Orzecznictwo NSA: Wydatki na powiększenie kapitału zakładowego a KUP

I. Aby potraktować pewien wydatek jako koszt uzyskania przychodu, trzeba bezspornie ustalić wystąpienie przychodu jako kategorii ustawowej. Skoro w świetle art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.; dalej powoływana jako: u.p.d.o.p.) przychody otrzymane na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego nie są zaliczone do przychodów w rozumieniu u.p.d.o.p., konsekwencją jest wyłączenie ich z opodatkowania podatkiem dochodowym. Jeśli zatem coś nie jest przychodem, to i wydatków poniesionych w związku z tym przysporzeniem nie można kwalifikować jako kosztów uzyskania przychodów.

II. W świetle art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. koszty ponoszone w celu utworzenia lub powiększenia źródła przychodów nie mogą być uznane za koszty chociażby pośrednio zorientowane na uzyskanie przychodów, gdyż inny jest cel ich poniesienia. Wniesienie danej kwoty na kapitał spółki nie jest dla tej spółki przysporzeniem o charakterze trwałym i jako służące budowie źródła przychodów ma zasadniczo odmienny charakter od wydatków nakierowanych na uzyskanie przychodów, czy to bezpośrednio, czy pośrednio, względnie zmierzających do zachowania lub zabezpieczenia tego źródła.

III. Wydatki poniesione w związku z utworzeniem lub powiększeniem kapitału zakładowego spółki kapitałowej nie stanowią kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych, ponieważ przychody otrzymane na utworzenie lub powiększenie tego kapitału - zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 u.p.d.o.p. - nie są zaliczane do przychodów, o jakich mowa w art. 7 ust. 2 i art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Wydatki te są ponoszone w celu utworzenia lub powiększenia samego źródła przychodów, natomiast ani bezpośrednio, ani pośrednio nie służą celowi, jakim jest osiągnięcie przychodu podatkowego.

SENTENCJA

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Grzegorz Borkowski, Sędziowie NSA Stanisław Bogucki (sprawozdawca), WSA del. Tomasz Zborzyński, Protokolant Barbara Mróz, po rozpoznaniu w dniu 28 stycznia 2010 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Ministra Finansów - organ upoważniony Dyrektor Izby Skarbowej w W. Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 marca 2008 r. sygn. akt III SA/Wa 2218/07 w sprawie ze skargi R. N. S.A. z siedzibą w W. na interpretację Ministra Finansów z dnia 31 sierpnia 2007 r. nr [...] w przedmiocie pisemnej interpretacji indywidualnej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych:

1) uchyla zaskarżony wyrok w całości i oddala skargę,
2) zasądza od R. N. S.A. z siedzibą w W. na rzecz Dyrektora Izby Skarbowej w W. kwotę 220 (dwieście dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

1. Wyrokiem z dnia 26 marca 2008 r., sygn. akt III SA/Wa 2218/07, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie - po rozpoznaniu skargi R. S.A. z siedzibą w W. (dalej: Spółka) od interpretacji Ministra Finansów (dalej: MF) z dnia 31 sierpnia 2007 r., nr [...] w przedmiocie pisemnej interpretacji indywidualnej w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych

(1) uchylił zaskarżoną interpretację,
(2) stwierdził, że uchylona interpretacja nie może być wykonana w całości,
(3) zasądził od MF na rzecz Spółki kwotę 200 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia powołano art. 145 § 1 pkt 1 lit. a, art. 152 i art. 200 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.; dalej powoływane: p.p.s.a.).

