PCC: Licytacyjna sprzedaż prawa użytkowania wieczystego gruntu

Z uzasadnienia: Tylko licytacyjna sprzedaż budynku znajdującego się na gruncie, jako sprzedaż rzeczy (nieruchomości), jest z mocy art. 2 pkt 3 ustawy o PCC zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych. Ze zwolnienia tego nie korzysta natomiast licytacyjna sprzedaż prawa użytkowania wieczystego gruntu, gdyż przedmiotem zbycia jest tu prawo, a nie rzecz. Również w doktrynie przyjmuje się, że w przypadku dokonywania w trybie postępowania egzekucyjnego i upadłościowego sprzedaży praw majątkowych, czynność taka nie podlega wyłączeniu z opodatkowania.

SENTENCJA

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Zbigniew Romała (spr.), Sędziowie Sędzia NSA Alicja Stępień, Sędzia WSA Irena Wesołowska, Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Sylwia Górny, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 17 sierpnia 2010 r. sprawy ze skargi K. K. i S. K. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 24 marca 2010 r. nr [...] w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych:

1. uchyla zaskarżoną decyzję;
2. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana;
3. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej na rzecz skarżących kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją z dnia 24 marca 2010 r. Dyrektor Izby Skarbowej, po rozpatrzeniu odwołania S. i K. K., utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 29 października 2009 r. w przedmiocie podatku od czynności cywilnoprawnych.

Stan faktyczny sprawy przedstawia się następująco:

Postanowieniem z dnia 4 lipca 2005 r. sygn. akt [...] Sąd Rejonowy przysądził na rzecz małżonków S. i K. K. prawo użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w S. przy ul. [...] (dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą Kw [...]) wraz z prawem własności budynku posadowionego na przedmiotowej nieruchomości.

Z uwagi na fakt, że z tytułu dokonania ww. czynności strony nie złożyły deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC-1) ani nie uiściły należnego podatku, Naczelnik Urzędu Skarbowego, kolejnymi pismami z dnia 6 grudnia 2007 r., 8 lutego 2008 r. i 11 lipca 2008 r., wzywał podatników do jej złożenia.

W dniu 29 lipca 2008 r. S. i K. K. złożyli w Urzędzie Skarbowym deklarację PCC-1, w której jako przedmiot czynności cywilnoprawnej wskazali "Prawo użytkowania wieczystego nieruchomości zabudowanej położonej w S. przy ul. [...] o powierzchni 95 m2 do dnia 9 lutego 2089 r.". W deklaracji tej podatnicy zaznaczyli, że przedmiotowa czynność cywilnoprawna, na podstawie art. 2 pkt 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 41, poz. 399 ze zm.) - dalej jako "ustawa o p.c.c.", korzysta ze zwolnienia od tego podatku, albowiem prawo to nabyte zostało w wyniku przysądzenia po spełnieniu warunków licytacji. W związku z tym w deklaracji tej nie wykazano ani podstawy opodatkowania ani należnego podatku.

W toku prowadzonego postępowania podatkowego, S. i K. K., w piśmie z dnia 12 listopada 2008 r. podnieśli, że postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 4 lipca 2005 r. uprawomocniło się w dniu 20 września 2006 r., natomiast w myśl art. 2 pkt 3 ustawy o p.c.c. umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych, na co wskazali w poz. 40 złożonej deklaracji. Zaznaczyli jednocześnie, że w świetle obowiązujących przepisów ustawy o p.c.c. gdy jedna strona jest podatnikiem VAT, to czynność taka nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Ponadto w piśmie tym podatnicy określili wartość przedmiotowej nieruchomości, w części dotyczącej prawa użytkowania wieczystego gruntu, na kwotę 9.293 zł.

Decyzją z dnia 29 października 2009 r. Naczelnik Urzędu Skarbowego określił S. i K. K. podatek od czynności cywilnoprawnych w kwocie 186 zł.

W uzasadnieniu organ pierwszej instancji podał m.in., że prawo użytkowania wieczystego gruntu nie jest rzeczą, lecz prawem majątkowym, i sprzedaż tego prawa nie może korzystać z wyłączenia z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Naczelnik podał również, że z informacji uzyskanej z Sądu Rejonowego (pismo z dnia 1 września 2009 r.) wynika, iż postanowienie z dnia 4 lipca 2005 r. o przysądzeniu własności uprawomocniło się 5 sierpnia 2005 r., zaś cena nabycia (bez podatku VAT, którego nie naliczono) działki nr 740 wyniosła 100.000 zł.

W złożonym od powyższej decyzji odwołaniu S. i K. K., wnosząc o jej uchylenie w całości, zarzucili zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, tj. art. 1 ust. 1 pkt 1 i 3, art. 2 pkt 3, art. 3 ust. 1 pkt 3, art. 4 pkt 1, art. 5 ust. 1, art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. c), art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) oraz art. 10 ust. 1 ustawy o p.c.c., polegające na uznaniu przez organ podatkowy:

1. że przysądzenie własności uprawomocniło się dnia 5 sierpnia 2005 r., co uzasadnia data wskazana przez Sąd Rejonowy w piśmie z dnia 1 września 2009 r.,

2. że w myśl art. 2 pkt 3 ustawy o p.c.c. opodatkowaniu podlegają nabyte prawa użytkowania wieczystego w wyniku postępowania egzekucyjnego w trybie licytacji.

