Stosowanie niektórych rozwiązań zawartych w ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 361, z późn. zm., dalej: ustawa o PIT) jest uzależnione od tego, czy podatnik pozostawał w związku małżeńskim oraz czy między małżonkami istniała w określonym czasie wspólność majątkowa.

Czym jest wspólność majątkowa?

Zgodnie z art. 31 § 1 ustawy z 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 788, z późn. zm., dalej: K.r.o.) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa). Jest to tzw. ustawowy ustrój majątkowy. Jednocześnie jednak, na podstawie art. 47 § 1 K.r.o., małżonkowie mogą:

• rozszerzyć lub ograniczyć wspólność ustawową,
• ustanowić rozdzielność majątkową,
• ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.

W każdym przypadku konieczne jest zawarcie tzw. umowy majątkowej w formie aktu notarialnego. Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. Następnie może zostać zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.

Ustrój majątkowy niekiedy jest istotny dla kwestii podatkowych...

Prawo podatkowe jest gałęzią prawa odrębną od prawa rodzinnego. Nie oznacza to jednak, że instytucje funkcjonujące na gruncie prawa rodzinnego nie mają wpływu na zagadnienia podatkowe.

Tytułem przykładu, zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy o PIT, co do zasady tylko ci małżonkowie, między którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a którzy jednocześnie nie są opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub podatkiem liniowym, mogą złożyć wspólne zeznanie podatkowe PIT-36 lub PIT-37. Wyjątek dotyczy tych podatników, którzy zawarli związek małżeński przed rozpoczęciem roku podatkowego, a małżonek zmarł w trakcie roku podatkowego, lub pozostawali w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy, a małżonek zmarł po upływie roku podatkowego przed złożeniem zeznania podatkowego. W obu przypadkach istotne jest to, aby między małżonkami w roku, za który będzie składane wspólne zeznanie podatkowe, istniała wspólność majątkowa.

Inna sytuacja, w której istotny może być fakt pozostawania przez podatnika w związku małżeńskim, w którym panuje wspólność majątkowa, dotyczy podatników, którzy rozpoczęli ...