Co jakiś czas w ramach akcji kontrolnych „na celowniku” organów podatkowych znajdują się marynarze. Wyniki tych kontroli pokazują, że ta grupa zawodowa ma nadal spore problemy z rozliczeniem z fiskusem. Prawdopodobnie wynika to z faktu, że w opodatkowaniu dochodów marynarzy od wielu lat powszechne są dwa przesądy: po pierwsze, marynarze nie podlegają opodatkowaniu w Polsce, a po drugie, marynarze podlegają opodatkowaniu w tym kraju, pod banderą którego pływają.

Ogólna zasada wyrażona w art. 15 ust. 3 Modelowej Konwencji OECD w sprawie podatku od dochodu i majątku stwierdza, że wynagrodzenie otrzymywane za pracę najemną, wykonywaną na pokładzie statku morskiego bądź statku powietrznego eksploatowanego w transporcie międzynarodowym lub na pokładzie barki w żegludze śródlądowej, może być opodatkowane w tym umawiającym się państwie, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa.

Opodatkowanie marynarzy w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania często uzależnione jest od tego, w którym kraju podlegają opodatkowaniu zyski z żeglugi morskiej, śródlądowej i transportu międzynarodowego. Zasadą jest opodatkowanie tych zysków w kraju, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa. W przypadku gdy miejsce faktycznego zarządu znajduje się na pokładzie statku, wówczas uważa się, że znajduje się ono w tym państwie, w którym mieści się port macierzysty statku (kraj bandery), a jeżeli statek nie ma portu macierzystego – w kraju, w którym osoba eksploatująca statek ma miejsce zamieszkania lub siedzibę.

Zgodnie z Komentarzem do Modelowej Konwencji OECD „miejsce faktycznego zarządu” to miejsce, w którym podejmowane są kluczowe decyzje w sprawach zarządzania i w sprawach handlowych, niezbędne do prowadzenia działalności przedsiębiorstwa. Miejscem faktycznego zarządu będzie zazwyczaj miejsce, w którym osoba lub grupa osób sprawujących najwyższe funkcje (np. rada dyrektorów) podejmuje oficjalnie decyzje. Komentarz przyznaje, ze nie można w tej kwestii wypracować dokładnej normy, ale w celu ustalenia miejsca faktycznego zarządu powinny być brane pod uwagę wszystkie fakty i okoliczności. Dany podmiot może mieć więcej niż jedno miejsce zarządu, lecz może mieć tylko jedno miejsce faktycznego zarządu.

W myśl zasady wyrażonej w Modelowej Konwencji OECD marynarze podlegają opodatkowaniu w państwie, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa, nie zawsze więc tym państwem będzie państwo bandery. Często przedsiębiorstwa armatorskie zakładają spółki zależne w tzw. rajach podatkowych, gdzie rejestrowane są statki i marynarze pływają pod banderami takich państw. Aby ustalić, jaka umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania będzie miała zastosowanie w danym przypadku, każdorazowo należy ustalić miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa, które zatrudnia marynarza. W pewnych okolicznościach umawiające się państwo, w którym znajduje się miejsce faktycznego zarządu przedsiębiorstwa, może nie być tożsame z państwem, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa eksploatującego statki morskie lub powietrzne; dlatego też w niektórych umowach przyznaje się wyłączne prawo do opodatkowania państwu, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorstwa (tak jest np. w umowie z Wielką Brytanią).

Jeżeli marynarz ma miejsce zamieszkania w Polsce, to w naszym kraju podlega opodatkowaniu od wszystkich swoich dochodów, również tych uzyskiwanych za granicą. Jeśli dochód zagraniczny zgodnie z umową podlega opodatkowaniu za granicą, wówczas w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania należy zastosować odpowiednią metodę unikania podwójnego opodatkowania. W umowach, które zawarła Polska, obowiązują dwie metody: metoda wyłączenia z progresją oraz metoda proporcjonalnego odliczenia.

ROZLICZENIE DOCHODÓW MARYNARZY PRZY ZASTOSOWANIU METODY WYŁĄCZENIA Z PROGRESJĄ

Taki sposób unikania podwójnego opodatkowania...