NSA: Po wydaniu decyzji skarga na bezczynność staje się bezprzedmiotowa

Teza: Skarga na przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego podlega odrzuceniu, jeżeli została wniesiona po wydaniu decyzji przez organ, któremu zarzucono przewlekłe prowadzenie postępowania, nawet wówczas, gdy decyzja ta nie jest jeszcze ostateczna (art. 58 § 1 pkt 6 w zw. z art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a. w zw. z art. 37 § 1 pkt 2 oraz art. 104 § 1 k.p.a.)

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Małgorzata Miron Sędziowie sędzia NSA Zdzisław Kostka sędzia del. WSA Grzegorz Rząsa (spr.) po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 24 lutego 2022 r., sygn. akt VIII SAB/Wa 41/21 w sprawie ze skargi M. S. na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Wójta Gminy S. w przedmiocie wymeldowania postanawia: 1. uchylić zaskarżony wyrok i odrzucić skargę; 2. odstąpić od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości; 3. zwrócić ze środków budżetowych Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie M. S. kwotę 100 (sto) złotych uiszczoną tytułem wpisu od skargi.

Uzasadnienie

1. Wyrokiem z 24 lutego 2022 r., sygn. akt VIII SAB/Wa 41/21, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę M. S. (dalej: "skarżący") na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Wójta Gminy S. (dalej: "Wójt" lub "organ") w przedmiocie wymeldowania.

2. Wyrok ten został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

2.1. W dniu [...] kwietnia 2021 r. do Wójta Gminy S. wpłynął wniosek Prokuratora Prokuratury Rejonowej w G. (dalej: "prokurator") o wszczęcie postępowania administracyjnego w przedmiocie wymeldowania skarżącego z miejsca pobytu stałego: [...],[...] S. W uzasadnieniu tego wniosku wskazano, że skarżący jest osobą podejrzaną popełnienie czynu z art. 270 § 1 k.k., a obecnie jest również osobą poszukiwaną. W toku postępowania przygotowawczego ustalono, że skarżący nie przebywa w miejscu stałego zameldowania, nie stawia się na wezwania policji, nie odbiera telefonów, unika kontaktów z organami ścigania. Okoliczności te wskazują, zdaniem prokuratora, że skarżący w sposób trwały opuścił miejsce stałego zameldowania.

2.2. W dniu [...] kwietnia 2021 r. Wójt sporządził zawiadomienie o wszczęciu postępowania oraz wezwał na przesłuchanie skarżącego, które zostało przeprowadzone [...] maja 2021 r. Następnie Wójt wezwał na przesłuchanie osiem osób, zamieszkujących w sąsiedztwie nieruchomości należącej do skarżącego. Przesłuchania wezwanych osób zostały zakończone w czerwcu 2021 r. W dniu [...] maja 2021 r. Wójt poinformował strony, że postępowanie zostaje przedłużone do [...] czerwca 2021 r. W maju 2021 r. skarżący składał do Wójta pisma, w których wskazywał na wadliwie prowadzenie postępowania przez ten organ. W dniu [...] maja 2021 r. skarżący złożył do Wójta wniosek o wyłączenie ze sprawy podinspektor E. U., zarzucając jej brak kompetencji oraz złą wolę. Postanowieniem z [...] czerwca 2021 r. Wójt odmówił wyłączenia wspominanego pracownika od udziału w postępowaniu. W dniu [...] czerwca 2021 r. skarżący złożył ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie, a także skargę na brak numeracji stron w aktach administracyjnych. Wojewoda [...] postanowieniem z [...] lipca 2021 r. stwierdził, że Wójt nie dopuścił się przewlekłego prowadzenia postępowania. W dniach [...],[...] i [...] lipca 2021 r. skarżący złożył kolejne pisma, w których zarzucał wadliwie prowadzenie postępowania. Odrębnym pismem z [...] lipca 2021 r. skarżący złożył ponaglenie na niezałatwień sprawy w terminie. Wojewoda [...] postanowieniem z [...] lipca 2021 r. stwierdził, że Wójt nie dopuścił się bezczynności w załatwieniu przedmiotowej sprawy.

2.3. Decyzją z [...] lipca 2021 r. (znak: [...]) Wójt orzekł o odmowie wymeldowania M. S. z miejsca pobytu stałego. Decyzja ta została doręczona prokuratorowi [...] lipca 2021 r., zaś skarżącemu, po uprzedniej awizacji, [...] sierpnia 2021 r.

2.4. W skardze datowanej na dzień [...] sierpnia 2021 r. i w tym dniu nadanej w placówce Poczty Polskiej S.A., M. S. zarzucił Wójtowi przewlekłe prowadzenie postępowania, wniósł o "zasądzenie kwoty 20 000 zł tytułem odszkodowania za brak wydania decyzji administracyjnej w terminie", a także o przyznanie prawa pomocy. Skarga ta wpłynęła do organu [...] sierpnia 2021 r.

