Czytanie sprawozdań finansowych (21) Kapitały długoterminowe i krótkoterminowe – cz. I

Przyjmując za kryterium podziału czas, na jaki kapitał został postawiony w dyspozycji firmy, wyróżniamy kapitały długo- i krótkoterminowe. Kapitał własny ze względu na to, że udostępniany jest bezterminowo, zaliczamy do kapitałów długoterminowych (określany jest on jako kapitał stały lub podstawowy, dawniej założycielski). Kapitał obcy możemy natomiast zaliczyć do zarówno długo- jak i krótkoterminowych źródeł finansowania.

W praktyce gospodarczej uznano, że źródła krótkoterminowe to te, które udostępniane są na okres krótszy niż rok (np. kredyty krótkoterminowe, zobowiązania z tytułu dostaw i usług, zobowiązania pracownicze lub podatkowe), natomiast długoterminowe – na okres dłuższy niż rok (np. kredyty średnio- i długoterminowe, pożyczki z terminem zwrotu powyżej 12 miesięcy, leasing).

Przy doborze źródeł finansowania należy także zwrócić uwagę na to, w jaki sposób wykorzystanie kapitałów zewnętrznych wpłynie na poziom kosztów i płynność finansową (rentowność kapitałów). Optymalne byłoby dążenie do zachowania złotej reguły finansowania, która mówi o tym, by aktywa trwałe finansować kapitałem długoterminowym.

W przypadku gdy kapitał stały jest większy niż aktywa trwałe, mówimy, że występuje dodatni kapitał obrotowy. Sytuacja taka jest korzystna dla przedsiębiorstwa, ponieważ w razie opóźnień w spłacie należności przez kontrahentów niweluje ryzyko utraty płynności finansowej.

Złota reguła finansowania

(źródło: opracowanie własne)

Kapitały zewnętrzne i wewnętrzne

Jak już wiemy, istnieją zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne sposoby pozyskania kapitału. Poniżej omówione zostaną najważniejsze z nich.

Finansowanie z „dopłat” wspólników

Ten rodzaj finansowania należy do najprostszych form i odbywa się w trakcie funkcjonowania przedsiębiorstwa. Dotyczy właścicieli, którzy dysponując wolnymi środkami pieniężnymi, mają możliwość wniesienia dopłaty, co wpływa na zwiększenie majątku firmy. Mogą to zrobić przez:

• uchwałę zarządu spółki o podwyższeniu kapitału zakładowego, wniesienie wkładów w formie pieniężnej lub w postaci aportu (w wysokości ustalonej wartości rzeczy wnoszonej), udzielenie przez wspólnika pożyczki spółce,
• w przypadku działalności gospodarczej osoby fizycznej – wykorzystanie środków pochodzących z zasobów prywatnych na pokrycie wydatków związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Przyglądając się uważniej tym metodom, zwróćmy uwagę, że:

1. W przypadku spółek z o.o. podwyższenie kapitału zakładowego następuje na podstawie zmiany umowy spółki bądź na podstawie jej bieżących postanowień (art. 257 § 2 Kodeksu spółek handlowych). Może odbyć się również za pomocą przeniesienia środków z innych kapitałów (zapasowego, rezerwowego). Kodeks spółek handlowych przewiduje także uproszczoną, nienotarialną formę podwyższenia kapitału zakładowego. Jego postawą jest ujęcie w umowie spółki postanowienia przewidującego maksymalną wysokość kapitału osiągniętą w określonym czasie (art. 257 § 1 i 3 Kodeksu spółek handlowych).

2. Decydując się na udzielenie pożyczki spółce, wspólnik liczy zwykle na udział w wypracowanym zysku. Zanim podejmie ten krok, powinien jednak dokładnie przeanalizować bieżącą sytuację finansową spółki oraz oszacować ryzyko postawienia przedsiębiorstwa w stan upadłości.

3. Niekiedy ma miejsce sytuacja, w której wspólnicy nie posiadają własnych środków, które mogliby przeznaczyć na sfinansowanie działalności firmy. W takim przypadku rozwiązaniem jest np. zaciągnięcie kredytu przez osobę fizyczną i przeznaczenie w ten sposób pozyskanych funduszy na działalność gospodarczą.

Finansowanie z zatrzymanego zysku

Jest to kapitał pochodzący z działalności przedsiębiorstwa, zaliczany do tzw. kapitałów samofinansujących. Zysk zatrzymany to zysk netto pomniejszony o wypłacone dywidendy. Jego wysokość zależy w głównej mierze od efektywności prowadzenia działalności oraz od przyjętej polityki wypłat dywidend. W razie wystąpienia ujemnego wyniku netto kapitał własny ulega zmniejszeniu ze względu na konieczność pokrycia straty netto.

...