Ocena kompetencji pracowników aparatu skarbowego w wyjaśnieniach ministerstwa

Interpelacja nr 12062 do ministra finansów w sprawie kompetencji pracowników organów podatkowych

Szanowny Panie Ministrze! W pracy poselskiej spotykam się z przykładami braku kompetencji pracowników organów skarbowych, które ujawniają się dopiero na etapie odwołań do sądów administracyjnych. Znane są mi przypadki, w których sądy podważają trafność wydanych decyzji podatkowych. W takich sytuacjach organy skarbowe, zważywszy na fakt wykonania decyzji, zobowiązane są do zwrotu pobranych nienależnie, często znaczących, kwot wraz z należnymi odsetkami oraz kosztami postępowania. Zdarzenia takie mają podwójnie negatywny wymiar: narażają przedsiębiorców na obowiązek zapłaty zobowiązań, których nie byli w stanie przewidzieć, często na postępowanie egzekucyjne w praktyce rujnujące ich wiarygodność lub wręcz prowadzące do ich upadłości; narażają budżet na obowiązek zapłaty odsetek oraz kosztów postępowania, a w przypadku trudności w dalszym funkcjonowaniu podmiotu gospodarczego - na zmniejszenie wpływów z tytułu podatków.

W związku z powyższym uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:

Co zamierza zrobić ministerstwo w celu poprawy obecnego stanu rzeczy?

Ile i na jaką kwotę w latach 2004-2008 organy podatkowe i celne wydały decyzji dotyczących podatku dochodowego od osób fizycznych i od osób prawnych oraz podatku od towarów i usług, a także zobowiązań celnych, które w wyniku odwołań do sądów administracyjnych zostały uchylone, w wyniku czego nastąpiła konieczność zwrotu pobranych nienależnie zobowiązań?

W jakiej wysokości wypłacono z tego tytułu odsetki i koszty postępowania?

W jaki sposób naczelnicy urzędów skarbowych i dyrektorzy izb skarbowych oraz organów celnych oceniani są w odniesieniu do trafności wydawanych przez nich decyzji po ich weryfikacji w kontroli instancyjnej?

Czy wysokość zobowiązań podatkowych i celnych ustalanych w wyniku podatników ma pośredni lub bezpośredni wpływ na wysokość otrzymywanego wynagrodzenia przez pracowników organów podatkowych i celnych?

Z poważaniem

Poseł Krzysztof Borkowski

Siedlce, dnia 8 października 2009 r.

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia ministra - na interpelację nr 12062 w sprawie kompetencji pracowników organów podatkowych

Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na otrzymaną przy piśmie z dnia 20 października 2009 r. nr SPS-023-12062/09 interpelację pana posła Krzysztofa Borkowskiego w sprawie kompetencji pracowników organów podatkowych uprzejmie wyjaśniam.

Odnosząc się do stwierdzenia, iż brak kompetencji pracowników organów skarbowych, które ujawniają się dopiero na etapie odwołań do sądów administracyjnych, narażają przedsiębiorców na obowiązek zapłaty zobowiązań, a w przypadku podważenia przez sądy decyzji podatkowych - zwrotu przez organy skarbowe w wyniku wykonania decyzji często znaczących kwot wraz z należnymi odsetkami i kosztami postępowania, należy wziąć pod uwagę szereg okoliczności związanych z funkcjonowaniem aparatu skarbowego oraz podejmowane działania.

1. Nie każde uchylenie decyzji organów podatkowych dokonane przez sąd administracyjny oznacza automatycznie, że urzędnik ją wydający popełnił błąd bądź świadczy to o jego niekompetencji. Należy pamiętać, że sądy uchylają wydane decyzje nie tylko z przyczyn merytorycznych, lecz również z przyczyn formalnych, w przypadkach uznanych przez sąd za istotne naruszenie procedury mające lub mogące mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Należy mieć na uwadze również niejednolitość w orzekaniu sądów administracyjnych w podobnych stanach faktycznych i prawnych, co niejednokrotnie spowodowane jest odmienną interpretacją przepisów podatkowych przez poszczególne składy sędziowskie. Nie można w takiej sytuacji mówić o niekompetencji urzędników.

Istotnym zagadnieniem, o którym należy wspomnieć, jest fakt istnienia dwuinstancyjności orzekania, która pozwala wydaną decyzję i orzeczenie sądu administracyjnego I instancji poddać ponownej kontroli sądowej. W wielu przypadkach orzeczenia sądów administracyjnych I instancji są uchylane przez sąd administracyjny II instancji w wyniku rozpatrywanych skarg kasacyjnych, a przecież w takich sytuacjach nie można mówić o braku kompetencji sędziów rozstrzygających w sprawie w I instancji.

Tym samym w przypadkach uchylania decyzji wydanych przez organy podatkowe nie można wysnuwać ad hoc ogólnych wniosków o niekompetencji urzędników, gdyż jest to krzywdzące dla tych organów. Zarzut braku kompetencji powinien być poprzedzony przeprowadzoną analizą konkretnego przypadku, z uwzględnieniem wydanych interpretacji przepisów oraz istniejącego na dzień wydania decyzji orzecznictwa sądów administracyjnych.

2. Pragnę zauważyć, że od dnia 1 stycznia 2009 r. sytuacja z punktu widzenia podatnika uległa znacznej poprawie w związku ze zmianą przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.) przez dodanie rozdziału 16a regulującego wykonanie decyzji.

Obecnie w myśl art. 239a decyzja nieostateczna, nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu, chyba że decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności. De...