28.02.2006

2 marca 2006 r. wchodzi w życie nowa Ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zastępuje ustawę o tej samej nazwie z 1967 r. (Dz.U. z 2002 r. nr 9, poz. 88 z późn. zm.). Przestanie też obowiązywać rozporządzenie w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach cywilnych (Dz.U. z 1996 r. nr 154, poz. 753 z późn. zm.).

Nowa ustawa wprowadza wiele nowości, jednak same zasady, jakimi należy się kierować w postępowaniu cywilnym, pozostają bez zmian. Obowiązywać więc będzie nadal model pobierania wpisu. Pieniądze płacił będzie ten, kto zwraca się do sądu ze sprawą. Dopiero gdy osoba, która zwraca się do sądu z jakąś sprawą, sprawę tę wygra, może ściągnąć od przegrywającego to, co sama zapłaciła. Wyjątkiem będzie sytuacja, gdy sąd zwolni osobę od ponoszenia kosztów, bowiem w takim przypadku osoba nie musi wnosić przepisanych prawem opłat.

Wedle nowych przepisów koszty sądowe obejmują opłaty i wydatki. Opłacie podlegają: pismo, w szczególności: pozew, apelacja i zażalenie, skarga kasacyjna i skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, interwencja główna i uboczna, wniosek (o wszczęcie postępowania nieprocesowego, o ogłoszenie upadłości, o wpis i wykreślenie w księdze wieczystej, o wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym i w rejestrze zastawów oraz o zmianę i wykreślenie tych wpisów), skarga (o wznowienie postępowania, o uchylenie wyroku sądu polubownego, na orzeczenie referendarza sądowego, na czynności komornika), odwołanie od decyzji oraz zażalenie na postanowienie Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty, Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego, Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

Opłacie podlega wniosek o wydanie na podstawie akt: odpisu, wypisu, zaświadczenia, wyciągu, innego dokumentu oraz kopii, a nadto wniosek o wydanie odpisu księgi wieczystej.

Z kolei wydatki obejmują: koszty podróży strony zwolnionej od kosztów sądowych związane z nakazanym przez sąd jej osobistym stawiennictwem, zwrot kosztów podróży i noclegu oraz utraconych zarobków lub dochodów świadków, wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez biegłych, tłumaczy oraz kuratorów ustanowionych dla strony w danej sprawie, wynagrodzenie należne innym osobom lub instytucjom oraz zwrot poniesionych przez nie kosztów, koszty przeprowadzenia innych dowodów, koszty przewozu zwierząt i rzeczy, utrzymywania ich lub przechowywania, koszty ogłoszeń.

Opłatę należy uiścić przy wniesieniu do sądu pisma podlegającego opłacie. Pod rządami starej ustawy mieliśmy do czynienia z wpisem stosunkowym, wpisem stałym oraz z wpisem o określonej dolnej i górnej granicy. Nowa ustawa przewiduje trzy rodzaje opłat: stałą, stosunkową albo podstawową.

Przed zmianą wpis stały w kwocie 15 zł pobierało się od zażalenia na postanowienie w przedmiocie:

1) oddalenia wniosku o wyłączenie sędziego, ławnika lub biegłego;

2) skazania na grzywnę strony, świadka, biegłego lub osoby trzeciej oraz odmowy zwolnienia od grzywny;

3) przymusowego sprowadzenia lub aresztowania świadka oraz odmowy zwolnienia od przymusowego sprowadzenia;

4) wynagrodzenia biegłego;

5) należności świadka.

Również wpis stały w wysokości 15 zł pobierano od wniosku o: przeprowadzenie postępowania pojednawczego, zabezpieczenie dowodów.

Po zmianie ustawy opłatę stałą pobiera się w sprawach o prawa niemajątkowe oraz we wskazanych w ustawie niektórych sprawach o prawa majątkowe, w wysokości jednakowej, niezależnie od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia. Opłata stała nie może być niższa niż 30 złotych i wyższa niż 5.000 złotych.

Opłatę stosunkową pobiera się w sprawach o prawa majątkowe. Przed nowelizacją wpis stosunkowy w sprawach cywilnych i gospodarczych o prawa majątkowe miał charakter degresywny i przedstawiał się następująco - przy wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia:

1) do 10.000 zł - 8% wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia, nie mniej jednak niż 30 zł;

2) od 10.001 zł do 50.000 zł: od pierwszych 10.000 zł - 800 zł, a od nadwyżki ponad 10.000 zł - 7%;

3) od 50.001 do 100.000 zł: od pierwszych 50.000 zł - 3.600 zł, a od nadwyżki ponad 50.000 zł - 6%;

4) powyżej 100.000 zł: od pierwszego 100.000 zł - 6.600 zł, a od nadwyżki ponad 100.000 zł - 5%, nie więcej jednak niż 100.000 zł.

Po nowelizacji opłatę stosunkową oblicza się w dużo prostszy sposób. Wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia, jednak nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100.000 złotych.

