Interpelacja nr 13196 do ministra finansów w sprawie egzekwowania opłaty abonamentowej

Szanowny Panie Ministrze,

za używanie odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych pobiera się opłaty abonamentowe. Jak wyjaśnił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 9 września 2004 roku, (sygn. akt K 2/03) według aktualnie obowiązującego stanu prawnego, abonament ten to „przymusowe, bezzwrotne świadczenie publicznoprawne, służące realizacji konstytucyjnych zadań państwa”.

Obowiązek uiszczania opłaty powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano rejestracji odbiornika.

Wysokość miesięcznej opłaty abonamentowej jest ustalona w ustawie z dnia 22 kwietnia 2005 roku o opłatach abonamentowych ( t. j. Dz. U. 2014 poz. 1204 ze zm.) oraz decyzjami Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wydanymi na podstawie wskazanej ustawy.

Opłaty są pobierane przez operatora wyznaczonego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 – Prawo pocztowe, czyli Pocztę Polską.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 16 marca 2010 roku (sygn. akt K 24/08) uznał, że obliczenie wysokości należnej opłaty jest czynnością materialno–techniczną, dotyczącą obowiązku wynikającego wprost z przepisu prawa, bez względu na to, czy dokonuje tej czynności osoba zobowiązana do uiszczenia opłaty w drodze samoobliczenia, czy też kierownik odpowiedniej jednostki Poczty Polskiej.

W przypadku zaległości w uiszczaniu opłaty stosuje się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

Jak wyjaśnił Trybunał Konstytucyjny we wskazanym wyroku z dnia 16 marca 2016 roku kierownik odpowiedniej jednostki Poczty Polskiej jest wierzycielem w rozumieniu ustawy egzekucyjnej i jako wierzyciel ma obowiązek wszcząć egzekucję administracyjną w celu ściągnięcia zaległości. W tym celu wystawia tytuł wykonawczy.

Zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. 2014 poz. 1619 ze zm.) egzekucja administracyjna może być wszczęta, jeżeli wierzyciel, po upływie terminu do wykonania przez zobowiązanego obowiązku, przesłał mu pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego, chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia.

Jednak Minister Finansów ma prawo do określenia w drodze rozporządzenia należności pieniężnych, których egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia, kierując się celowością doręczenia upomnienia oraz potrzebą zapewnienia efektywności czynności wierzyciela zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych.

Rozporządzeniem z dnia 31 października 2014 roku w sprawie określenia należności pieniężnych, których egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia (Dz. U. 2014 poz. 1494) Minister Finansów określił, że bez uprzedniego doręczenia upomnienia może być wszczęta egzekucja, między innymi, gdy dotyczy należności pieniężnych, których obowiązek uiszczenia powstaje z mocy prawa, a wysokość tych należności została określona w ostatecznym orzeczeniu.

Trybunał Konstytucyjny we wskazanym wyroku z dnia 16 marca 2010 roku uznał, w oparciu o ówcześnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 roku, (Dz. U. nr 137 poz. 1541) iż egzekucja wskazanej opłaty (abonamentu) może być prowadzona bez uprzedniego doręczenia upomnienia, gdyż dotyczy należności, co do której zobowiązany ma ustawowy obowiązek obliczania lub uiszczenia należności bez wezwania.

Jak wynika ze skarg obywateli, w oparciu o tak zarysowany stan prawny, wierzyciel, czyli Poczta Polska, wystawia tytuły wykonawcze bez doręczania upomnień i kieruje je do realizacji przez odpowiednich Naczelników Urzędów Skarbowych. W rezultacie zobowiązani dowiadują się o wszczętej i prowadzonej egzekucji, albo z banku, na podstawie wyciągów bankowych, lub z ZUS w momencie otrzymania odpowiednio zmniejszonej renty czy emerytury.

Tego rodzaju praktyka, zwłaszcza dotycząca osób najsłabszych, emerytów i rencistów, jest szczególnie naganna.

Analizując powyższe należy mieć na uwadze, że:

Stan prawny, w którym Trybunał Konstytucyjny wydawał swój wyrok w roku 2010 był inny, aniżeli stan prawny obecnie obowiązujący. Różnica dotyczy zapisów w rozporządzeniach Ministra Finansów. W rozporządzeniu z dnia 22 listopada był wyrażany zapis, iż zezwolenie, odstępstwo od reguły z art. 15 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji może mieć miejsce tylko wówczas, gdy zobowiązany ma ustawowy obowiązek obliczenia lub uiszczenia należności bez wezwania. W obecnie obowiązującym rozporządzeniu jest zapis, iż zezwolenie dotyczy tylko tych należności, co do których obowiązek uiszczenia powstał co prawda z mocy prawa, ale wysokość tych należności została określona w ostatecznym orzeczeniu. Obowiązek samoobliczenia należności przez zobowią...