Kodeks karny skarbowy (ustawa z 10 września 1999 r.; tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 186, dalej: K.k.s.) przewiduje odpowiedzialność za szereg czynów związanych z obiegiem faktur. Kara grozi nie tylko wystawcy faktury, lecz także jej odbiorcy. Jednym z takich przypadków jest posługiwanie się nierzetelną fakturą, traktowane jako przestępstwo określone w art. 62 § 2 K.k.s. O nim będzie mowa w artykule.

Pojęcie nierzetelnej faktury

Nieprawidłowe wystawienie faktury w prawie karnym skarbowym dzielone jest na dwie sytuacje: wystawienie wadliwe, czyli niezgodne z przepisami o fakturowaniu, oraz wystawienie nierzetelne.

Od razu zaznaczmy, że odbiorca faktury nie ponosi odpowiedzialności karnej za posługiwanie się fakturą wadliwą, a więc za to, że przyjął i zarachował fakturę, która jest błędna z przyczyn formalnych; także wtedy, gdy zawiera nieprawidłową stawkę VAT albo bezpodstawnie wykazuje zwolnienie z VAT, bo również te przypadki traktowane są jako wadliwość, a nie nierzetelność.

Na czym więc polega nierzetelność faktury? Kodeks karny skarbowy nie zawiera wyraźniej definicji tego pojęcia. Stosuje się tu przez analogię definicję nierzetelnego prowadzenia ksiąg, zawartą w art. 53 § 22 K.k.s.: „księga nierzetelna jest to księga prowadzona niezgodnie ze stanem rzeczywistym”.

W tym samym kierunku prowadzi art. 22 ust. 1 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 330), zgodnie z którym „dowody księgowe powinny być rzetelne, to jest zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji gospodarczej, którą dokumentują”.

Jak najbardziej można więc pokusić się o uogólnienie, że w zakresie jakiejkolwiek dokumentacji finansowej nierzetelność to niezgodność z rzeczywistością.

W przypadku faktury oznacza to dwie poniższe sytuacje:

1. Zdarzenie gospodarcze (sprzedaż) wykazane w fakturze w ogóle nie miało miejsca (nie zaistniało). W tym przypadku mówimy o fakturze pustej. Podnoszono, co prawda, pewne wątpliwości co do stosowania art. 62 § 2 K.k.s. do faktur pustych, ale należy je uznać za bezzasadne. Zainteresowanych szczegółową argumentacją odsyłamy do lektury wyroku SN z 19 marca 2008 r., sygn. akt II KK 347/07; opublikowanego w OSP.2009.4.43;
2. Zdarzenie gospodarcze jako takie zaistniało, ale dane wykazane w fakturze mijają się z rz...