Umowa zlecenia a podatek od towarów i usług

Umowa zlecenia to jedna z najpopularniejszych obok umowy sprzedaży umów występujących w obrocie. W szczególności spotkać się z nią możemy na rynku pracy, gdzie coraz częściej zastępuje ona umowę o pracę.

Umowa zlecenia a podatek od towarów i usług – rys historyczny

Stan prawny do dnia 30 kwietnia 2004 r.
Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym³⁾ zwalniały z opodatkowania tymi podatkami przychody osiągane z pracy wykonywanej osobiście na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Art. 7 ust. 1 pkt 6 w/w ustawy stanowił, że zwalnia się od podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego działalność, o której mowa w art. 12 ust. 1-6 i art. 13 pkt 2-8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych⁴⁾. Dyspozycja tego zwolnienia obejmowała swoim zakresem m.in. czynności, których przedmiotem było osobiste wykonywania usług, na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia zawartej wyłącznie z:

- osobą prawną, jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, podmiotem gospodarczym dla potrzeb tego podmiotu lub
- właścicielem (posiadaczem) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, albo działającym w jego imieniu zarządcą lub administratorem dla potrzeb związanych z nieruchomością.

Zleceniobiorca, o którym mowa powyżej, był zwolniony od podatku od towarów i usług pod warunkiem:

- że świadczone przez niego usługi były wykonywane wyłącznie na potrzeby tych podmiotów oraz
- pod warunkiem niewykonywania tego samego rodzaju usług dla ludności⁵⁾.

Zatem świadczenie usług tego samego rodzaju na rzecz podmiotów gospodarczych i konsumentów oznacza, iż takich przychodów nie można było kwalifikować do przychodów z działalności wykonywanej osobiście, lecz do przychodów osiąganych z pozarolniczej działalności gospodarczej⁶⁾. Podobnie rzecz się miała do usług, które były świadczone przy udziale osób trzecich⁷⁾.

Stan prawny w okresie 1 maja 2004 r. - 31 maja 2005 r.
Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług⁸⁾, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności⁹⁾. Za działalność gospodarczą dla potrzeb podatku uznaje się m.in. wszelką działalność usługodawców, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy¹⁰⁾.

Ustawa przewidziała od zasady, o której mowa, szereg wyjątków zgodnie z którymi niektórych czynności nie uważa się za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą. Do katalogu czynności niepodlegających opodatkowaniu zalicza się m.in.:

- wykonywanych przez osobę fizyczną na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy¹¹⁾,
- osobiste wykonywania usług, na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia zawartej wyłącznie z:

a) osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, osobą prawną i jej jednostką organizacyjną oraz jednostką organizacyjną niemającą osobowości prawnej,
b) właścicielem (posiadaczem) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającym w jego imieniu zarządcą albo administratorem - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością

pod warunkiem, że:

a) czynności te nie są wykonywane na podstawie umów:

- zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz
- umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze,

b) a przy wykonaniu tych czynności strony (tj. węzeł prawny łączący zlecającego wykonanie czynności i wykonującego zlecane umowy) związane są więzami prawnymi, więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy czynnościami co do:

- warunków wykonywania tych czynności,
- wynagrodzenia,
- odpowiedzialności za wykonanie tych czynności¹²⁾.

Wobec powyższego, na to czy dane usłu...