Opłatę podstawową pobiera się w sprawach, w których przepisy nie przewidują opłaty stałej, stosunkowej lub tymczasowej. Opłata podstawowa wynosi według nowej ustawy 30 złotych i stanowi minimalną opłatę, jaką strona jest obowiązana uiścić od pisma podlegającego opłacie.

Natomiast od pisma wniesionego w sprawie o prawa majątkowe, w której wartości przedmiotu sprawy nie da się ustalić w chwili jej wszczęcia, przewodniczący składu sędziowskiego określi opłatę tymczasową w granicach od 30 złotych do 1.000 złotych. Opłata tymczasowa nie odnosi się już więc, tak jak to było poprzednio, do pism wnoszonych w sprawach o prawa niemajątkowe. W poprzednim stanie prawnym wpis tymczasowy mieścił się w granicach od 20 zł do 500 zł, od wniosku w sprawie o:

1) uznanie orzeczenia sądu zagranicznego;

2) uznanie ugody zawartej przed sądem zagranicznym;

3) stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego lub ugody zawartej przed takim sądem, wpis tymczasowy mieścił się w granicach 60–200 zł.

Warte zauważenia jest to, że całą opłatę pobiera się od pozwu i pozwu wzajemnego oraz wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego lub samodzielnej jego części. Z kolei połowę opłaty pobiera się od sprzeciwu od wyroku zaocznego. 25% opłaty pobiera się od pozwu w postępowaniu nakazowym lub upominawczym, z wyłączeniem spraw podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym. 20% opłaty pobiera się od:

interwencji ubocznej i zażalenia. 75% opłaty pobiera się od:

1) pozwanego w razie wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym;

2) powoda w razie prawidłowego wniesienia przez pozwanego sprzeciwu przeciwko nakazowi zapłaty wydanemu w postępowaniu upominawczym.

Opłaty powyższe, które zostały wyrażone w procentach, nie mogą jednak wynosić mniej niż 30 zł.

Nowa ustawa wprowadza opłaty stałe, których wysokość nie zależy od rodzaju rozpoznawanych spraw. W każdym postępowaniu opłaty są takie same. I tak nowa ustawa przewiduje:

I. Opłatę stałą w kwocie 40 złotych, którą pobiera się od zażalenia na postanowienie w przedmiocie::

1) oddalenia wniosku o wyłączenie sędziego, ławnika, biegłego lub tłumacza;

2) skazania na grzywnę strony, świadka, biegłego, tłumacza lub innej osoby oraz odmowy zwolnienia od grzywny;

3) przymusowego sprowadzenia lub aresztowania świadka oraz odmowy zwolnienia od przymusowego sprowadzenia;

4) wynagrodzenia i zwrotu kosztów poniesionych przez biegłego, tłumacza i kuratora;

5) należności świadka.

II. Opłatę stałą w kwocie 40 złotych, którą pobiera się od:

1) wniosku o wszczęcie postępowania nieprocesowego lub samodzielnej jego części, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej;

2) apelacji, zażalenia, skargi kasacyjnej, skargi o wznowienie postępowania i skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w sprawie, w której postępowanie nieprocesowe zostało wszczęte z urzędu;

3) wniosku o przeprowadzenie postępowania pojednawczego;

4) wniosku o zabezpieczenie dowodu.

III. Opłatę stałą w kwocie 300 złotych, którą pobiera się od wniosku o:

1) uznanie orzeczenia sądu zagranicznego;

2) uznanie ugody zawartej przed sądem zagranicznym;

3) stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu zagranicznego lub ugody zawartej przed sądem zagranicznym;

4) wydanie postanowienia co do wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody zawartej przed sądem polubownym;

5) stwierdzenie wykonalności orzeczenia zagranicznego sądu polubownego lub ugody zawartej przed zagranicznym sądem polubownym.

IV. Opłatę stałą w kwocie 100 złotych, którą pobiera się od:

1) skargi na czynności komornika;

2) zażalenia na odmowę dokonania czynności notarialnej.

Spore zmiany wprowadza nowa ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w poszczególnych postępowaniach:

1. Proces, sprawy z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego.

Przed zmianą mieliśmy do czynienia z:

- Wpisem tymczasowym w granicach od 30 zł do 600 zł, który to wpis pobierano od pozwu m.in. o rozwód lub ochronę dóbr osobistych.

- Wpisem stałym w kwocie 500 zł, który pobierano od pozwu w sprawie o separację.

- Wpisem stałym w kwocie 80 zł, który pobierano od pozwu m.in. w sprawie o naruszenie posiadania lub o uchylenie uchwały organu spółdzielni.

- Wpisem stałym w kwocie 300 zł, który pobierano od pozwu w sprawie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni mieszkaniowej i o opróżnienie lokalu użytkowego.

Po zmianie ustawy w sprawach z tego zakresu ubywa opłata tymczasowa, pozostają tylko opłaty stałe:

- Opłata stała w kwocie 600 zło...