11.12.2023Umowa o pomocy przy zbiorach a obowiązki rolnika w PIT - objaśnienia podatkowe MF
Otrzymane przez pomocnika rolnika na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach stanowią tzw. przychody z innych źródeł i jako takie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na ogólnych zasadach według skali podatkowej. W pojęciu przychodów mieszczą się zarówno świadczenia pieniężne, jak i niepieniężne. Przychód ten nie jest pomniejszany o koszty podatkowe. Przy czym opodatkowaniu podlega tak ustalony dochód z wyłączeniem przychodów (dochodów) wolnych od podatku dochodowego lub dochodów, od których zaniechano poboru podatku. Oznacza to, że wyłączona z opodatkowania jest między innymi wartość wyżywienia i zakwaterowania zapewnionego nieodpłatnie pomocnikowi rolnika przez rolnika.
31.08.2023Pracownicy z Zagranicy w Polsce: Wyzwania i Korzyści Globalnej Pracy
Powszechna globalizacja, migracja ludzi i otwartość europejskich rynków pracy - to wszystko przyczynia się do zwiększania liczebności tzw. uchodźców ekonomicznych. Polska, jako dynamicznie rozwijający się przedstawiciel Europy Środkowej, nie jest wyjątkiem w tej kwestii. Coraz więcej emigrantów przybywa do Nas w celach zarobkowych. Decydując się na taki krok, pracownicy liczą na podniesienie jakości swojego codziennego życia.
05.07.2023Koniec stanu zagrożenia epidemicznego - terminy ważne dla firm
Od 1 lipca 2023 roku nie obowiązuje stan zagrożenia epidemicznego. Co to oznacza dla firm? Większość przedłużonych terminów, obowiązujących w czasie pandemii COVID-19, już wygasła. Natomiast w kilku przypadkach terminy zostały przedłużone na czas określony po zakończeniu stanu epidemii lub zagrożenia epidemicznego. Sprawdź, kiedy wygasają ostatnie przedłużenia covidowe:
12.01.2023Sankcje na Rosję a polski biznes. Kontrole mogą być intensywniejsze
Od kwietnia 2022 r. w Polsce obowiązuje tzw. ustawa sankcyjna, którą uchwalono w odpowiedzi na agresję Rosji na Ukrainę. Z badania przeprowadzonego przez firmę audytorsko-doradczą Grant Thornton wynika, że do tej pory działania państwa ograniczały się głównie do kontroli celnych. Jak przewidują eksperci, kolejne miesiące mogą jednak przynieść intensyfikację działań kontrolnych.
25.10.2022Kontrole składów węgla. UOKiK ujawnił pierwsze wnioski
Wysokie ceny i niedobry węgla w składach wynikają przede wszystkim z utraty źródeł dostaw i wysokich kosztów zakupu – wynika z kontroli przeprowadzonych przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Obecnie kontrolowane są też działania producentów, importerów oraz dużych pośredników na rynku węgla.
13.05.2022Zakaz sprowadzania węgla z Rosji i Białorusi. O czym powinny pamiętać firmy?
Od 16 kwietnia br. w Polsce obowiązuje zakaz sprowadzania węgla pochodzącego z Rosji i Białorusi. Jak przypomina Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, wprowadzono też nowe obowiązki dla wszystkich przedsiębiorstw sprzedających węgiel. Firmy zajmujące się obrotem węglem muszą teraz posiadać odpowiednie dokumenty dotyczące m.in. kraju pochodzenia tego surowca.
25.04.2022Rzecznik MŚP: NIE dla odrębnych zasad prowadzenia działalności dla uchodźców
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców przestrzega przed konsekwencjami stanowienia odrębnych zasad prowadzenia działalności gospodarczej dla uchodźców z objętej wojną Ukrainy i proponuje w zamian pakiet rozwiązań, które ułatwią funkcjonowanie na polskim rynku wszystkim bez względu na narodowość i pochodzenie.
