Zwolnienie z podatku VAT ze względu na wysokość obrotów

Podatek od towarów i usług zawiera w swojej regulacji szereg postanowień, które wskazują, kto i kiedy, rozpoczynając działalność gospodarczą, nie będzie zobligowany do rejestracji dla celów VAT. Mowa tutaj o zwolnieniach. Ustawa o VAT co do zasady uzależnia możliwość zastosowania zwolnienia z uwagi na wysokość osiągniętego obrotu. Istnieją również tzw. zwolnienia przedmiotowe, to znaczy takie, które zwalniają sprzedaż wybranych towarów bądź usług.

Ustawa o VAT określa także, kto i kiedy bezwzględnie musi stać się podatnikiem VAT. Z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy rozpoczniemy sprzedaż wskazanego przez ustawę rodzaju towarów bądź usług.

Przenieśmy to teraz na płaszczyznę praktyki. Załóżmy, że rozpoczynamy działalność gospodarczą. Oczywiście pojawia się wątpliwość, czy musimy być podatnikiem VAT.

W tym momencie warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań:

• Jaki będzie przedmiot wykonywanej działalności gospodarczej? Inaczej rzecz ujmując: co będziemy sprzedawać?

• Jakiej wysokości wartość sprzedaży planujemy osiągnąć z tytułu dokonywanej sprzedaży?

Ważne!

Prawie każdy podatnik rozpoczynający działalność gospodarczą jest objęty zwolnieniem. Zwolnieniu temu podlegają podatnicy, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości tej sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Przykład:

Czynny podatnik VAT w 20xx r. prowadził wyłącznie sprzedaż opodatkowaną stawką podstawową 23%. Wartość brutto tej sprzedaży wyniosła 210 000 zł.

Mimo to podatnik ten może skorzystać w roku następnym (przy zachowaniu reguł wynikających z art. 113 ust. 11 ustawy o VAT) ze zwolnienia podmiotowego. Po wyłączeniu podatku wartość sprzedaży opodatkowanej w 20xx r. wyniosła bowiem 170 731,71 zł (210 000 zł x 100 / 123).

Natomiast podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT jest zwolniony od podatku, jeżeli przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym kwoty 200 000 zł.

Przykład:

Podatnik rozpoczął działalność gospodarczą 1 czerwca 20xx r. Zakładamy, że rok 20xx ma 365 dni. To oznacza, że do końca roku pozostało 214 dni. Zwolnienie podmiotowe będzie więc wynosiło:

200 000 zł / 365 dni = 547,95 zł – limit zwolnienia dziennego;

547,95 zł x 214 = 117 261,30 zł – limit zwolnienia dla podatnika rozpoczynającego wykonywanie działalności gospodarczej 1 czerwca 20xx r.

Zgodnie z ustawą o VAT, jeżeli faktyczna wartość sprzedaży zwolnionej od podatku w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej przekroczy w trakcie roku podatkowego kwotę 200 000 zł, zwolnienie traci moc począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

Obowiązki rejestracyjne w razie utraty prawa do zwolnienia

Przyjmijmy, że podatnik utracił prawo do zwolnienia podmiotowego z VAT, tzn. przekroczył kwotę zwolnienia, która pozwalała mu, po spełnieniu innych warunków, z niego korzystać. Przyjmijmy również, że nie prowadzi on działalności zwolnionej przedmiotowo z VAT.

W takim przypadku podatnik zobowiązany jest do złożenia zgłoszenia rejestracyjnego przed dniem, w którym utracił prawo do zwolnienia podmiotowego.

Jako dokonać rejestracji

Jak widzicie, ustawa zobowiązuje podatników do dokonania odpowiedniej rejestracji przed dniem utraty prawa do zwolnienia. Oznacza to, że rozpoczynając działalność gospodarczą, koniecznie należy zarówno określić kwotę zwolnienia przysługującą podatnikowi na dany rok podatkowy, jak i wykazać się odpowiednią czujnością i ostrożnością przy zachowaniu terminu do dokonania rejestracji.

Rejestracji, o której mowa, dokonamy na formularzu VAT-R. Formularz ten stanowi zgłoszenie rejestracyjne dla podatku od towarów i usług.

Omawiane zwolnienie nie będzie miało jednak zastosowania przy sprzedaży wybranych, określonych w ustawie o VAT, towarów bądź usług. Chodzi tutaj o sprzedaż u podatników dokonujących dostaw:

1) towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy,

2) towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:

• energii elektrycznej (PKWiU 35.11.10.0),

• wyrobów tytoniowych,

• samochodów osobowych, innych niż wymienione w pkt 5, zaliczanych przez podatnika na podstawie przepisów o podatku dochodowym do środków trwałych podlegających amortyzacji,

3) budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b,

4) terenów budowlanych,

5) nowych środków transportu.

Zwolnienie ze względu na wysokość dokonanej sprzedaży nie będzie miało również zastosowania w przypadku podatników świadczących usługi prawnicze, usługi w zakresie doradztwa

– z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego – usługi jubilerskie, jak i podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju.