2.5. W odpowiedzi na skargę Wójt wniósł o jej oddalenie. Zdaniem organu, postępowanie nie było prowadzone przewlekle.

3. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazanym na wstępie wyrokiem z 24 lutego 2022 r. oddalił skargę. W uzasadnieniu tego wyroku stwierdzono, że skarga jest niezasadna, ponieważ nie można zarzucić Wójtowi przewlekłego prowadzenia postępowania. W ocenie Sądu pierwszej instancji, koncentracja materiału dowodowego oraz szybkość podejmowanych czynności w przedmiotowym postępowaniu, nie budzą wątpliwości oraz zastrzeżeń. Powyższe potwierdza szczegółowe zestawienie czynności w postępowaniu administracyjnym dołączone przez Wójta do odpowiedzi na skargę. Dalej WSA w Warszawie wskazał, że skarżący wniósł skargę na przewlekłe prowadzenie postępowania już po wydaniu decyzji przez organ, ponieważ skargę złożył [...] sierpnia 2021 r. (wpływ do organu), natomiast decyzja wydana została [...] lipca 2021 r., a doręczona skarżącemu [...] sierpnia 2021 r. Jak podkreślił Sąd wojewódzki, zasadniczym celem skargi zarówno na przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego, jak też na bezczynność organu, jest dyscyplinowanie organu administracji poprzez zwalczanie niepożądanego braku należytej aktywności organu oraz braku stosownej dynamiki podejmowanych czynności. W przypadku wniesienia skargi do sądu na przewlekłość już po zakończeniu postępowania administracyjnego wskazana wyżej funkcja tej skargi (dyscyplinująca) nie może zostać osiągnięta, skoro akt lub czynność, do wydania którego sąd mógłby zobowiązać organ administracji – został już wydany. Ponadto, przyjęcie poglądu o zasadności skargi na przewlekłe prowadzenie postępowania już po zakończeniu tego postępowania prowadziłoby w konsekwencji do trudnej do zaakceptowania sytuacji, w której skarga do sądu administracyjnego na przewlekłe prowadzenie postępowania mogłaby być wniesiona w dowolnym właściwie czasie, a zatem nawet wiele lat po wydaniu decyzji kończącej postępowanie. Uzasadniając swój pogląd Sąd wojewódzki odwołał się do argumentacji jurydycznej zawartej m. in. w wyroku NSA z 21 czerwca 2017 r., sygn. akt II OSK 853/17; wyroku NSA z 3 lipca 2018 r., sygn. akt II OSK 3036/17 oraz wyroku WSA w Warszawie z 22 marca 2016 r., sygn. akt IV SAB/Wa 41/16 – CBOSA).

4.1. Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożył M. S., zaskarżając go w całości i zarzucając:

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 53 § 2b p.p.s.a. w zw. z art. 149 § 1 p.p.s.a. poprzez jego niezastosowanie polegające na tym, że WSA w Warszawie powołał się na "spóźnione" złożenie skargi na przewlekłość postępowania administracyjnego w sprawie o wymeldowanie, albowiem w dacie jej "wniesienia" organ administracyjny wydał już stosowny akt/czynność (tj. wydał merytoryczną decyzję w sprawie wymeldowania), podczas gdy naruszony przepis przewiduje, że skargę można złożyć "w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu";

- naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 83 § 3 p.p.s.a. w zw. z art. 110 § 1 k.p.a. oraz art. 149 § 1 p.p.s.a. poprzez ich niezastosowanie polegające na tym, że WSA w Warszawie oddalając skargę powołał się na "spóźnione" złożenie skargi na przewlekłość postępowania administracyjnego w sprawie o wymeldowanie, tymczasem skarżący złożył tę skargę, w myśl niezasadnie pominiętego przez sąd art. 83 § 3 p.p.s.a., w placówce Poczty Polskiej S.A. (będącej operatorem wyznaczonym w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe), co nastąpiło już [...] sierpnia 2021 r., tj. jeszcze przed odebraniem przez skarżącego merytorycznej decyzji w sprawie z [...] lipca 2021 r. (co nastąpiło dopiero [...] sierpnia 2021 r.). Ponadto, merytoryczne zakończenie sprawy, w myśl niezasadnie pominiętego przez WSA w Warszawie art. 110 § 1 k.p.a., nastąpiło w dniu doręczenia decyzji stronie, czyli [...] sierpnia 2021 r., a nie w dniu jej wydania, tj. [...] lipca 2021 r.; dopiero bowiem w momencie doręczenia decyzji organ administracyjny staje się tą decyzją związany i nie może jej zmienić;

- naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 35 § 2 k.p.a. w zw. z art. 149 § 1 p.p.s.a. przez ich niezasadne niezastosowanie, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, albowiem skutkowało wadliwym przyjęciem, że sprawa o wymeldowanie M. S. nie mogła być rozpoznana "niezwłocznie", a więc w oparciu o dowody załączone do wniosku i samą treść żądania wszczęcia postępowania administracyjnego (względnie również na podstawie informacji znanych organowi z urzędu lub możliwych do ustalenia na podstawie danych posiadanych przez organ), podczas gdy wnioskodawca załączył do wniosku dowody pozwalające na wydanie rozstrzygnięcia merytorycznego, w tym w jego treści powołał się na "ugruntowaną linię orzeczniczą sądów administracyjnych", na której opierał swoje żądanie, i którą miały potwierdzać załączone do wniosku dowody, a przy tym nie składał innych wniosków dowodowych, co skutkowało bezpodstawnym oddaleniem skargi.

Na podstawie przywołanych zarzutów, skarżący kasacyjnie wniósł o stwierdzenie, że postępowanie administracyjne o wymeldowanie prowadzone przez Wójta pro...