List Rzecznika MŚP do Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego:
19.04.2022Ustawa sankcyjna z podpisem prezydenta
Prezydent Andrzej Duda podpisał tzw. ustawę sankcyjną, która przewiduje szczególne rozwiązania w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę. Pakiet zakłada m.in. zakaz przywozu i tranzytu węgla z Rosji i Białorusi, a także przepisy służące zamrażaniu majątków należących do objętych sankcjami osób i podmiotów. Ustawa została już opublikowana w Dzienniku Ustaw.
15.04.2022Ustawa sankcyjna z podpisem prezydenta
Prezydent Andrzej Duda podpisał tzw. ustawę sankcyjną, która przewiduje szczególne rozwiązania w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę. Pakiet zakłada m.in. zakaz przywozu i tranzytu węgla z Rosji i Białorusi, a także przepisy służące zamrażaniu majątków należących do objętych sankcjami osób i podmiotów. Ustawa została już opublikowana w Dzienniku Ustaw.
14.04.2022Podatki 2022: Senat proponuje pakiet zmian podatkowych w związku z wojną
Do Sejmu trafił senacki projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw podatkowych w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium Ukrainy. Pakiet zmian obejmuje różne rozwiązania, które mają być korzystne dla podatników z Ukrainy i Białorusi, a także dla polskich przedsiębiorców. Jedną z nowości miałaby być tzw. ulga na straty wojenne.
08.04.2022Do Sejmu trafił projekt ograniczający przewozy rosyjskie i białoruskie
Posłowie Polska2050 skierowali do Sejmu projekt nowej ustawy o ograniczeniu przewozu towarów przez przewoźników zarejestrowanych na terenie Federacji Rosyjskiej lub Republiki Białorusi. Tacy przewoźnicy mieliby obowiązek uzyskiwania odpowiednich zgód na wjazd na terytorium Polski.
22.03.2022Sankcje nałożone na Rosję są zbyt słabe?
Sankcje gospodarcze, które w ostatnich tygodniach zostały nałożone na Rosję po jej agresji na Ukrainę, nie robią wrażenia na rosyjskich władzach – ocenia Konfederacja Lewiatan. Eksperci organizacji twierdzą, że kolejne pakiety sankcji wydają się być coraz bardziej wybiórcze i niezbyt efektywne.
21.03.2022Specustawa o pomocy obejmie także Białorusinów?
Przy okazji nowelizacji specustawy o pomocy Ukraińcom rząd powinien pomyśleć nad uproszczeniem procedur legalizacyjnych również dla Białorusinów – apeluje Związek Przedsiębiorców i Pracodawców. Jak tłumaczą eksperci tej organizacji, obecnie widoczny jest także odpływ ludności z Białorusi, chociaż na zdecydowanie mniejszą skalę w porównaniu do fali uchodźców przybywających z Ukrainy.
04.03.2022Rosyjskie towary będą oznaczane w specjalny sposób?
Do Sejmu trafił poselski projekt ustawy, w której zaproponowano wprowadzenie obowiązku specjalnego oznaczania wprowadzanych na polski rynek towarów z Federacji Rosyjskiej. Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu takie towary musieliby opatrywać je wyraźnie widocznymi grafikami przedstawiającymi flagę Rosji.
02.03.2022Rosyjska agresja na Ukrainę odbije się na polskich firmach
Negatywne konsekwencje rosyjskiej agresji militarnej na Ukrainę przełożą się na wszystkich, a skutki odczuje też Polska – ocenia Krajowa Izba Gospodarcza. Eksperci wskazują, że powody do obaw ma m.in. część polskich przedsiębiorstw. Polska jest obecnie jednym z największych inwestorów na Ukrainie. W krótkiej perspektywie możliwa jest całkowita blokada handlu, a sam rynek ukraiński na pewno się skurczy.
