Wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych od 1 stycznia do 30 czerwca 2021 r., z uwagi na fakt, że stopa referencyjna na dzień 1 stycznia 2021 r. wynosiła 0,1%, to odpowiednio: 

1. 8,1% (tj. 0,1% + 8 punktów procentowych) w stosunku rocznym - w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym; 
2. 10,1% (tj. 0,1% + 10 punktów procentowych) w stosunku rocznym - w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym. 

Co potwierdza obwieszczenie Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 28 grudnia 2020 r. w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych (M.P. z 2020 r. poz. 1212).

Przypomnijmy, że Rada Polityki Pieniężnej, po posiedzeniu w dniu 28 maja 2020 r., podjęła decyzję o obniżeniu stopy referencyjnej NBP o 0,40 pkt proc., tj. do poziomu 0,10%. Uchwała RPP w tej sprawie weszła w życie 29 maja 2020 r. Od tego dnia zmieniły się również stawki odsetek ustawowych wynikających z Kodeksu cywilnego. Natomiast odsetki za opóźnienie określone w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych do 30 czerwca br. pozostawały bez zmian. To była już trzecia obniżka stóp w ciągu niecałych trzech miesięcy. 17 marca 2020 r. bowiem RPP podjęła decyzję o obniżeniu stopy referencyjnej NBP o 0,5 pkt proc., tj. do poziomu 1,00%. Uchwała RPP w tej sprawie weszła w życie 18 marca 2020 r. Z kolei 8 kwietnia 2020 r., podjęła decyzję o obniżeniu stopy referencyjnej również o 0,5 pkt proc., tj. do poziomu 0,50% - uchwała RPP weszła w życie 9 kwietnia 2020 r.

Dodajmy, że od 2016 roku, zgodnie z ustawą z 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1830), która wdrożyła dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z 16 lutego 2011 r. ws. zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, wysokość odsetek ustawowych zależy od tego, z jakiego tytułu są one naliczane. 

Odsetki ustawowe

Odsetki, w tym odsetki ustawowe, mogą stanowić:

• wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału, albo
• formę odszkodowania za zwłokę w spełnieniu świadczeń pieniężnych.

Do 31 grudnia 2015 r. mieliśmy:

• odsetki ustawowe, które były uregulowane w Kodeksie cywilnym, a dotyczące zarówno sytuacji, gdy były należne od sumy pieniężnej, jak i za czas opóźnienia w spełnieniu świadczenia pieniężnego. W obu przypadkach obowiązywała ta sama stawka tych odsetek, określana w rozporządzeniu Rady Ministrów. Na 31 grudnia 2015 r. wynosiła ona 8% w stosunku rocznym,
• odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych, o których była mowa w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Odsetki te były ustalane w wysokości odsetek za zwłokę określanej na podstawie art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej, co oznaczało, że wynosiły dokładnie tyle, ile odsetki od zaległości podatkowych. Na 31 grudnia 2015 r. było to 8% w stosunku rocznym (czyli identycznie jak w przypadku odsetek ustawowych uregulowanych w Kodeksie cywilnym). Stawka ta była jednak ogłaszana nie w rozporządzeniach Rady Ministrów, lecz obwieszczeniach Ministra Finansów.

Od 1 stycznia 2016 r. wprowadzone zostały zarówno nowe zasady ustalania odsetek ustawowych, jak również dokonano zmiany w ich nazewnictwie. Obecnie mamy więc:

• odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej,
• odsetki ustawowe za opóźnienie,
• odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Nadal dwa pierwsze rodzaje odsetek ustawowych są uregulowane w Kodeksie cywilnym, a odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych – w ustawie z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Co istotne, trzeba wiedzieć, że przepisy tej ustawy stanowią lex specialis wobec uregulowań Kodeksu cywilnego. Jest to wyraźnie wskazane w art. 4a ww. ustawy, który stanowi, że do transakcji handlowych nie stosuje się przepisu art. 481 § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Oznacza to tyle, że w przypadku opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, należy stosować przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, a nie przepisy Kodeksu cywilnego.

Odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej

Zgodnie z art. 359 § 1 K.c., odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Dalsze przepisy stanowią, że jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona (czyli nie wynika na przykład z umowy), należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Nar...