2. Przebieg postępowania przed organami podatkowymi (przedstawiony przez Sąd pierwszej instancji):

2.1. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie WSA w Warszawie podał, że zaskarżoną interpretacją z dnia 31 sierpnia 2007 r. Dyrektor Izby Skarbowej w W., działający z upoważnienia MF, uznał za nieprawidłowe stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku złożonym w dniu 16 lipca 2007 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego. W treści wniosku o udzielenie interpretacji Spółka wskazała, że planuje podwyższenie kapitału zakładowego w drodze publicznej emisji akcji przeznaczonych do obrotu na rynku regulowanym. W związku z powyższym, ponosić będzie wydatki związane z nabyciem usług w celu podwyższenia kapitału. Spółka wskazała przykładowo, że będą to koszty sporządzenia aktu notarialnego, koszty związane z przygotowaniem prospektu emisyjnego oraz koszty związane z jego ogłoszeniem, drukiem i dystrybucją, a nadto koszty kampanii reklamowych i promocyjnych. Tak przedstawiając stan faktyczny, Spółka zwróciła się z pytaniem, czy przedmiotowe wydatki stanowić będą koszty uzyskania przychodu, a w zaprezentowanym stanowisku wskazała, że taka możliwość powinna jej przysługiwać. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, że wydatki te są pośrednio związane z funkcjonowaniem Spółki, przy czym nie prowadzą bezpośrednio do osiągnięcia przychodu, gdyż zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.; dalej powoływana jako: u.p.d.o.p.) kwoty przekazane na kapitał nie stanowią przychodu. Spółka wskazała jednak, że związku pomiędzy poniesionym kosztem, a uzyskanym przychodem nie należy ujmować wąsko oraz, że do kosztów tych nie należy stosować art. 7 ust. 3 pkt 1 i 3 u.p.d.o.p., gdyż w jego dyspozycji nie mieszczą się przychody wskazane w art. 12 ust. 4 pkt 4 u.p.d.o.p., a jedynie dotyczy on dochodów osiąganych ze źródeł nie podlegających opodatkowaniu oraz wolnych od podatku.

2.2. W uzasadnieniu wydanej interpretacji MF wyjaśnił, że opisane przez Spółkę wydatki dotyczące planowanej emisji akcji związane są w sposób bezpośredni z podwyższeniem kapitału zakładowego, a więc konkretnego przychodu. Wskazał, że wydatki te nie mogą jednak stanowić kosztu uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Zgodnie z treścią tego przepisu nie stanowią kosztów wydatki co prawda nie wymienione w treści jego ust. 1, ale związane z przysporzeniami nie uważanymi za przychód przez ustawodawcę. Organ powołał się przy tym na treść art. 7 ust. 3 pkt 1 i 3 u.p.d.o.p. i wyjaśnił, że przy ustalaniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania nie uwzględnia się kosztów uzyskania przychodów ze źródeł przychodów, jeżeli dochody z tych źródeł nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym lub są wolne od podatku.

2.3. Pismem z dnia 18 września 2007 r. Spółka wezwała MF do usunięcia naruszenia prawa zarzucając, że wydana interpretacja narusza, poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowania przepisy prawa materialnego tj. art. 15 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 4 pkt 4 oraz art. 7 ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p. W odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, MF stwierdził, że w wyniku analizy podniesionych zarzutów brak jest podstaw do zmiany stanowiska wyrażonego w interpretacji.

3. Stanowiska stron w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji:

3.1. Wnosząc skargę od ww. interpretacji MF do WSA w Warszawie Spółka podniosła, że dokonana przez MF interpretacja była nieprawidłowa i powtórzyła zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego zawarty w wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa. W uzasadnieniu skargi wyjaśniła, że Dyrektor IS w W. dokonał wąskiej interpretacji art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., nie uwzględniając przyjętej w tym zakresie linii orzeczniczej, w której opowiedziano się za pośrednim, szerokim związkiem kosztu z przychodem, jak również zmiany jakiej dokonał sam ustawodawca, uściślając definicję kosztów uzyskania przychodów na mocy ustawy nowelizującej u.p.d.o.p. z dniem 1 stycznia 2007 r. i potwierdzając szeroki katalog wydatków uznawanych za takie koszty.

Spółka wskazała, że dokonana przez organ interpretacja nie uwzględnia funkcji jakie ma spełnić podwyższenie kapitału zakładowego, w postaci zwiększenia zdolności działania podmiotu na rynku, w tym również zdolności inwestycyjnej. Wydanie prospektu emisyjnego oraz uzyskanie statusu spółki giełdowej będzie wiązało się ze zwiększeniem wiarygodności oraz zdolności kredytowej Spółki, poprawą jej rynkowego statusu oraz pozwoli, w sposób pośredni, uzyskać dodatkowe przychody. Spółka wyjaśniła, że to właśnie z przedmiotowymi przychodami uzyskanymi z działalności finansowanej między innymi podwyższonym kapitałem należy powiązać wydatki omówione we wniosku, związane z wprowadzeniem Spółki na giełdę. Z tego względu wydatki te są - zdaniem Spółki - pośrednio związane z działalnością Spółki, podobnie jak niezbędne do jej właściwego funkcjonowania wydatki na koszty zarządu, czy też koszty kredytu bankowego.