Załącznik nr 12 do ustawy przedstawia się w sposób następujący:

Lista towarów, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku określone w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy

Oznacza to, że dokonanie sprzedaży któregokolwiek z wyżej wymienionych towarów bądź wykonanie którejkolwiek z wymienionych usług oznaczać będzie obowiązek ich opodatkowania bez względu na wysokość osiągniętego przychodu ze sprzedaży. W takim przypadku podatnik również będzie zobowiązany do dokonania zgłoszenia rejestracyjnego na formularzu VAT-R. Zgłoszenie VAT-R należy złożyć przed dniem, w którym podatnik utraci prawo do zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy, czyli dniem poprzedzającym datę dokonania sprzedaży.

Uwaga!

Obecnie trwają prace nad zmianą przepisu dotyczącego zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ustawy o VAT. Ministerstwo Finansów planuje wyłączyć ze zwolnienia od podatku VAT m.in. podatników dokonujących sprzedaży części samochodowych. Obserwuj zmiany w podatku VAT w 2019 r.

Rezygnacja ze zwolnienia

Omawiane zwolnienie nie jest obowiązkowe. Każdy podmiot wykonujący działalność gospodarczą ma do wyboru, czy od razu zostać podatnikiem VAT, czy też korzystać ze zwolnienia.

Oczywiście zwolnienie jest wykluczone, gdy podatnik będzie dokonywał dostawy towarów bądź świadczenia usług, co do których bezwzględnie istnieje obowiązek rejestracji dla celów VAT (np. sprzedaż nowych środków transportu).

Różne czynniki mogą wpływać na to, czy podatnik zdecyduje się na rejestrację dla celów VAT, czy też nie. Zależeć to może od rodzaju kontrahentów (osoby fizyczne, podmioty gospodarcze będące podatnikami VAT) lub od specyfiki dokonywanej sprzedaży.

Zwolnieniem z VAT objęta jest m. in. działalność rolnicza. Jednak rolnicy dokonujący znacznych inwestycji w swoje gospodarstwa decydują się na rejestrację do VAT głównie z uwagi na możliwość skorzystania ze zwrotu VAT. Konstrukcja VAT pozwala na pomniejszenie podatku ze sprzedaży o podatek widniejący na fakturach zakupu (podatek naliczony). Nadwyżka podatku naliczonego nad należnym w danym okresie rozliczeniowym (najczęściej jest to miesiąc) oznacza możliwość starania się o zwrot tej nadwyżki. W przypadku rolników zdecydowana część ich sprzedaży opodatkowana jest stawką preferencyjną w wysokości 5%, natomiast towary będące przedmiotem zakupów do działalności rolniczej opodatkowane są stawką 23% (maszyny, paliwa). Zatem jest duże prawdopodobieństwo istnienia w każdym okresie rozliczeniowym nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, a to oznacza możliwość występowania przez podatnika o zwrot tej różnicy na rachunek bankowy.

Rezygnacja ze zwolnienia oznacza dla podatnika obowiązek złożenia zgłoszenia VAT-R.

W razie rezygnacji ze zwolnienia podatnik jest zobowiązany do złożenia zgłoszenia VAT-R przed początkiem miesiąca, w którym rezygnuje ze zwolnienia (podatnicy, którzy w poprzednim roku prowadzili działalność gospodarczą), bądź przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej VAT w razie rezygnacji ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 9 ustawy (podatnicy rozpoczynający wykonywanie czynności opodatkowanych w trakcie roku podatkowego).

Zatem rozpoczynając działalność gospodarczą, pamiętajcie, że:

1. nie musicie być podatnikiem VAT od samego początku prowadzenia działalności gospodarczej,
2. możecie być podatkiem VAT od samego początku prowadzenia działalności,
3. w niektórych przypadkach musicie być podatnikiem VAT (np. dokonując sprzedaży nowych środków transportu bądź innego rodzaju towarów lub usług).

Powrót do zwolnienia

Utrata prawa do zwolnienia bądź rezygnacja ze zwolnienia podmiotowego nie oznaczają, że będziecie podatnikami VAT do czasu zakończenia wykonywania działalności gospodarczej.

Podatnik ma prawo do powrotu do zwolnienia z VAT. Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia z podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może – nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia – ponownie skorzystać ze zwolnienia podmiotowego.

Zatem podatnik, który utracił prawo do zwolnienia 2 lipca 2018 r., będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z VAT nie wcześniej niż 1 stycznia 2020 r. (o ile w 2019 r. nie przekroczy kwoty zwolnienia podmiotowego).

Powrót do zwolnienia musi zostać zgłoszony naczelnikowi urzędu skarbowego, który jest właściwy dla podatnika w zakresie VAT. Zgłoszenia dokonujemy na formularzu VAT-R, zaznaczając, że podatnik będzie korzystał ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy.

Krzysztof Kaźmierski