Obowiązujące przepisy nie przewidują „nakazu" prowadzenia działalności gospodarczej. Osoba zainteresowana decyduje, czy prowadzi taką działalność czy też zgłasza jej zakończenie lub zawieszenie. Natomiast w świetle przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jest wykonywanie działalności gospodarczej. Decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń osoby prowadzącej działalność gospodarczą jest więc nie tylko posiadanie odpowiednich uprawnień, ale przede wszystkim faktyczne i rzeczywiste prowadzenie tej działalności - wyjaśniło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Interpelacja nr 7660 do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie decyzji ZUS nakazujących zwrot zasiłku chorobowego lub odmowy wypłaty zasiłku kobietom prowadzącym działalność gospodarczą, będącym w ciąży lub po porodzie

Szanowna Pani Minister,

obecnie toczą się postępowania prowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, w których ZUS odmawia przyznania zasiłku chorobowego lub nakazuje zwrot wcześniej wypłaconego zasiłku oraz stwierdza, że dany płatnik nie prowadzi działalności gospodarczej. Z każdym dniem zgłaszają się do mnie pokrzywdzone kobiety, dlatego dla przykładu, przytoczę dwie z wielu spraw, które kończą się tak jak pozostałe - decyzją ZUS o pozbawieniu prawa do zasiłku chorobowego kobiet prowadzących działalność gospodarczą, będących w ciąży lub po porodzie.

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą nieprzerwanie od kilku lat, regularnie opłaca obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne. Przedsiębiorcą jest kobieta, która po pewnym czasie decyduje się na urodzenie dziecka. Z uzasadnionych przyczyn kobieta przebywa w trakcie ciąży na zwolnieniu lekarskim i pobiera zasiłek chorobowy, a po urodzeniu dziecka pobiera zasiłek macierzyński. Kiedy po jakimś czasie decyduje się na urodzenie kolejnego dziecka i zachodzi w ciążę, podczas której występuje konieczność przebywania na zwolnieniu lekarskim, ZUS wszczyna postępowanie i odmawia wypłaty zasiłku chorobowego twierdząc, że od czasu przebywania na poprzednich zasiłkach kobieta nie prowadziła działalności gospodarczej, a tym samym nie podlegała obowiązkowym składkom społecznym. Co więcej, ZUS nakazuje zwrot świadczeń, które wcześniej wypłacił. Należy w tym miejscu podkreślić, że ZUS chętnie przyjmował składki od płatnika za okres, w którym rzekomo nie prowadził działalności gospodarczej. Dochodzi do tego, że kobieta tłumaczy się przed urzędnikami ZUS, jest zmuszona przedstawiać dowody na to, że w trakcie przebywania na zasiłku macierzyńskim podejmowała czynności świadczące o prowadzeniu działalności gospodarczej. W przeciwnym razie utraci świadczenia, lub będzie musiała oddać wraz z odsetkami te, które zostały jej wypłacone.

Jeżeli brak czynności zarobkowych w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego jest dla ZUS podstawą do stwierdzenia o nieprowadzeniu działalności gospodarczej, a co za tym idzie niepodlegania obowiązkowym składkom społecznym, to sprawę należy dokładnie wyjaśnić. Można wnioskować, że istnieje ustawowy nakaz podejmowania czynności zarobkowych podczas opieki nad niemowlęciem, w trakcie przebywania na zasiłku macierzyńskim.

ZUS masowo obniża zadeklarowaną przez przedsiębiorców podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne do minimalnej i na tej podstawie nakazuje zwrócić wcześniej wypłacone świadczenia. ZUS zarzuca przedsiębiorcom, że deklarowali wyższą podstawę tylko do celów pobierania zasiłków. Nie wspomina przy tym, że przedsiębiorca płacił wyższe składki, a wysokość podstawy wymiaru składek jest zgodna z obowiązującymi przepisami.

W związku z powyższym, proszę o odpowiedź na pytania:

1. Czy istnieje nakaz podejmowania pracy zarobkowej podczas przebywania na zasiłku macierzyńskim, w związku z urodzeniem dziecka?
2. Dlaczego ZUS w swoich decyzjach powołuje się na obowiązek prowadzenia czynności zarobkowych przez kobietę będącą na zasiłku macierzyńskim, żądając udowodnienia podejmowania tych czynności?
3. Czy istnieje możliwość pracy zarobkowej podczas przebywania na zwolnieniu lekarskim i w trakcie pobierania zasiłku chorobowego?
4. Jakie uprawnienia posiada ZUS do wydawania decyzji o nieprowadzeniu działalności gospodarczej pomimo zarejestrowania działalności oraz odprowadzania wszystkich obowiązkowych danin publicznych?
5. Ile postępowań toczy się obecnie w oddziałach ZUS w całej Polsce, nakazujących zwrot uprzednio wypłaconych zasiłków chorobowych?
6. Ile postępowań toczy się obecnie w oddziałach ZUS w całej Polsce, nakazujących zwrot uprzednio wypłaconych zasiłków macierzyńskich?
7. Ile postępowań zostało zakończonych w latach 2019-2020 decyzją o niepodleganiu obowiązkowym składkom społecznym?
8. Ile postępowań zostało zakończonych w latach 2019-2020 decyzją o obniżeniu deklarowanej kwoty podstawy wymiary składek na ubezpieczenia społeczne?
9. Ile ZUS wydał decyzji nieobniżających wysokości podstawy wymiaru składek społecznych, na etapie postępowania administracyjnego, od marca 2020 r.?
10. Ile ZUS wydał decyzji obniżających wysokość podstawy wymiaru składek społecznych, na etapie postępowania administracyjnego, od marca 2020 r.?
11. Ile decyzji obniżających wysokość podstawy wymiaru składek społecznych zostało zmienionych po złożeniu odwołania, w miesiącach styczeń-luty 2020 i marzec-kwiecień 2020 w poszczególnych województwach?

Posłowie:
Jakub Kulesza, Konrad Berkowicz, Artur Dziambor, Janusz Korwin-Mikke, Krystian Kamiński, Michał Urbaniak, Dobromir Sośnierz

11 czerwca 2020 r.

Odpowiedź na interpelację nr 7660 w sprawie decyzji ZUS nakazujących zwrot zasiłku ...