Zwrot towaru a prawo do odliczenia VAT

Wobec braku faktury korygującej okoliczności, takie jak np. zwrot towaru, otrzymanie noty obciążeniowej i brak zapłaty za zwrócony towar, są okolicznościami wystarczającymi do stwierdzenia, że doszło do zwrotu towaru, i uznania tego zwrotu przez sprzedawcę. W takiej sytuacji pomimo braku faktury korygującej kupujący traci prawo do odliczenia podatku naliczonego od zwróconego towaru.

Potwierdza to interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 10 listopada 2015 r., nr IPPP3/4512-685/15-2/WH.

Ze stanu faktycznego wskazanego we wniosku o jej wydanie wynikało, że wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zamierza m.in. nabywać towary, które będą wykorzystywane przez niego do czynności opodatkowanych. Możliwe jest jednak, że po dokonaniu zakupu spółka zwróci zakupione towary oraz że w związku ze zwrotem towaru spółka nie otrzyma od sprzedającego faktury korygującej. Sprzedający zwrócą spółce cenę towaru netto. W takiej sytuacji spółka planuje dokumentować dokonany zwrot dokumentem księgowym, tzn. notą obciążeniową wystawianą sprzedającemu. W opinii wnioskodawcy kwota zwróconego towaru pozostanie bez wpływu na kwotę podatku VAT wynikającą z pierwotnej faktury dokumentującej dostawę.

Opodatkowanie VAT i odliczenie podatku naliczonego

Dyrektor Izby Skarbowej wyjaśnił w pierwszej kolejności, że zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054, z późn. zm., dalej: ustawa o VAT) w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Przypomniał jednak, że w myśl art. 88 ust. 3a pkt 4 lit. b ustawy o VAT nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku bądź zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne, w przypadku gdy wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością.

Faktura to nie wszystko

Zdaniem organu podatkowego prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony nie jest jednak związane tylko z otrzymaniem faktury, choćby od strony formalnej poprawnej, gdyż przysługuje ono w związku z nabyciem towarów i usług. Uprawnienie to może dotyczyć wyłącznie tych czynności, które faktycznie zostały dokonane. Samo posiadanie faktury nie tworzy prawa do odliczenia podatku na niej wykazanego. Przysługuje ono wyłącznie wówczas, gdy doszło do rzeczywistego nabycia towaru w sensie jego posiadania (władania) oraz gdy podatek naliczony związany jest z faktycznie dokonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Jak wskazał organ podatkowy, aby stwierdzić, czy czynność nabycia towaru handlowego (tj. służącego dalszej sprzedaży) jest czynnością faktycznie dokonaną, istotne jest określenie, czy w danym przypadku dochodzi do dostawy towaru, tzn. czy nabywca nabiera prawa do swobodnego dysponowania towarem niezależnie od tego, czy prawo własności pozostaje przy dostawcy, czy też zostaje z chwilą przekazania towaru lub jego części przeniesione na nabywcę. Dla potrzeb podatku od towarów i usług dysponowanie towarem ma miejsce w sytuacji jego posiadania, władania.

Dla uznania czynności za dostawę towaru na podstawie ustawy o VAT ważne jest zatem przeniesienie władztwa ekonomicznego, a nie zawarcie umowy na gruncie prawa cywilnego czy przejście prawa własności. Jak zauważył organ podatkowy, rozpatrując posiadanie towaru handlowego, trudno mówić o władaniu towarem i ostatecznie jego sprzedaży w sytuacji zwrotu towaru sprzedawcy.

Korekta rozliczeń VAT po zwrocie towaru jest konieczna

Zdaniem Dyrektora Izby Skarbowej, gdy w momencie nabycia towaru podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego i towar został zakupiony do wykonywania czynności opodatkowanych, ale z jakiegoś powodu towar został zwrócony do sprzedawcy, trudno uznać prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego ze względu na brak związku tego towaru z czynnościami opodatkowanymi związanymi ze zwróconym towarem. Organ podatkowy podkreślił, że nawet w sytuacji, kiedy sprzedawca nie potwierdzi otrzymania zwróconego towaru poprzez wystawienie faktury korygującej do faktury sprzedaży, istnieją inne sposoby weryfikacji faktycznej transakcji między stronami.

Wiele dowodów na zwrot towaru

W opinii Dyrektora Izby Skarbowej, w sytuacji kiedy dostawca nie wystawi nabywcy faktury korygującej, potwierdzeniem zwrotu towarów oraz akceptacji przyjęcia towarów przez dostawcę może być przykładowo: korespondencja handlowa potwierdzająca fizyczny odbiór zwróconego towaru, dokonanie przez dostawcę zwrotu należności w wysokości ceny zwracanego towaru, korespondencja mailowa potwierdzająca zgodę dostawcy na zwrot towaru itp. Wydaje się zasadnym, że w celu odliczenia z tytułu nabycia towarów dostawca musi zaakceptować fakt zwrotu towarów dokonanego przez nabywcę. Ponadto otrzymanie przez sprzedającego zwróconego towaru, noty obciążeniowej oraz brak zapłaty za zwrócony towar są zdarzeniami potwierdzającymi fakt dokonanego zwrotu.

Wobec braku faktury korygującej przedstawione okoliczności, w szczególności zwrot towaru, otrzymanie noty obciążeniowej i brak zapłaty za zwrócony towar, są okolicznościami wystarczającymi do stwierdzenia, że doszło do zwrotu towaru, i uznania tego zwrotu przez sprzedającego. Dyrektor Izby Skarbowej uznał zatem, że w takich okolicznościach pomimo braku faktury korygującej kupujący utraci prawo do odliczenia podatku naliczonego od zwróconego towaru. Przede wszystkim brak prawa do odliczenia wynika z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, ponieważ zwrot towarów handlowych nie będzie generował podatku należnego (nie wystąpią czynności opodatkowane związane z jego sprzedażą). Poza tym nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury podające kwoty (ich części) niezgodne z rzeczywistością, a w rozpatrywanej sprawie pierwotna faktura dokumentująca nabycie towaru od momentu dokonanego (skutecznego) zwrotu towaru nie będzie dokumentowała rzeczywistej transakcji gospodarczej.

Końcowo organ podatkowy zwrócił jeszcze uwagę, że kluczowe według wnioskodawcy zdanie, w którym wskazuje, że sprzedający nie zwróci mu zapłaconego VAT, w przypadku zwrotu towaru pozostaje bez wpływu na wydaną interpretację. Kwestia tego, w jaki sposób przedsiębiorca rozlicza zwrot towarów, należy do wzajemnych uzgodnień pomiędzy sprzedającym a kupującym i nie ma wpływu na podstawę opodatkowania, a tym samym prawo do zwrotu podatku.

Krzysztof Koślicki