NSA. Rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej nie wpływa na PIT

Brak podstawy prawnej do dokonania podziału przychodu uzyskanego ze sprzedaży nieruchomości, wchodzącej w skład ustawowej wspólności małżeńskiej, wyklucza możliwość określenia zobowiązania podatkowego jednemu z małżonków. Włączenie do majątku wspólnego, na mocy umowy rozszerzającej ustawową wspólność małżeńską, nieruchomości należącej do majątku osobistego jednego z małżonków, nie stanowi nabycia tej nieruchomości przez drugiego z małżonków w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT. Za datę nabycia takiej nieruchomości należy uznać datę jej nabycia do majątku osobistego pierwszego z małżonków.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Grażyna Nasierowska, Sędzia NSA Tomasz Zborzyński (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Alicja Polańska, Protokolant Justyna Nawrocka, po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2017 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi, działającego z upoważnienia Ministra Finansów (obecnie Szefa Krajowej Administracji Skarbowej) od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 6 listopada 2014 r. sygn. akt I SA/Ke 546/14 w sprawie ze skargi B. K. na interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi, działającego z upoważnienia Ministra Finansów z dnia 26 czerwca 2014 r. nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych:

1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od Szefa Krajowej Administracji Skarbowej na rzecz B. K. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach uwzględnił skargę B. K. i uchylił indywidualną interpretację Ministra Finansów w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Stan sprawy Sąd przedstawił w sposób następujący:

We wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego z dnia 27.03.2014 r. skarżąca wskazała, że jej mąż w 1986 r. umową darowizny nabył nieruchomość. W roku 2010 małżonkowie rozszerzyli wspólność majątkową małżeńską na nieruchomości nabyte przez którekolwiek z nich, a w roku 2013 sprzedali działkę gruntu, wchodzącą w skład nieruchomości pierwotnie nabytej przez męża skarżącej. Skarżąca zadała pytanie, czy rozszerzenie ustawowej wspólności małżeńskiej stanowi nabycie nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm., dalej: u.p.d.o.f.) oraz czy w związku ze sprzedażą nieruchomości przed upływem pięciu lat od daty rozszerzenia wspólności na skarżącej ciąży obowiązek podatkowy w tym podatku - zajmując stanowisko, że ponieważ umowa rozszerzająca małżeńską wspólność majątkową ma charakter czynności prawnej rozporządzającej o charakterze nieodpłatnym, włączenie do majątku wspólnego nieruchomości stanowiącej majątek odrębny jednego z małżonków nie stanowi nabycia tej nieruchomości przez drugiego małżonka w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f., a za datę nabycia tej nieruchomości przez każdego z małżonków należy uznać datę jej nabycia przez tego z małżonków, który włączył ją do majątku wspólnego; dlatego też sprzedaż nieruchomości przed upływem pięciu lat od rozszerzenia wspólności majątkowej małżeńskiej nie spowoduje powstania u skarżącej obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości.

Minister Finansów w indywidualnej interpretacji z dnia 26.06.2014 r. uznał stanowisko skarżącej za nieprawidłowe, wskazując, że wspólność majątkowa małżeńska ma charakter łączny i bezudziałowy, co oznacza, że małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą zatem udziałami tymi rozporządzać ani żądać podziału majątku objętego wspólnością. Ponieważ jednak na mocy umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową małżonkowie mogą włączyć do majątku wspólnego nieruchomość, która w przeszłości została nabyta do majątku osobistego jednego z nich, drugi z małżonków nabywa prawo własności tej nieruchomości dopiero w momencie zawarcia takiej umowy; na tym polega skutek wsteczny umowy rozszerzającej majątkową wspólność małżeńską. Prowadzi to do wniosku, że prawo do sprzedanej następnie nieruchomości skarżąca nabyła w dacie rozszerzenia wspólności majątkowej małżeńskiej, gdyż dopiero z tą chwilą stała się jej współwłaścicielką i do tej daty należy odnosić skutki podatkowe sprzedaży tej nieruchomości; jej sprzedaż przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano rozszerzenia wspólności majątkowej, dla skarżącej stanowić będzie źródło przychodu w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach skarżąca zarzuciła naruszenie art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. przez przyjęcie, że rozszerzenie ustawowej wspólności majątkowej o nieruchomości stanowiące majątek odrębny jednego małżonka jest w rozumieniu tego przepisu nabyciem tej nieruchomości przez drugiego małżonka, podnosząc, że za datę nabycia takiej nieruchomości powinna być uznana data jej nabycia przez małżonka, który następnie włączył ją do majątku wspólnego; powołała się na orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego: uchwałę z dnia 17.12.1996 r. (FPS 7/96) oraz wyrok z dnia 9.04.2002 r. (III SA 2717/00).

Uzasadniając uwzględnienie skargi i uchylenie zaskarżonej interpretacji na podstawie art. 146 § 1 ustawy z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej: P.p.s.a.) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach odwołał się do przytoczonego przez skarżącą wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego i wywiódł, że ponieważ wspólność małżeńska jest współwłasnością bezudziałową, wspólnością masy majątkowej odpowiadającej pojęciu mienia, przychód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości przez małżonków wchodzi niepodzielnie do majątku wspólnego; oznacza to, że jego opodatkowanie w równym stopniu obciążyłoby skarżącą, jak i jej męża, a brak przepisu, który upoważniałby organ podatkowy do dokonania podziału takiego przychodu w celu jego częściowego opodatkowania. Ponadto ratio legis art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. jest przeciwdziałanie spekulacji rzeczami I prawami wymienionymi w tym przepisie, toteż nie dotyczy on sytuacji, gdy taka rzecz zmienia swój status w następstwie umowy rozszerzającej wspólność majątkową.

W wywiedzionej od powyższego wyroku skardze kasacyjnej Minister Finansów wniósł o jego uchylenie w całości i rozpoznanie skargi, ewentualnie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Kielcach oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Na podstawie art. 174 pkt 1 P.p.s.a. zarzucił naruszenie art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f. przez jego błędną wykładnię i w konsekwencji niewłaściwą ocenę zastosowania do stanu faktycznego, będącego przedmiotem interpretacji, polegającą na nieuzasadnionym przyjęciu, że włączenie do majątku małżonków w drodze umowy rozszerzającej ustawową wspólność majątkową nieruchomości stanowiącej majątek odrębny jednego małżonka, nie jest nabyciem tej nieruchomości w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.f.

Podniósł, że nabycie majątku (nieruchomości) następuje z chwilą uzyskania prawa własności tego majątku (nieruchomości), bez względu na charakter czynności prawnej, na podstawie której doszło do przysporzenia majątkowego i powołał się na potwierdzające to stanowisko wyroki: Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3.11.2009 r. (II FSK 1489/08) i Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 14.06.2012 r. (I SA/Po 456/12), w myśl których przez "nabycie" rozumieć należy każde zwiększenie aktywów majątku pod...