Czytanie sprawozdań finansowych (20) Kapitały jako źródło finansowania majątku przedsiębiorstwa

Sprawozdawczość finansowa jest silnie powiązana z wykorzystywaniem kapitałów w przedsiębiorstwie, ponieważ pozwala określić, jakimi środkami finansowymi dysponuje to przedsiębiorstwo i jakim zmianom środki te ulegają. Wzrost kapitału nie tylko oznacza, że przedsiębiorstwo rozwija swoją działalność, lecz także że obrało dobrą strategię działania, przez co zyskuje zaufanie użytkowników zewnętrznych.

Dane zawarte w bilansie dostarczają wiedzy na temat zmian mających kluczowy wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Trzeba mieć jednak na uwadze to, że analiza sprawozdań nie daje podstaw do wszechstronnej oceny zmian w stanie majątkowo-finansowym przedsiębiorstwa. Pozwala zorientować się w trendach zmian oraz może stanowi punkt wyjścia do dalszych różnokierunkowych prac analitycznych, ale są to tylko spostrzeżenia, które trzeba zestawić ze środowiskiem gospodarczym i celami, jakie przyświecają przedsiębiorstwu.

Kapitały jako źródło finansowania majątku przedsiębiorstwa

Oprócz trafności wyboru przedmiotu prowadzonej działalności, odpowiedniego zarządzania i osiągania rentowności finansowej powodzenie funkcjonowania przedsiębiorstwa na rynku uzależnione jest od właściwego doboru źródeł finansowania. Wpływa to na umożliwienie prowadzenia działalności operacyjnej i inwestycyjnej oraz zapewnia bezpieczeństwo finansowe, zwłaszcza utrzymanie płynności finansowej.

Biorąc pod uwagę źródło pochodzenia kapitału, możemy wyróżnić kapitał własny i kapitał obcy oraz jego uszczegółowienie ze względu na termin zaangażowania (przy kapitałach obcych) i sposób pozyskania (przy kapitałach własnych).

Podział źródeł finansowania

(źródło: Źródła finansowania działalności gospodarczej i montaż finansowy, Fundacja Edukacji Europejskiej, Wałbrzych 2006, s. 4)

Kapitały własne i obce

Wewnętrzne źródła finansowania są wypracowywane przez przedsiębiorstwo w trakcie jego działalności. W przypadku małych firm nieposiadających osobowości prawnej tymi źródłami są zwykle środki inwestowane przez właścicieli w momencie zakładania tych firm. Do tej kategorii zaliczymy zysk zatrzymany, tzn. zysk netto pomniejszony o wypłacone dywidendy, który przeznaczony jest głównie na finansowanie rozwoju przedsiębiorstwa. Oprócz tego – amortyzację, czyli środki przeznaczone na odtworzenie majątku trwałego. Kapitałem wewnętrznym będzie także zysk osiągnięty ze sprzedaży majątku firmy i wszelkie zmniejszania stanu jej aktywów.

Źródłem kapitału zewnętrznego są natomiast środki pozyskane od innych instytucji czy podmiotów trzecich w zamian za udział w zyskach lub zapłatę odsetek. Za ich sprawą następuje zwiększenie pasywów przedsiębiorstwa, z wyjątkiem wzrostu kapitału własnego w wyniku zatrzymania wypracowanego zysku. Finansowaniem zewnętrznym będą np. kapitały obce, sprzedaż udziałów funduszowi wysokiego ryzyka czy też pozyskanie dodatkowego wspólnika.

Kapitał własny

Z punktu widzenia prawa bilansowego warto zauważyć, że kapitał własny w ujęciu wartościowym – zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 29 ustawy o rachunkowości – powinien być równy aktywom netto. Kapitał ten został zdefiniowany jako „aktywa jednostki pomniejszone o zobowiązania”.

...