Spółka wskazała przy tym na potwierdzające trafność takiej interpretacji orzeczenia sądów administracyjnych oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, jak również interpretacje organów podatkowych. Wyjaśniła nadto, że koszty poniesione w celu podwyższenia kapitału zakładowego nie mogą zostać wyłączone z kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 7 ust. 3 pkt 3 u.p.d.o.p., gdyż przepis ten na mocy zawartego w nim odesłania do jego pkt 1 odnosi się jedynie do dochodów nie podlegających opodatkowaniu wymienionych w art. 2 u.p.d.o.p. oraz dochodów wolnych od podatku, o których mowa w art. 17 tej ustawy.

3.2. W odpowiedzi na skargę MF wniósł o jej oddalenie, podtrzymując prezentową wcześniej argumentację.

4. Wyrok Sądu pierwszej instancji:

4.1. Uwzględniając skargę Spółki WSA w Warszawie stwierdził, że stanowisko Dyrektora IS w W., działającego z upoważnienia MF, przedstawione w zaskarżonej decyzji, należy uznać za niezgodne z prawem. W ocenie Sądu pierwszej instancji istotę sporu w rozpoznawanej sprawie stanowiło rozstrzygniecie zagadnienia, czy skarżącej Spółce przysługuje prawo zaliczenia przez nią do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego w drodze publicznej emisji akcji przeznaczonych do obrotu na rynku regulowanym, takich jak wydatki związane z nabyciem usług w celu podwyższenia kapitału. Interpretacja art. 15 ust. 1, art. 7 ust. 3 pkt 3 oraz art. 2 u.p.d.o.p., w kontekście zadanego przez Spółkę pytania, sprowadzała się zatem do odpowiedzi na pytanie, czy wydatki poniesione na podwyższenie kapitału zakładowego Spółki a wskazane przez Spółkę, mogą zostać zaliczone w ciężar kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów u.p.d.o.p.

4.2. Sąd pierwszej instancji stwierdził, że w myśl dominującego w orzecznictwie sądowym poglądu, który to pogląd przyjął skład orzekający w rozpoznawanej sprawie, kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą zmierzającą do stworzenia, zabezpieczenia i zachowania źródła przychodów - tak np. w wyrokach NSA z dnia 13 marca 1998 r., sygn. SA/Lu 230/97 (niepubl.) i z 12 września 1999 r., sygn. I SA/Wr 482/97 (niepubl.). Istotne jest w ocenie WSA w Warszawie to, że kosztami będą wydatki poniesione z zamiarem zachowania i zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby przynosiło ono przychody także w przyszłości. Przy takim rozumieniu pojęcia kosztów uzyskania przychodów, nie można - w ocenie Sądu pierwszej instancji - podzielić stanowiska organów podatkowych, że skoro przychód otrzymany przez Spółkę na powiększenie kapitału zakładowego nie stanowi przychodu dla celów podatkowych (art. 12 ust. 4 pkt 4 u.p.d.o.p.), to wydatków związanych z powiększeniem tego kapitału, co do zasady, nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Przyczyny podwyższenia kapitału zakładowego mogą być bardzo różne. Począwszy od unowocześnienia spółki, pokrycia strat, może być następstwem umów między wspólnikami, zwiększenia jej zdolności kredytowej, utworzenia nowych miejsc pracy, uwiarygodnieniem przed kontrahentami, w celu uniknięcia likwidacji, bądź upadłości itd. (A. Kidyba [w:] Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Tom I i II, Zakamycze 2005, wyd. III, komentarz do art. 431). Za trafny uznano pogląd wyrażony w piśmiennictwie, że przychodami, z którymi wiążą się koszty poniesione w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego, nie są kwoty przekazane na ten kapitał, lecz przychody uzyskiwane z działalności gospodarczej finansowanej tym kapitałem (K. Knapik - glosa do wyroku Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 1 marca 2000 r., sygn. akt I SA/Wr 2285/98, Glosa 2004/1/33).

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że negowanie celowości poniesienia kosztów przez organy podatkowe jest niewłaściwe, bowiem co do zasady, wydatki związane z utworzeniem i podwyższeniem kapitału zakładowego, jako warunkujące prowadzenie działalności gospodarczej, są kosztami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodów, które jako niewymienione w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. powinny stanowić koszty uzyskania przychodów.

Jak stwierdził WSA w Warszawie, w doktrynie powszechnie wskazuje się, że art. 7 u.p.d.o.p. odnosi się do:

(1) dochodów korzystających z podmiotowych oraz przedmiotowych zwolnień z opodatkowania, wskazanych w u.p.d.o.p. oraz innych przepisach, oraz
(2) dochodów, które zgodnie z przepisami nie podlegają opodatkowaniu.

