Temu zagadnieniu poświęcony jest w całości rozdział 7a dodany do działu III (Zobowiązania podatkowe) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.). Dzięki tym regulacjom organ podatkowy na wniosek podatnika może odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty. Taka możliwość istnieje także w przypadku zaległości podatkowych wraz z odsetkami.

Ulgi dla osób nieprowadzących działalności

Organ podatkowy, na wniosek podatnika nieprowadzącego działalności gospodarczej, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:

1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty,
2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji podatkowej,
3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Należy tu dodać, że umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.

Ważny interes podatnika lub interes publiczny

Zgodnie z pismem Ministerstwa Finansów z dnia 17 lutego 1998 r. (sygn. NK4-0114-1/98) w zakresie rozpatrywania wniosków podatników należy dokonać szczegółowej analizy ich zasadności. W związku z tym należy dokonać zbadania stanu materialnego i rodzinnego wnioskodawcy (jeżeli są nimi osoby fizyczne) oraz sytuację ekonomiczno - finansową i wpływ, jaki będzie miała ulga podatkowa na poprawę stanu finansowego wnioskodawcy (w przypadku podmiotów prowadzących działalność gospodarczą). Wydanie decyzji wymaga oceny materiału dowodowego, w tym również sprawozdań finansowych.

Kwestią "ważnego interesu podatnika" oraz "interesu publicznego" zajął się również Naczelny Sąd Administracyjny. I tak, w orzeczeniu z dnia 28 stycznia 2000 r. (sygn. akt. III SA 181/99) skład orzekający stwierdził, że "nie można się zgodzić, że art. 67 § 1 ordynacji podatkowej może mieć zastosowanie jedynie w wypadku zaistnienia klęski żywiołowej (zdarzenia losowego). Użyte w powołanym przepisie określenia "ważny interes podatnika" i "interes publiczny" mają charakter niedookreślony, co wymaga każdorazowego dokonania oceny skutków rozstrzygnięć prawnych z punktu widzenia respektowania wartości, jakie kryć się mogą pod pojęciem interesu publicznego."

Ulgi dla firm

Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą podlegają nieco bardziej szczegółowym regulacjom – wynika to z przepisów o pomocy publicznej, które obowiązują w krajach Unii Europejskiej.

Organ podatkowy na wniosek podatnika prowadzącego działalność gospodarczą może udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, określonych powyżej w punktach 1 do 3:

1) które nie stanowią pomocy publicznej,
2) które stanowią pomoc de minimis - w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis,
3) które stanowią pomoc publiczną:

a) udzielaną w celu naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia; w tym przypadku ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych mogą być udzielane jako pomoc indywidualna albo w ramach programów pomocowych określonych w odrębnych przep...