ZUS kwestionuje umowy o pracę nakładczą

Interpelacja nr 17949 do ministra pracy i polityki społecznej w sprawie postępowania ZUS wobec przedsiębiorców wykonujących czynności na podstawie umowy o pracę nakładczą

Na podstawie art. 192 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r. Nr 23, poz. 398, z 2003 r. Nr 23, poz. 337, z 2004 r. Nr 12, poz. 182, z 2005 r. Nr 16, poz. 263, Nr 42, poz. 556, Nr 66, poz. 912, Nr 76, poz. 1062, z 2006 r. Nr 15, poz. 194 oraz z 2007 r. Nr 23, poz. 253) kieruję do Pani Minister interpelację w sprawie postępowania ZUS wobec przedsiębiorców wykonujących czynności na podstawie umowy o pracę nakładczą.

Z informacji, jakie docierają do mojego biura poselskiego, wynika, iż od ok. roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaczął masowo kwestionować umowy o pracę nakładczą, jakie z nakładcami zawierały osoby prowadzące jednocześnie własną działalność gospodarczą. W takim przypadku zachodził zbieg tytułów do ubezpieczenia, w związku z czym każdy przedsiębiorca mógł zdecydować, z którego tytułu mają być odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne. Ze względu na mniejsze, a co za tym idzie, korzystniejsze dla przedsiębiorców obciążenia finansowe, zdecydowana większość z nich wskazała pracę nakładczą jako podstawę do ubezpieczenia.

Zdaniem ZUS umowy były zawierane w sposób pozorny, w celu ominięcia konieczności wnoszenia składek w wysokości, jak w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej. W związku z tym ZUS podważył obowiązywanie umów, a co za tym idzie, podstawę do ubezpieczenia. Jak podnoszą przedsiębiorcy, jest to działanie niezgodne z prawem, albowiem instytucja ta nie posiada legitymacji czynnej do podważania umów kodeksowych, ich zdziwienie budzi także fakt pozywania do sądów nie pracodawców organizujących pracę nakładczą, którzy według ZUS wnosili mniejsze niż powinni składki na ubezpieczenia, a ich pracowników, niebędących w opinii przedsiębiorców stroną postępowania. Według wyliczeń ZUS (dane przekazane przez pełnomocnika tej firmy na jednej z rozpraw sądowych) sprawa dotyczy miliona osób w Polsce, z czego 300 tys. jest w bezpośrednim zakresie zainteresowania ZUS. Zdecydowaną większość stanowią ludzie, z których pracy utrzymują się całe rodziny (małe sklepy, taksówkarze, fryzjerzy, piekarze, kosmetyczki, szewcy itp.). Osoby te są wzywane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do złożenia korekty deklaracji ZUS w zakresie należnych składek za okres obowiązywania umowy o pracę nakładczą oraz wyliczenia zaległych odsetek. Kwoty, jakich spłaty żąda zakład, wahają się od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Z informacji, jakie posiadam, wynika, iż w sądach I instancji zapadło już kilka wyroków niekorzystnych dla ZUS.

Ważnym podkreślenia jest też fakt, iż sprawa ta dotyczy w większości przypadków ludzi niemajętnych, działania ZUS mogą więc doprowadzić do ich całkowitego bankructwa.

Biorąc powyższe informacje pod uwagę, uprzejmie proszę o odpowiedź na następujące pytania:

1. Jaka jest opinia ministerstwa w sprawie postępowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w tej sprawie?

2. Czy znana jest Pani Minister podstawa, na jakiej opiera swoje działania Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wytaczając sprawy sądowe przedsiębiorcom?

3. Czy ministerstwo posiada informacje o ewentualnych kosztach, jakie ponieść może Zakład Ubezpieczeń Społecznych (zwrot kosztów postępowań, kwot z odsetkami, zadośćuczynień) na rzecz przedsiębiorców, którzy w postępowaniu sądowym uzyskają korzystne dla siebie wyroki?

Z poważaniem

Poseł Wojciech Szarama

Bytom, dnia 31 sierpnia 2010 r.

Odpowiedź ministra pracy i polityki społecznej na interpelację nr 17949 w sprawie postępowania ZUS wobec przedsiębiorców wykonujących czynności na podstawie umowy o pracę nakładczą

W odpowiedzi na wystąpienie Pana Marszałka z dnia 22 września 2010 r., znak: SPS-023-17949/10, dotyczące interpelacji pana posła Wojciecha Szaramy z dnia 31 sierpnia 2010 r., znak: GS-023-17949/10, w sprawie postępowania ZUS wobec przedsiębiorców wykonujących czynności na podstawie umowy o pracę nakładczą, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących wyjaśnień.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 12 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą s.u.s., obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są m.in. osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. Z treści art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy s.u.s wynika natomiast, iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby wykonujące pracę nakładczą, jednakże w myśl art. 12 ust. 2 powołanej ustawy nie podlegają one ubezpieczeniu wypadkowemu.

Do dnia 28 lutego 2009 r., w myśl art. 9 ust. 2 ustawy s.u.s, osoba prowadząca pozarolni...