W świetle powyższego, z uwagi na fakt, że pojęcia:

(a) wartości niebędących przychodami podatkowymi (wskazanych w art. 12 ust. 4 u.p.d.o.p.),
(b) dochodów niepodlegających opodatkowaniu, tj. do których nie stosuje się przepisów (wskazanych w art. 2 u.p.d.p.), oraz
(c) dochodów wolnych od podatku (wskazanych w art. 17 u.p.d.o.p.) są odrębnymi kategoriami uregulowanymi w różnych przepisach ustawy, należy uznać, że celem ustawodawcy było jedynie wyłączenie z kalkulacji dochodu wydatków związanych z uzyskaniem określonych rodzajów dochodów, nie zaś wydatków na uzyskanie wartości niestanowiących przychodów na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Widać z tego, że regulacje odnoszące się do dochodów niepodlegających opodatkowaniu oraz dochodów wolnych od podatku zawarte zostały w odrębnych regulacjach ustawy.

Zwrócono uwagę, że zarówno art. 2, jak i art. 17 u.p.d.o.p. nie zawierają żadnej kategorii, która w jakikolwiek sposób odnosiłaby się do transakcji podwyższenia kapitału zakładowego. Biorąc pod uwagę ugruntowane już stanowisko, że obydwa te katalogi nie powinny być rozumiane rozszerzająco, należy w ocenie Sądu pierwszej instancji uznać, że ani wartości otrzymane na podwyższenie kapitału zakładowego ani koszty związane z takim podwyższeniem nie są uwzględniane w kalkulacji jakiegokolwiek dochodu niepodlegającego opodatkowaniu lub wolnego od podatku. Art. 7 ust. 3 u.p.d.o.p. nie znajduje zastosowania w odniesieniu do wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego spółki kapitałowej, które w konsekwencji powinny być uwzględniane w kalkulacji dochodu podatkowego na gruncie tej ustawy. Uznanie, że koszty bezpośrednio związane z uzyskaniem wartości niestanowiących przychodów opodatkowanych nie mogą być uwzględnione w kalkulacji dochodu na potrzeby podatku dochodowego od osób prawnych, prowadziłoby zatem do nieuzasadnionego wyłączenia z kalkulacji takiego dochodu, również odsetek od pożyczek i kredytów bez względu na sposób ich wykorzystania. Natomiast fakt, że w prak...

DOSTĘP DO PEŁNEJ TREŚCI SERWISU WWW.PODATKI.BIZ JEST BEZPŁATNY
WYMAGANE JEST JEDNAK ZALOGOWANIE DO SERWISU.
UŻYTKOWNICY ZALOGOWANI MOGĄ RÓWNIEŻ DODAWAĆ KOMENTARZE.

Jeżeli jeszcze nie jesteś zarejestrowany, zapraszamy do wypełnienia krótkiego formularza rejestracyjnego.

REJESTRACJA

dla nowych użytkowników

LOGOWANIE

dla użytkowników podatki.biz

Zapomniałem hasła | Problemy z logowaniem

DLACZEGO WARTO SIĘ ZAREJESTROWAĆ DO SERWISU PODATKI.BIZ?

Otrzymujesz całkowicie bezpłatny stały dostęp do wielu informacji, między innymi do:

  • ujednolicanych na bieżąco aktów prawnych (podatki, ubezpieczenia społeczne i działalność gospodarcza)
  • narzędzi: powiadamiania o nowych przepisach, zmianach w przepisach i terminach
  • kalkulatorów i baz danych
  • działów tematycznych zawierających pogłębione informacje na interesujące Cię tematy; omówienia, odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania
  • strony osobistej, na której znajdziesz aktualne informacje przeznaczone dla osoby o Twoim profilu zawodowym. Dodatkowo będziesz mógł edytować własną listę zakładek w celu szybszego docierania do szczegółowej informacji
  • newslettera informującego regularnie o wydarzeniach związanych z podatkami i działalnością gospodarczą

Czas rejestracji - ok. 1 min

Uwaga

Podczas rejestracji nie zbieramy żadnych szczegółowych danych personalnych i teleadresowych. W każdej chwili możecie usunąć trwale i bezpowrotnie dane dotyczące Waszego konta. Przed rejestracją prosimy o zapoznanie się z regulaminem »