W uzasadnieniu odwołujący podnieśli m.in., że wskazana przez Sąd Rejonowy w piśmie z dnia 1 września 2009 r. data uprawomocnienia się postanowienia o przysądzeniu jest nieprawidłowa. Zdaniem podatników prawidłową datą uprawomocnienia się ww. postanowienia jest 20 września 2009 r., o czym świadczy pieczęć na postanowieniach ww. Sądu z dnia 4 lipca 2005 r. oraz 23 listopada 2005 r. o następującej treści: "Sąd Rejonowy [...] stwierdza, że niniejsze orzeczenie jest prawomocne. [...], dnia 20.09.2006 r. Przewodniczący Wydziału - Sędzia".

Podatnicy dodali także, że rozbieżność dat od wydania postanowienia a datą uprawomocnienia się spowodowana była wszczęciem przez nabywców odrębnego postępowania przeciwko Komornikowi Rewiru III przy Sądzie Rejonowym w sprawie [...]. W wyniku skargi Wiceprezes ww. sądu, w piśmie z dnia 27 września 2006 r. potwierdził zasadność złożonej skargi, informując, że zarządzeniem z dnia 25 sierpnia 2006 r. i 20 września 2006 r. polecono doręczyć (...) odpis postanowienia ze stwierdzeniem prawomocności (...).

Przywołując treść art. 2 pkt 3 ustawy o p.c.c. oraz wskazując na załączone do odwołania interpretacje organów podatkowych, podatnicy zaakcentowali, że stosownie do art. 2 pkt 3 ustawy o p.c.c. podatkowi temu nie podlegają umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.

Zdaniem odwołujących opłata roczna za przedmiotowe prawo użytkowania wieczystego opodatkowana została podatkiem od towarów i usług, co powinno skutkować zwolnieniem z podatku od czynności cywilnoprawnych, bowiem, gdy jedna strona jest podatnikiem podatku VAT czynność taka nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Dyrektor Izby Skarbowej nie podzielił argumentacji odwołujących się uznając za prawidłowe rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu decyzji z dnia 24 marca 2010 r. organ odwoławczy stanął na stanowisku, że nabycie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w wyniku postanowienia sądu o przysądzeniu własności podlega opodatkowaniu na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) w zw. z pkt 3 ustawy o p.c.c.

Odnosząc się do zarzutów odwołania Dyrektor podniósł, że wymienione w postanowieniu Sądu Rejonowego prawo własności budynku posadowionego na przedmiotowej nieruchomości, będącego rzeczą w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) - dalej jako "k.c.", nie podlega podatkowi na podstawie art. 2 pkt 3 ustawy o p.c.c. Natomiast w pozostałym zakresie, obejmującym prawo majątkowe, jakim jest prawo użytkowania wieczystego gruntu, nabycie tego składnika wywołuje konsekwencje podatkowe na gruncie ustawy o p.c.c.

Tym samym organ odwoławczy za bezzasadny uznał zarzut naruszenia art. 10 ust. 1 ustawy o p.c.c., skoro nabycie prawa użytkowania wieczystego wraz z prawem własności budynku przez małżonków K. na podstawie przedmiotowego postanowienia Sądu Rejonowego nie podlegało w całości wyłączeniu z opodatkowania na podstawie art. 2 pkt 3 ww. ustawy. Podatnicy byli więc zobowiązani, bez wezwania, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, wg ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego z tytułu nabycia przedmiotowego prawa majątkowego.

Odnosząc się do zarzutu błędnego przyjęcia za dzień uprawomocnienia się postanowienia datę 5 sierpnia 2005 r., a tym samym naruszenia art. 3 ust. 1 pkt 3 ustawy o p.c.c., organ odwoławczy zaznaczył, że w wyniku zaistnienia spornej okoliczności Sąd Rejonowy w piśmie z dnia 1 września 2009 r. wskazał powołany wyżej termin prawomocności.

Wobec stwierdzenia podatników, że w świetle obowiązujących przepisów ustawy o p.c.c., gdy jedna strona jest podatnikiem VAT, to czynność taka nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych, Dyrektor Izby Skarbowej zaakcentował, że z przywołanego pisma Sądu Rejonowego wynika, iż w związku z przysądzeniem własności nie naliczono podatku VAT. Jednocześnie organ odwoławczy zauważył, że opodatkowanie podatkiem od towarów i usług opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste pozostaje bez związku z nabyciem użytkowania wieczystego z tytułu przysądzenia tego prawa przez sąd powszechny, bowiem skutki podatkowe na gruncie ustawy o p.c.c. dotyczą faktu nabycia prawa wieczystego użytkowania gruntu, stwierdzonego orzeczeniem Sądu Rejonowego. Natomiast opłata roczna, podlegająca opodatkowaniu podatkiem VAT, jest uiszczana przez użytkowania wieczystego przez czas trwania tego prawa na podstawie art. 238 k.c.

Odnosząc się do zarzut...