Udzielanie pożyczek pieniężnych przez przedsiębiorców nie należy do rzadkich operacji gospodarczych. Umowy pożyczki mogą być zawierane zarówno z podmiotami biznesowymi jak i również z osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Udzielanie pożyczek może być wygodną formą pozyskania dodatkowych środków finansowych. Jak jednak należy opodatkować takie pożyczki?

Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się do przeniesienia na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Istota pożyczki polega więc na tym, iż pożyczkobiorca zobowiązuje się do przeniesienia na biorącego pożyczkę własności pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku. Biorący natomiast zobowiązany jest do ich zwrotu. Poprzez dokonanie takiego przeniesienia własności pożyczkobiorca staje się właścicielem przedmiotu pożyczki. Jest to jednak tylko czasowe zasilenie majątku pożyczkobiorcy w związku z koniecznością dokonania zwrotu. Tu leży istota różnicy pomiędzy pożyczką a darowizną.

Można sobie wyobrazić sytuację następującą. Przedsiębiorca dokonał bardzo intratnej sprzedaży, dzięki której pozyskał znaczne środki finansowe. Nie planuje na razie inwestowania zarobionych środków. Spoczywają one na nisko oprocentowanym rachunku oszczędnościowym. Przedsiębiorca doszedł do wniosku, iż może je uruchomić tak ażeby zarabiały bardziej efektywnie niż na rachunku. Zaczął więc udzielać pożyczek innym podmiotom. Spotkało się to z pozytywną reakcją przedsiębiorców. Nie wymagał on bowiem – w przeciwieństwie do banków – wykazywania się długą i jak najlepszą historią kredytową. Procedura była nieporównanie szybsza i łatwiejsza niż staranie się o środki w instytucji finansowej. Wynagrodzenie stanowiły odsetki indywidualnie ustalane w toku negocjacji z przedsiębiorcą. Jednym słowem oferta spotkała się z pozytywnym odzewem. Udzielanie pożyczek nie mieściło się w zakresie działań statutowych przedsiębiorcy (pożyczkodawcy). Jak należy opodatkować taką pożyczkę?

Aby prawidłowo opodatkować udzielenie pożyczki sięgnąć należy do regulacji dwóch ustaw:

• ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych,
• ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy o PCC nie podlegają temu podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowy spółki i jej zmiany

1. w zakresie, w jakim opodatkowane są podatkiem od towarów i usług,
2. jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu wykonania tej czynności (z określonymi wyjątkami).

Ustawa o VAT z kolei w art. 43 ust. 1 pkt 38 zwalnia od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.

Zatem, jeżeli pożyczka w ogóle nie podlega VAT to powinna być opodatkowana PCC.

W zakresie udzielania pożyczek przez czynnego podatnika VAT co do zasady wyróżnić moż...