Ewidencja kosztów postępowania sądowego i windykacyjnego

1. Pojęcie kosztów postępowania sądowego i windykacyjnego.Jeżeli dłużnik nie spłaca swego zobowiązania, to wierzyciel ma trzy drogi do wyboru: albo sam windykuje należność albo korzysta - za stosownym wynagrodzeniem - z usług firmy windykacyjnej albo też sprzedaje wierzytelność (ze stratą) w/w firmie windykacyjnej. Jeżeli wierzyciel nie chce tanio sprzedać wierzytelności a starania firmy windykacyjnej nie przynoszą skutków, to kieruje sprawę na drogę sądową za pośrednictwem firmy windykacyjnej lub kancelarii prawnej, co w przypadku wygranej skutkuje możliwością komorniczego wyegzekwowania należności.

W/w czynności to koszty procesowe, na które składają się koszty windykacyjne, koszty postępowania sądowego (wpis, opłata kancelaryjna, wydatki, które mogą dotyczyć m.in. należności świadków, biegłych i tłumaczy itp.), koszty wynagrodzenia pełnomocnika procesowego, koszty nadania klauzuli wykonawczej oraz koszty komornicze. Wierzyciel wnosi już w pozwie o zwrot kosztów proce­sowych przez dłużnika, a sąd orzeka o ich przysądzeniu.

2. Koszty postępowania sądowego wierzyciela jako koszty podatkowe.

Aby był spór, musi być wyrażona odmowa zapłaty. Nie mogą więc być uznane za roszczenia sporne roszczenia o przyspieszenie zapłaty. W świetle prawa podatkowego koszty postępowania procesowego poniesione przez wierzyciela traktowane są odmiennie od kosztów poniesionych przez dłużnika. Koszty postępowania procesowego poniesione przez wierzyciela stanowią koszty uzyskania przychodów wierzyciela. Powinny być one należycie udokumentowane, ze wskazaniem celowości ich poniesienia. Jeżeli koszty procesowe zostały zasądzone – a jeszcze nie zostały od dłużnika faktycznie wyegzekwowane, to stają się już jego przychodem należnym, w wysokości zasądzonej przez sąd, stosownie do postanowień art. 12 updop w związku z art. 15 ust. 1 updop.

Z kolei przychodem podatkowym u wierzyciela jest faktyczna zapła­ta kosztów procesowych przez dłużnika. Za datę powstania innego przychodu, aniżeli z tytułu wydania rzeczy, zbycia praw majątkowych, dostarczenia wszelkiej postaci ener­gii, wykonania usługi, umów najmu, dzierżawy, leasingu lub innych o podobnym charakterze - uważa się datę otrzymania zapłaty, zgodnie z art. 12 ust. 3a pkt 3 updop i art. 14 ust. lc pkt 3 updof. Zasądzenie kosztów sądowych nie przesądza o tym, że zostaną one zapłacone przez nabywcę towarów i usług. Dlatego datą przycho­du, zarówno księgowego jak i podatkowego wierzyciela, jest zgodnie z zasadą kasową, data faktycznego otrzymania zapłaty zasądzonych kosztów sądowych.

Natomiast wszelkie koszty procesowe poniesione przez dłużnika, zarówno zwrócone wierzycielowi na podstawie wyroku sądowego, jak i poniesione bezpowrotnie przez samego dłużnika, nie stanowią jego kosztów uzyskania przychodów, bowiem stosownie do postanowień art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) nie są kosztami uzyskania przychodów związanymi z osiągnięciem przychodu.

­3. Ewidencja księgowa wierzytelności oraz kosztów postępowania windykacyjno-sądowego u wierzyciela

W przypadku posiadania należności wątpliwych wierzyciel powinien pomniejszyć należności o odpisy aktualizujące wartość należności zgodnie z art. 35b ust. 1–5 ustawy o rachunkowości.

   A. Skierowanie sprawy przez wierzyciela na drogę postępowania sądowego:

1. Przeksięgowanie należności pod datą złożenia pozwu w sądzie: Ma 200 "Rozrachunki z odbiorcami" lub Ma 242 "Rozrachunki z tytułu zakupu niefinansowych środków trwałych" lub Ma 241 "Pożyczki", Wn 245 "Inne roszczenia sporne",

2. Utworzenie odpisu aktualizującego w kwocie przewidywanej straty tj. w kwocie należności pod datą skierowania sprawy do sądu (datą złożenia pozwu): Wn 761 "Pozostałe koszty operacyjne", Ma 270 "Odpisy aktualizujące". Jeżeli odpis aktualizacyjny dotyczy należnych odsetek lub udzielonych pożyczek, to obciąży on koszty operacji finansowych: Ma 270 "Odpisy aktualizacyjne", Wn 751 "Koszty operacji finansowych". Jeżeli natomiast odpis aktualizacyjny dotyczy należności objętych układem warunkowym, to jego dokonanie obciąża straty nadzwyczajne: Ma 270 "Odpisy aktualizacyjne", Wn 771 "Straty nadzwyczajne".

3. Ewidencja kosztów postępowania spornego pod datą wyciągu bankowego ( w dacie uiszczenia) to: Ma 131 "Rac...