1 stycznia br. weszło w życie nowe rozporządzenie ws. zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas (Dz. U. z 2017 r. poz. 2454). Większość przepisów pozostała bez zmian. Zmodyfikowano katalog czynności, do których nie stosuje się żadnego zwolnienia. W konsekwencji obowiązek ewidencjonowania obejmuje obecnie również usługi kulturalne i rozrywkowe (wstęp na przedstawienia cyrkowe), czy usługi związane z rozrywką i rekreacją (wstęp do m.in. wesołych miasteczek czy dyskotek). Zgodnie z przepisami przejściowymi, w przypadku podatników świadczących ww. usługi, a także korzystających ze zwolnienia ze względu na formę zapłaty czy ze względu na strukturę sprzedaży, obowiązek prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas nastąpi 1 kwietnia 2018 r.

Rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 2018 r. i zawiera unormowania dotyczące zwolnień z obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot podatku tylko na okres 1 roku (2018).

Zwolnienia przedmiotowe (§ 2 rozporządzenia)

Nowe rozporządzenie przewiduje, analogicznie jak w rozporządzeniu 2017, zwolnienie dla czynności wymienionych w załączniku do rozporządzenia. Katalog czynności wymienionych w załączniku nie uległ zmianom (tabela poniżej).

Zwolnienia podmiotowe (§ 3 rozporządzenia)

Utrzymano na dotychczasowym poziomie kryterium wysokości obrotu, tj. 20 000 zł dla podmiotów kontynuujących, jak i dla rozpoczynających działalność gospodarczą (dla tych ostatnich liczone w proporcji do okresu wykonywania czynności dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych w danym roku podatkowym). I tak, zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2018 r.:

1. podatników, u których obrót zrealizowany na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczył w poprzednim roku podatkowym kwoty 20 000 zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli obrót z tego tytułu nie przekroczył, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20 000 zł;
   
   Ważne. Zwolnienia nie stosuje się do podatników, którzy w 2017 r. byli obowiązani do ewidencjonowania lub przestali spełniać warunki do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania.
2. podatników rozpoczynających po dniu 31 grudnia 2017 r. dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywany przez podatnika obrót z tego tytułu nie przekroczy, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym, kwoty 20 000 zł.

Odnosząc się do zwolnień podmiotowo-przedmiotowych, utrzymano także system zwolnień u podatników, u których udział wartości dostaw towarów i świadczonych usług wymienionych w części I załącznika do rozporządzenia w obrotach z działalności określonej w art. 111 ust. 1 ustawy (sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych) jest większy niż 80%. Zatem, zwalnia się z obowiązku ewidencjonowania, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2018 r.:

1. podatników, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi zwolnione z obowiązku ewidencjonowania, wymienione w części I załącznika do rozporządzenia, w przypadku gdy udział obrotu z tytułu czynności zwolnionych z obowiązku ewidencjonowania, wymienionych w części I załącznika do rozporządzenia, w całkowitym obrocie podatnika realizowanym na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, był w poprzednim roku podatkowym wyższy niż 80%;
   
   Ważne. Zwolnienia nie stosuje się do podatników, którzy w pierwszym lub drugim półroczu 2017 r. osiągnęli udział procentowy obrotu równy 80% albo niższy niż 80%.
2. podatników rozpoczynających po dniu 31 grudnia 2017 r. dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli przewidywany przez podatnika udział procentowy obrotu:
   1. za okres pierwszych sześciu miesięcy wykonywania tych czynności,
   2. za okres do końca roku, w przypadku gdy okres wykonywania tych czynności w roku podatkowym jest krótszy niż sześć miesięcy

   - będzie wyższy niż 80%.

Zwalnia się także z obowiązku ewidencjonowania, tak jak w poprzednim roku, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2018 r., jednostki samorządu terytorialnego w zakresie czynności wykonywanych przez ich jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 5 września 2016 r. o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizację projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego (Dz. U. poz. 1454 i 1948):

1. które na dzień 31 grudnia 2016 r. korzystały ze zwolnienia, o którym mowa w art. 8 ust. 2 tej ustawy, albo
2. jeżeli ich jednostki organizacyjne na dzień 31 grudnia 2016 r. korzystały ze zwolnienia z takiego obowiązku.

Ponadto, utrzymano regulację wyłączającą z obrotu uprawniającego do korzystania ze zwolnienia czynności, o których mowa w pozycji 37 załącznika do rozporządzenia (tj. dostawa nieruchomości) oraz z tytułu dostawy towarów i świadczenia usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji (pozycja 50 załącznika do rozporządzenia). Pozwala to eliminować obrót, który niejako zaburza obraz (co do skali realizowanej działalności określonej w art. 111 ust. 1 ustawy). W przeciwnym razie podatnik dokonujący jednorazowo zbycia np. nieruchomości „skonsumowałby” cały obrót uprawniający go do korzystania ze zwolnienia.

Wyłączenia ze zwolnień przedmiotowych i podmiotowych

W § 4 rozporządzenia zawarto katalog czynności, do których nie mają zastosowania ww. zwolnienia określone w § 2 i § 3 rozporządzenia. Wykonanie tych czynności rodzi konieczność ich ewidencjonowania (w stosunku do tych czynności bowiem nie stosuje się zwolnień, o których mowa w § 2 i § 3). W celu przeciwdziałania nadużyciom utrzymano nadal zasady wyłączenia ze zwolnienia od ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących pozycji z § 4 ust. 1 pkt 1 oraz pkt 2 lit. a-j rozporządzenia 2017. Ponadto, rozszerzono ww. katalog poprzez objęcie obowiązkiem ewidencjonowania przy zastosowaniu kas, bez względu na poziom osiąganych obrotów: usług kulturalnych i rozrywkowych - wyłącznie w zakresie wstępu na przedstawienia cyrkowe, usług związanych z rozrywką i rekreacją - wyłącznie w zakresie wstępu do wesołych miasteczek, parków rozrywki, na dyskoteki, sale taneczne.