28.02.2022Zatrudnienie na oświadczenie - czyli jak szybko zatrudnić pracownika z Ukrainy
Uproszczona procedura zatrudniania cudzoziemców - tzw. procedura oświadczeniowa dotyczy obywateli sześciu państw Europy Wschodniej. Aby legalnie zatrudnić obywatela z jednego z tych państw (Armenia, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Rosja i Ukraina), wystarczy złożyć w powiatowym urzędzie pracy oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. W tym wypadku pozwolenie na pracę nie będzie potrzebne. Ponadto powiatowy urząd pracy nie będzie przeprowadzać testu rynku pracy. To znacząco skróci procedurę i pozwoli szybciej legalnie zatrudnić cudzoziemca.
17.01.2022Zatrudnianie cudzoziemców. Uproszczenia jeszcze w styczniu
Pod koniec stycznia br. w życie wejdzie nowelizacja ustawy o cudzoziemcach, która wprowadzi zmiany dotyczące pobytu i pracy obcokrajowców w Polsce. Przewidziane zmiany mogą mieć duże znaczenie dla pracodawców, bo np. do 24 miesięcy wydłużona zostanie możliwość zatrudnienia cudzoziemca na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy.
08.12.2021Zatrudnianie cudzoziemców. Przepisy będą korzystniejsze dla pracodawców
W parlamencie trwają prace nad nowymi regulacjami dotyczącymi zatrudniania cudzoziemców, które prawdopodobnie wejdą w życie już na początku 2022 r. Jak oceniają eksperci Business Centre Club, nowe przepisy będą korzystne dla pracodawców i powinny m.in. skrócić czas potrzebny na wydanie odpowiednich dokumentów cudzoziemcom zamierzającym pracować w Polsce.
07.12.2021Zatrudnianie cudzoziemców. Przepisy będą korzystniejsze dla pracodawców
W parlamencie trwają prace nad nowymi regulacjami dotyczącymi zatrudniania cudzoziemców, które prawdopodobnie wejdą w życie już na początku 2022 r. Jak oceniają eksperci Business Centre Club, nowe przepisy będą korzystne dla pracodawców i powinny m.in. skrócić czas potrzebny na wydanie odpowiednich dokumentów cudzoziemcom zamierzającym pracować w Polsce.
05.05.2021Rezydencja podatkowa oraz zakres obowiązku podatkowego osób fizycznych w Polsce - objaśnienia podatkowe
Objaśnienia podatkowe dotyczą zasad ustalania miejsca zamieszkania dla celów podatkowych (rezydencji podatkowej) osób fizycznych w Polsce oraz zakresu obowiązku podatkowego osób fizycznych. Celem objaśnień jest przedstawienie sposobu prawidłowego wypełnienia obowiązków podatkowych przez osoby fizyczne w Polsce. Ponieważ rezydencja podatkowa nie ma charakteru deklaratywnego, lecz związana jest z oceną całokształtu faktów i okoliczności, ważne jest pisemne przedstawienie zasad interpretacji przepisów w tym zakresie.
01.12.2020Zatrudnianie cudzoziemców. Więcej możliwości już od grudnia
Z początkiem grudnia br. weszły w życie przepisy rozszerzające dostęp do polskiego rynku pracy dla cudzoziemców. O zezwolenia na pracę będą mogły ubiegać się teraz osoby przebywające na terenie Polski na podstawie tzw. wiz humanitarnych i wiz wydanych w ramach programu pn. „Poland. Business Harbour”. W praktyce na zmianach skorzystać mogą np. Białorusini, którzy opuścili swój kraj w obawie przed politycznymi represjami.
21.05.2019Zezwolenia na pracę dla cudzoziemców – liczba dokumentów wzrosła o 40 proc.
W ubiegłym roku w Polsce wydano 328,8 tys. zezwoleń na pracę cudzoziemców – poinformował Główny Urząd Statystyczny. W skali roku liczba takich dokumentów zwiększyła się o niemal 40 proc. (wzrost o 93,1 tys.). Zdecydowana większość zezwoleń (72,5 proc.) została wydana obywatelom Ukrainy.
08.05.2019Coraz więcej obcokrajowców ubezpieczonych w ZUS
Przybywa obcokrajowców, którzy pracują w Polsce na podstawie umowy o pracę – wynika z danych przedstawionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Trend ten potwierdzają nowe dane statystyczne z województwa pomorskiego. Zdecydowaną większość cudzoziemców pracujących nad Wisłą stanowią niezmiennie obywatele Ukrainy.
