przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Szanowny Panie Ministrze!

Na poniższym przykładzie chciałbym zwrócić uwagę na wadliwą interpretację przepisów prawa przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Jeden ze szczecińskich przedsiębiorców przez 30 lat prowadzi firmę zajmującą się handlem. Zatrudnia średnio około 40 osób. Priorytetem dla niego zawsze było płacenie wypłat pracownikom na czas i regulowanie wszelkich zobowiązań wobec Urzędu Skarbowego czy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Nigdy nie zalegał z płatnościami wobec skarbu państwa i nie miał problemów z terminowością czy nieprawidłowościami przy corocznych rozliczeniach. Kontrole ZUS prowadzone były regularnie, czasem bez zapowiedzi. Co roku na święta właściciel firmy wręczał swoim pracownikom z funduszu socjalnego bony towarowe. W 2011 r. gdy ZUS odbył kontrolę ukierunkowana na sprawy dotyczące księgowości czyli np. terminowości płatności, podczas przeprowadzania czynności kontrolnych osoba kontrolująca poszerzyła zakres o fundusz socjalny. Po bardzo pobieżnym zbadaniu dokumentów firmy sporządzony został raport, w którym kontroler stwierdził nieopłacenie składek od bonów towarowych, które nie zostały uznane jako bony towarowe świąteczne tylko jako premia. Od prezentów nie ma konieczności odprowadzania składek natomiast od premii - owszem.

Bony świąteczne miały trzy stawki wartości w zależności od stażu pracy, sytuacji rodzinnej oraz wysokości zarobków. Żaby zostać zakwalifikowanym pracownicy musieli złożyć oświadczenia na temat ich sytuacji materialnej i rodzinnej, część jednak nie zgodziła się na to uważając to za zbyt dużą ingerencję w życie prywatne. Wtedy przyznawano im najniższą stawkę bonów, zgodnie z przepisami regulaminowymi. Kiedy okazało się, że większość pracowników otrzymuje równa wartość bonów, Zakład Ubezpieczeń Społecznych zinterpretował to jako premię, a nie jako podarunek świąteczny. Po zakwestionowaniu rozpoczęła się kontrola, która zgodnie z prawem mogła sięgnąć pięciu lat wstecz. Bardzo szybko okazało się, że kwota rzekomych nieprawidłowości i nieodprowadzonych składek wynosi kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Dokumenty trafiły do sądu i jako, że przez przedsiębiorstwo przewinęło się wielu pracowników, sąd podzielił je na 12 oddzielnych spraw, a każda sprawa miała swoje 2-3 rozprawy, łącznie temat źle zdefiniowanych bonów towarowych zaprzątał sądowe wokandy 77 razy. W ciągu dwóch lat przesłuchano kilkadziesiąt osób, napisano wiele odwołań, podań i pism. Sądowy spór z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych trwał i kosztował bardzo dużo również podatników zwłaszcza gdy okazało się, że w/w przedsiębiorca udowodnił przed sądem swoją rację. Po pierwszej przegranej sprawie pracodawca zdecydował się odwołać do Sądu Apelacyjnego, który stwierdził, że zasady przeznaczania środków z funduszu socjalnego określa pracodawca, a nie ubezpieczyciel. Z 77 spraw wyroki zapadały jeden po drugim i każdy na korzyść przedsiębiorcy.

Znane mi jest co najmniej kilka podobnych przypadków przedsiębiorstw (lub instytucji publicznych) dotyczących kilkuset pracowników ze Szczecina.

Powołując się na art. 16 ustawy z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora zwracam się do Pana Ministra z następującymi pytaniami:

Czy w ostatnich 5 latach (a co najmniej 3 ostatnich latach) podejmowane były działania wewnątrz organizacyjne w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w zakresie interpretacji prawa, których efektem mogłyby być sytuacja przedstawiona powyżej?

W ilu przypadkach w omawianym okresie czasu Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadził spory sądowe z przedsiębiorcami w szczególności w sprawach tego rodzaju jak przedstawiona powyżej?

Jaki jest ogólna ocena stanowiska prezentowanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w sporach z pracodawcami (w szczególności w tego rodzaju sprawach jak ta opisana powyżej) na tle analizy orzeczeń sądowych kończących te spory? Czy występuje tu jakaś prawidłowość terytorialna związana z interpretacją prawa i podejściem poszczególnych oddziałów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych?

Korzystając z okazji proszę o udzielenie odpowiedzi na pytanie:

Czy jest możliwe zapoznanie się przez parlamentarzystę z raportem przeprowadzonym w zeszłym roku przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych

Z poważaniem

Arkadiusz Litwiński

...