Zatem, zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia, zwolnień z obowiązku ewidencjonowania, o których mowa w § 2 i § 3, nie stosuje się w przypadku:

1. dostawy:
   1. gazu płynnego,
   2. części do silników (PKWiU 28.11.4),
   3. silników spalinowych wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych do napędu pojazdów (PKWiU 29.10.1),
   4. nadwozi do pojazdów silnikowych (PKWiU 29.20.1),
   5. przyczep i naczep; kontenerów (PKWiU 29.20.2),
   6. części przyczep, naczep i pozostałych pojazdów bez napędu mechanicznego (PKWiU 29.20.30.0),
   7. części i akcesoriów do pojazdów silnikowych (z wyłączeniem motocykli), gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 29.32.30.0),
   8. silników spalinowych tłokowych wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych w motocyklach (PKWiU 30.91.3),
   9. sprzętu radiowego, telewizyjnego i telekomunikacyjnego, z wyłączeniem lamp elektronowych i innych elementów elektronicznych oraz części do aparatów i urządzeń do operowania dźwiękiem i obrazem, anten (PKWiU ex 26 i ex 27.90),
   10. sprzętu fotograficznego, z wyłączeniem części i akcesoriów do sprzętu i wyposażenia fotograficznego (PKWiU ex 26.70.1),
   11. wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali, których dostawa nie może korzystać ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług,
   12. zapisanych i niezapisanych nośników danych cyfrowych i analogowych,
   13. wyrobów przeznaczonych do użycia, oferowanych na sprzedaż lub używanych jako paliwa silnikowe albo jako dodatki lub domieszki do paliw silnikowych, bez względu na symbol PKWiU,
   14. wyrobów tytoniowych (PKWiU 12.00), napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, bez względu na symbol PKWiU, z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów,
   15. perfum i wód toaletowych (PKWiU 20.42.11.0), z wyłączeniem towarów dostarczanych na pokładach samolotów;
2. świadczenia usług:
   1. przewozów pasażerskich w samochodowej komunikacji, z wyłączeniem przewozów wymienionych w poz. 15 i 16 załącznika do rozporządzenia,
   2. przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami,
   3. naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów (w tym naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania),
   4. w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych oraz motorowerów,
   5. w zakresie badań i przeglądów technicznych pojazdów,
   6. w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów, z wyłączeniem usług świadczonych przez osoby wymienione w poz. 51 załącznika do rozporządzenia,
      
      Ważne. Obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy usług w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów, jeżeli usługi świadczone są osobiście przez osoby niewidome, posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, które prowadzą samodzielnie działalność gospodarczą lub zatrudniają wyłącznie jednego pracownika niewidomego posiadającego orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
   7. prawniczych, z wyłączeniem usług określonych w poz. 28 załącznika do rozporządzenia,
   8. doradztwa podatkowego,
   9. związanych z wyżywieniem (PKWiU 56), wyłącznie:
      • świadczonych przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo, oraz
      • usług przygotowywania żywności dla odbiorców zewnętrznych (catering),

      Ważne. Obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy świadczenia usług związanych z wyżywieniem na pokładach samolotów lub w sposób określony w poz. 46 załącznika do rozporządzenia, tj. w stołówkach dla uczniów, studentów i innych podopiecznych oraz nauczycieli i personelu.

   10. fryzjerskich, kosmetycznych i kosmetologicznych,
   11. kulturalnych i rozrywkowych - wyłącznie w zakresie wstępu na przedstawienia cyrkowe,
   12. związanych z rozrywką i rekreacją - wyłącznie w zakresie wstępu do wesołych miasteczek, parków rozrywki, na dyskoteki, sale taneczne.

Przy czym, obowiązek ewidencyjny nie stosuje się do dostawy towarów, o których mowa w pkt 1 lit. b-l, będącej dostawą towarów, o której mowa w poz. 36 załącznika do rozporządzenia, tj. dostawą towarów przez podatnika na rzecz jego pracowników oraz przez spółdzielnie mieszkaniowe na rzecz członków lub innych osób, którym przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub które są właścicielami lokali położonych w budynkach administrowanych przez spółdzielnie mieszkaniowe, jak również przez wspólnoty mieszkaniowe na rzecz właścicieli lokali.

Bezwzględnemu obowiązkowi ewidencyjnemu nie podlega także świadczenie usług na warunkach określonych w poz. 36 załącznika do rozporządzenia przez podatnika, o którym mowa w art. 8 ust. 2a ustawy o podatku od towarów i usług. Oznacza to, że nabycie i odsprzedaż przez podatnika - pracodawcę usług pracownikowi jest wyłączona z bezwzględnego obowiązku ewidencjonowania za pomocą kas rejestrujących.

Ponadto, bezwzględnemu obowiązkowi ewidencyjnemu nie podlega również świadczenie usług, o których mowa w pkt 2 lit. f–h, tj. w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów, usług prawniczych, doradztwa podatkowego oraz w zakresie wymiany walut, jeżeli świadczenie tych usług, zgodnie z warunkami określonymi w poz. 39 załącznika do rozporządzenia ma miejsce wyłącznie przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, lub których rezultat jest przekazywany wyłącznie przy wykorzystaniu tych środków.

Warunki, o których mowa w poz. 39 załącznika to:

• otrzymanie przez świadczącego usługę zapłatę za wykonaną czynność w całości za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem),
• z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie ma wynikać, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.