19.03.2019Twardy Brexit – skutki podatkowe
Wielka Brytania nie zawarła umowy kształtującej relacje ze Wspólnotą, w związku z czym 30 marca 2019 r. nastąpi tzw. twardy brexit. Wielka Brytania przestanie być członkiem Unii Europejskiej, a w zamian uzyska status państwa trzeciego. Nowa rzeczywistość będzie miała skutki także na gruncie prawa podatkowego.
14.02.2019Coraz więcej cudzoziemców w polskim systemie ubezpieczeń społecznych
W latach 2008-2018 liczba obcokrajowców, którzy zostali zgłoszeni do polskiego systemu ubezpieczeń emerytalno-rentowych, wzrosła dziewięciokrotnie – wynika z raportu pn. „Cudzoziemcy w polskim systemie ubezpieczeń społecznych”, który przygotował Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Obecnie cudzoziemcy stanowią już 3,6 proc. wszystkich ubezpieczonych osób. Zdecydowanie najczęściej są to obywatele Ukrainy.
31.01.2019PIT: Obowiązki rolników w związku z umowami o pomocy przy zbiorach
Ministerstwo Finansów udostępniło objaśnienia podatkowe, kierowane do rolników, zawierających umowy o pomocy przy zbiorach. Przypomnijmy, że Minister Finansów może wyjaśniać przepisy prawa podatkowego, wydając tzw. objaśnienia podatkowe. Objaśnienia pełnią rolę ochronną dla podatników podobną zakresem do ochrony wynikającej z indywidualnych interpretacji podatkowych.
28.12.2018Obowiązki płatnika w związku z umową zlecenia zawartą z cudzoziemcem
Ustalenie miejsca zamieszkania podatnika decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Inaczej mówiąc, od miejsca zamieszkania zależy, czy podatnik podlega nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce.
09.11.2018Łatwiej legalnie zatrudnić cudzoziemca
Wśród osób starających się o zezwolenie na pracę w Polsce dominują pracownicy ze Wschodu. W 2017 r. najliczniejsza grupa pracowników, którzy uzyskali zezwolenie pochodziła z Ukrainy - 19 254 osób. Z następnej w kolejności Białorusi przyjechało 10 518 legalnych pracowników, ale co zaskakuje - kolejną liczebnie grupą są przedstawiciele Nepalu - 7075 osób uzyskało w 2017 roku zezwolenie na pracę - wynika z odpowiedzi na interpelację poselską.
24.09.2018WSA o należytej staranności w VAT: Świadomy udział trzeba udowodnić
Teza, że podatnicy mogą łatwiej niż organ podatkowy odkryć oszustów nie jest poparta żadnymi dowodami i stanowi jedynie próbę przerzucenia odpowiedzialności za cudze zobowiązania na uczciwych podatników. Jednocześnie fizycznie przemieszczenia (dostarczenie) towaru co do zasady wyczerpuje pojęcie dostawy w rozumieniu VAT. Wyjątkiem jest sytuacja gdy na nabywcę nie zostanie przeniesione prawo do rozporządzania towarem jak właściciel, to znaczy gdy jest on w jakiś sposób ograniczony w swobodzie dysponowania towarem. Okoliczność tą winny wykazać organy podatkowe - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu.
21.06.2018Zaświadczenia A1 dla kierowców - ZUS musi weryfikować dane
Przepisy rozporządzeń 883/2004 oraz 987/2009, jak i Praktycznego poradnika. Ustawodawstwo mające zastosowanie w Unii Europejskiej (UE), Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) i Szwajcarii obligują instytucje właściwe państw członkowskich do dokładnego zbadania wszystkich okoliczności i faktów składających się na konkretny stan faktyczny, podkreślając przy tym, że każdy z analizowanych przypadków należy rozpatrywać w sposób indywidualny - wyjaśniło MRPiPS w odpowiedzi na interpelację poselską.
