03.09.2015

Pytanie: Zgodnie z zarządzeniem pracodawcy dofinansowanie do zakupu okularów następuje co dwa lata w wysokości do 200 zł. Pracownikowi zostało wydane badanie na okres 3 lat. Czy na podstawie tego samego zaświadczenia lekarza medycyny pracy można dokonać dwukrotnie wolnej od podatku refundacji zakupu okularów korygujących wzrok, jeżeli w przepisach wewnętrznych pracodawcy refundacja dokonywana jest co dwa lata?

Odpowiedź:

W myśl art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Jednak, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, jeżeli zasady ich przyznawania wynikają z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Obowiązki pracodawcy w zakresie BHP

Kodeks pracy, w art. 207 zawiera ogólną normę nakładającą na pracodawcę odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy.

Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki (art. 207 § 2 Kodeksu pracy), a koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób nie mogą obciążać pracowników (art. 207 § 2.1 ww. Kodeksu).

W ramach obowiązków wynikających z zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca jest między innymi zobligowany do finansowania z własnych środków kosztów badań wstępnych (przed podjęciem pracy), a także badań okresowych i kontrolnych pracowników (art. 229 Kodeksu pracy).

Uszczegółowieniem tych regulacji są przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy z 30 maja 1996 r. (Dz. U. Nr 69, poz. 332, późn. zm.).

Zgodnie z § 4 ust. 1 tego rozporządzenia, badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. Skierowanie to powinno zawierać między innymi określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane (§ 4 ust. 2 ww. rozporządzenia).

Wskazać również należy na postanowienia § 8 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973), z których wynika, że pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym na stanowiskach z monitorami ekranowymi profilaktyczną opiekę zdrowotną, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której mowa w ust. 1, wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.

Jedno badanie, jedna refundacja

Przenosząc powyższe na grunt badanej sprawy, zauważyć należy, że pracodawca - kierując pracownika na badania lekarskie w oparciu, o które zostało wydane zaświadczenie stwierdzające konieczność używania okularów korygujących wzrok - wywiązał się z ciążących na nim obowiązków.

Zauważyć ponadto należy, że niewątpliwie np. pogorszenie wzroku pracownika należy traktować jako zmianę jego stanu zdrowia, uzasadniającą konieczność wcześniejszego, niż wymagałoby to z obowiązującego zaświadczenia lekarskiego, przeprowadzenia badania lekarskiego.

Tymczasem, z treści pytania nie wynika, żeby pracodawca ponownie wystąpił z wnioskiem o skierowanie na badanie lekarskie, a tylko to mogłoby potwierdzić pogorszenie stanu zdrowia pracownika, co w konsekwencji uzasadniałoby realizację ciążącego na pracodawcy obowiązku refundacji kosztów wymiany okularów. Pracownik wystąpił bowiem ponownie o refundację wydatków związanych z okularami korekcyjnymi na podstawie tego samego zaświadczenia lekarskiego. Powyższe uprawnia zatem do postawienia tezy, że to samo zaświadczenie lekarskie nie może potwierdzić zmiany, tj. pogorszenia stanu zdrowia pracownika, a tym samym uprawniać do zastosowania zwolnienia od podatku.

Podkreślenia wymaga fakt, że brak jest w tych przepisach regulacji, która ograniczałaby prawo pracodawcy do skierowania pracownika na badania w sytuacji, gdy formalnie zachowuje jeszcze ważność wydane uprzednio zaświadczenie lekarskie. Przeciwnie, biorąc pod uwagę ciążący na pracodawcy generalny obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, zgłoszenie pracodawcy przez pracownika pogorszenia stanu zdrowia, powinno skłonić pracodawcę do skierowania pracownika na badania profilaktyczne.

Stwierdzić zatem należy, że co do zasady refundacja poniesionych i udokumentowanych kosztów zakupu okularów korygujących wzrok, stanowi przychód pracownika ze stosunku pracy, który korzysta ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ww. ustawy.

Jednak, nie stanowi postawy do zastosowania ww. zwolnienia od podatku odliczenie dokonane ponownie na podstawie tego samego zaświadczenia lekarskiego. W konsekwencji, refundacja poniesionych wydatków podlega opodatkowaniu jako przychód ze stosunku pracy (art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

(Interpretacja indywidualna z 19 marca 2015 r., sygn. ILPB2/415-1245/14-2/WS - Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu)

Red.