Na podstawie art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy o VAT możliwe jest odliczenie podatku z faktur potwierdzających dokonanie przedpłaty, jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego. Zatem w razie uiszczenia tej przedpłaty możliwe było skorzystanie przez podatnika z prawa do odliczenia podatku, ale było to skorelowane z powstaniem po stronie sprzedającego obowiązku podatkowego w momencie otrzymania przez niego właśnie tej części należności, w szczególności: przedpłaty, zaliczki, zadatku, raty - zgodnie z brzmieniem art. 19 ust. 11 ustawy o VAT. Faktury zaliczkowe winny być wystawiane po otrzymaniu zaliczki, gdyż mają na celu udokumentowanie jej otrzymania - orzekł Wojewódzki Sądu Administracyjnego w Warszawie.

O co toczył się spór?

Naczelnik urzędu skarbowego stwierdził, że podatnik (spółka) nieprawidłowo ujęła w ewidencji i rozliczyła w deklaracji VAT-7 za styczeń 2007 r. fakturę wystawioną przez jedną ze spółek z o.o., w związku z zawartą warunkową umową sprzedaży prawa wieczystego użytkowania nieruchomości.

Wystawienie powyższej faktury poprzedziło złożenie przez podatnika na przechowanie w depozycie notarialnym kwoty 73.200.000 zł, która to w przypadku zawarcia umowy warunkowej sprzedaży nieruchomości miała być wydana spółce z o.o. poprzez przelew na rachunek bankowy.

Do „Protokołu przyjęcia pieniędzy na przechowanie" przedstawiciele spółki złożyli oświadczenie, że zapłata ceny sprzedaży w kwocie 60.000.000 zł plus VAT nastąpi za pośrednictwem w/w rachunku depozytowego. W dniu 22 grudnia 2006 r. zawarta została wskazana wyżej umowa warunkowa, sporządzona w formie aktu notarialnego, w której strony umowy uzgodniły, że wydanie środków złożonych w depozycie notarialnym nastąpi w dwóch częściach.

W dniu 23 stycznia podatnik otrzymał fakturę i ujął ją w rejestrze zakupów za styczeń 2007 r. oraz rozliczył ją w deklaracji VAT-7 za styczeń 2007 r. obniżając podatek należny za ten okres o całą kwotę podatku naliczonego wynikającego z tej faktury. Spółka otrzymała pieniądze z depozytu notarialnego w różnych terminach:

- kwota 60.000.000 zł została przelana na rachunek spółki z o.o. w dniu 22 grudnia 2006 r., tj. po zawarciu umowy warunkowej;
- kwota 13.200.000 zł podzielona została na dwie części: z czego 12.000.000 zł została przelana po przedstawieniu notariuszowi deklaracji VAT-7 sporządzonej przez spółkę z o.o., natomiast kwota 1.200.000 zł niezwłocznie po przedstawieniu notariuszowi zaświadczenia wydanego przez ZUS dla spółki z o.o., za okres do 31 grudnia 2006 r. potwierdzającego brak zobowiązań tej spółki względem ZUS oraz zaświadczenia wydanego przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego dla spółki z o.o. za okres do 31 grudnia 2006 r. potwierdzającego brak zobowiązań podatkowych tej spółki względem urzędu skarbowego.

Do zawarcia umowy przyrzeczonej doszło pomiędzy stronami w dniu 1 lutego 2007 r.

Naczelnik urzędu skarbowego uznał, że spółka naruszyła przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, z późn. zm., dalej: ustawa o VAT). Podkreślił, że na podstawie art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. b ustawy o VAT możliwe jest odliczenie podatku z faktur potwierdzających dokonanie przedpłaty, jeżeli wiązały się one z powstaniem obowiązku podatkowego. Zatem w razie uiszczenia tej przedpłaty możliwe było skorzystanie przez spółkę z omawianego uprawnienia, ale było to skorelowane z powstaniem po stronie sprzedającego obowiązku podatkowego w momencie otrzymania przez niego właśnie tej części należności, w szczególności: przedpłaty, zaliczki, zadatku, raty - zgodnie z brzmieniem art. 19 ust.11 ustawy o VAT. Organ pierwszej instancji wskazał, że powstanie obowiązku podatkowego następuje w chwili otrzymania części należności przez podatnika, a nie jej zapłaty przez podmiot, na rzecz którego dokonywana jest dostawa lub świadczona usługa. Podkreślono także, że tego rodzaju rozwiązanie ustawowe stanowi odstępstwo od rozwiązań ogólnych i powinno być interpretowane ściśle jako wyjątek od reguły. W takiej zatem sytu...