26.03.2018RODO - podstawowe informacje
Od dłuższego już czasu pojawiają się informacje o nowych obowiązkach przedsiębiorców związanych z RODO. Czego mają dotyczyć te obowiązki i czym właściwie jest RODO?
23.03.2018RODO - podstawowe informacje
Od dłuższego już czasu pojawiają się informacje o nowych obowiązkach przedsiębiorców związanych z RODO. Czego mają dotyczyć te obowiązki i czym właściwie jest RODO?
22.03.2018Problemy z zaświadczeniami A1 wydawanymi kierowcom w transporcie międzynarodowym
Dokument A1 - „Zaświadczenie o ustawodawstwie dotyczącym zabezpieczenia społecznego mającym zastosowanie do osoby uprawnionej” wydaje się w celu potwierdzenia, któremu ustawodawstwu dotyczącemu zabezpieczenia społecznego dana osoba podlega oraz poświadczenia, że nie jest ona zobowiązana do opłacania składek w innym państwie członkowskim.
09.01.2018Zatrudnianie cudzoziemców – nowe obowiązki dla pracodawców
Od początku 2018 r. obowiązują nowe regulacje dotyczące zatrudniania w Polsce cudzoziemców. Eksperci Pracodawców RP wskazują, że w praktyce nowe przepisy oznaczają też nowe obowiązki informacyjne.
08.01.2018Zatrudnianie cudzoziemców – nowe obowiązki dla pracodawców
Od początku 2018 r. obowiązują nowe regulacje dotyczące zatrudniania w Polsce cudzoziemców. Eksperci Pracodawców RP wskazują, że w praktyce nowe przepisy oznaczają też nowe obowiązki informacyjne.
04.01.2018Zatrudnianie cudzoziemców – coraz większa skala i nowe przepisy
Polskie przedsiębiorstwa zatrudniają coraz więcej cudzoziemców, w tym przede wszystkim pracowników z Ukrainy – wynika z danych opublikowanych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Z początkiem roku w życie weszły natomiast nowe regulacje dotyczące pracy sezonowej oraz krótkoterminowej.
09.11.2017Zatrudnianie cudzoziemców – pracodawcy muszą przygotować się na zmiany
W przyszłym roku w życie wejdą nowe przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców. Jak oceniają eksperci firmy doradczej Deloitte, nie wpłynie to znacząco na sytuację na rynku pracy, ale z większą liczbą wymogów formalnych muszą liczyć się pracodawcy z sektora rolnego, ogrodniczego oraz turystycznego.
27.06.2017Praca sezonowa – pracodawcy czekają na nowe regulacje
Rząd pracuje nad nowymi regulacjami, które dostosują polskie prawo do unijnej dyrektywy ws. pracy cudzoziemców w rolnictwie, ogrodnictwie oraz turystyce. Jak oceniają eksperci, wprowadzenie nowych przepisów powinno ułatwić życie firmom działającym w tzw. branżach sezonowych.
19.05.2017Zatrudnianie cudzoziemców: Zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę
Z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę jest zwolniony między innymi cudzoziemiec:
posiadający w RP zezwolenie na pobyt czasowy udzielone m.in. w celu kształcenia się na studiach lub prowadzenia badań naukowych,
będący małżonkiem obywatela polskiego posiadający zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z zawarciem małżeństwa,
przebywający na terytorium RP w związku z wystąpieniem o przedłużenia pobytu na terytorium Polski, jeżeli bezpośrednio przed złożeniem wniosku był zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę,
posiadający Kartę Polaka,
uprawniony do przebywania i wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego UE lub państwa EOG, który jest zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz czasowo delegowany przez tego pracodawcę w celu świadczenia usług na terytorium RP,
w stosunku do którego umowy międzynarodowe lub odrębne przepisy dopuszczają wykonywanie pracy bez konieczności posiadania zezwolenia.
14.04.2017Zatrudnianie cudzoziemców – projekt ws. pracy sezonowej już w Sejmie
Do Sejmu trafił rządowy projekt nowelizacji, który zakłada określenie nowych zasad przyjmowania w Polsce cudzoziemców do sezonowej i krótkoterminowej pracy. Przepisy zostaną dostosowane do regulacji unijnych. Za wydawanie zezwoleń odpowiedzialne będą starostwa. Nowela wejdzie w życie z początkiem 2018 r.
24.02.2017Rozliczenie VAT w transakcji łańcuchowej
Pytanie podatnika: Czy w opisanej sprawie Wnioskodawca będzie podatnikiem podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów zakupionych od podatnika z Litwy, których import nastąpił bezpośrednio z Białorusi? Czy Wnioskodawca będzie mógł obniżyć podatek VAT należny o podatek VAT, o którym mowa w pytaniu pierwszym, jako o podatek naliczony?
08.02.2017Zagraniczna domena internetowa a podatek u źródła
Pytanie podatnika: Czy zakup od kontrahentów nie mających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu nazwy domeny internetowej, przez które rozumie się cesje praw do domeny oraz usług związanych z rejestracją i utrzymaniem nazw domen internetowych (dalej: „nazwa domeny”), podlega opodatkowaniu podatkiem u źródła, zgodnie z art. 21 ustawy o CIT i czy na Wnioskodawcy ciąży obowiązek pobrania i przekazania podatku do urzędu skarbowego zgodnie z art. 26 ust. 1 i 3 ww. ustawy?
07.02.2017Prawo celne. Karnet TIR jako forma zgłoszenia celnego
Kiedy mówimy na co dzień TIR, mamy zwykle na myśli duży samochód ciężarowy służący do przewozu na międzynarodowych trasach, składający się z ciągnika siodłowego z naczepą. Nazwa wywodzi się od międzynarodowej Konwencji Celnej TIR (Transport International Router), która ma na celu uproszczenie przewozu towarów przez kraje tranzytowe.
13.06.2016Zwrot VAT dla podróżnych znów do zmiany? Interpelacja nr 3183 w sprawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 1 kwietnia 2016 r. dotyczącego minimalnej łącznej wartości zakupów, przy której podróżny może żądać zwrotu podatku od towarów i usług
09.05.2016Zatrudnianie Ukraińców i Białorusinów będzie bardziej skomplikowane? Szykowana przez rząd nowelizacja ustawy o promocji zatrudnienia spowoduje, że zatrudnianie osób z niektórych państw, w tym m.in. Ukrainy i Białorusi, stanie się trudniejsze – twierdzą eksperci Konfederacji Lewiatan. W przypadku pracy sezonowej i krótkoterminowej obywatele tych krajów będą musieli pozyskiwać odpowiednie zezwolenia na pracę.
02.02.2016Emerytura za pracę za granicą poza UE – cz. 2. Państwa nieumowne Państwa nieumowne to państwa, z którymi Polska nie ma zawartych dwustronnych umów o zabezpieczeniu (ubezpieczeniu) społecznym. Brak jest zatem podstaw prawnych koordynujących systemy emerytalne tych państw. Prawo do emerytury jest ustalane wyłącznie na podstawie przepisów państwa, w którym zostały przebyte okresy ubezpieczenia i złożony wniosek o świadczenie. Dlatego, aby uzyskać emeryturę w danym państwie należy spełnić wszystkie, określone przepisami wewnętrznymi tego państwa, warunki do jej przyznania. Nie ma żadnych regulacji, które ułatwiałyby spełnienie tych warunków, jak np. zasada sumowania okresów ubezpieczenia.
27.11.2015Szara strefa obejmuje w Polsce aż 2 mln pracowników W Polsce „na szaro” pracuje ok. 2 mln osób – wynika z raportu pn. „Shadow Economies in the Baltic Sea Region 2015”, przygotowanego z inicjatywy Lithuanian Free Market Institute. Na tle regionu Polska wyróżnia się głównie wysokim odsetkiem osób pracujących właśnie w szarej strefie. W pozostałych państwach regionu bałtyckiego dominuje raczej szara strefa odnosząca się do zakupu dóbr.
