ZUS. Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych - Kilka umów zleceń

Zleceniobiorca lub osoba współpracująca ze zleceniobiorcą, którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo tym ubezpieczeniom jako zleceniobiorca lub osoba współpracująca oraz z kolejnej lub kolejnych umów zlecenia. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia lub współpracy przy jej wykonywaniu lub z innych umów osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia. Ustalania łącznej podstawy wymiaru składek w celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych należy dokonywać dla każdego miesiąca odrębnie.

Należy podkreślić, iż ustalając łączną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie uwzględnia się podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wykazanej za miesiąc po ustaniu danego tytułu ubezpieczenia, tj. za miesiąc, w którym ubezpieczony nie podlegał już ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym ani jeden dzień (należy rozliczyć składki za ubezpieczonego wykazując kod tytułu ubezpieczenia rozpoczynający się cyframi 30 00). W tym miesiącu nie zachodzi bowiem zbieg z tym tytułem.

Ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek dla celu rozstrzygnięcia zbiegu tytułów dokonuje się według kolejności ich powstawania. Ubezpieczony może zmienić tytuł obowiązkowych ubezpieczeń, jednak wybór ten nie może naruszać wyżej wskazanych zasad. Ubezpieczony może także dobrowolnie, na swój wniosek, być objęty ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów.

Z umowy zlecenia, wobec której istnieje ustalony obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia za dany miesiąc powinna być ustalana na zasadach opisanych poniżej, czyli odpowiednio na podstawie art. 18 ust. 1 w zw. z ust. 3 albo art. 18 ust. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Kwota minimalnego wynagrodzenia nie jest kwotą graniczną podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek dokonuje się jedynie w celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w razie zbiegu określonych tytułów ubezpieczeń.

W przypadku zleceniobiorców, dla których odpłatność w umowie zlecenia została określona miesięcznie kwotowo, w odniesieniu do miesiąca, w którym wystąpiła niezdolność do pracy skutkująca uzyskaniem niższego przychodu lub nieuzyskaniem go, przy sumowaniu podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy uwzględnić kwotę określoną w umowie zlecenia. Niezdolność do pracy musi być związana z korzystaniem przez zleceniobiorcę z zasiłku z ubezpieczenia społecznego. Zasada ta nie ma zastosowania w przypadku osób, dla których odpłatność w umowie została określona w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie.

Ilekroć jest mowa o przychodzie zleceniobiorcy lub wykonawcy należy przez to rozumieć przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, który stanowiłby podstawę wymiaru składek, gdyby umowa rodziła obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych (bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy).

Uwaga!
Zasady rozstrzygania zbiegów kilku umów zlecenia odnoszą się także do zbiegu umowy zlecenia lub współpracy ze zleceniobiorcą z:

• wykonywaniem współpracy ze zleceniobiorcą,
• byciem duchownym,
• byciem posłem lub senatorem,
• wykonywaniem pracy nakładczej,
• wykonywaniem współpracy z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność.

Przykład 1
Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono 1 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Następnie osoba ta zawarła umowę zlecenia z płatnikiem B. W umowie określono 12 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.

Przychód uzyskany w styczniu 2016 r. wyniósł:

• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 1 100 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 600 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w styczniu 2016 r. z obu tytułów (tj. u płatnika A od 1 do 31 stycznia, a u płatnika B od 12 do 31 stycznia).

Przykład 2
Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono 1 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Następnie osoba ta zawarła umowę zlecenia z płatnikiem B. W umowie określono 11 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.

Przychód uzyskany w styczniu 2016 r. wyniósł:

• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 1 300 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 2 400 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w styczniu 2016 r. z obu tytułów (tj. u płatnika A od 1 do 31 stycznia, a u płatnika B od 11 do 31 stycznia).

Przykład 3
Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono 5 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Następnie osoba ta zawarła:

• umowę zlecenia z płatnikiem B. W umowie określono 19 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy,
• umowę zlecenia z płatnikiem C. W umowie określono 23 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.

Przychód uzyskany w styczniu 2016 r. wyniósł:

• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 1 100 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 300 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 2 400 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w styczniu 2016 r. z tytułów wszystkich trzech umów zlecenia (tj. u płatnika A od 5 do 31 stycznia, u płatnika B od 19 do 31 stycznia, a u płatnika C od 23 do 31 stycznia).

Łączna podstawa wymiaru składek z umów zawartych z płatnikami A i B nie osiągnęła minimalnego wynagrodzenia, dlatego obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych rodzi także umowa zawarta z płatnikiem C.

Przykład 4
Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono 1 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Następnie osoba ta zawarła:

• umowę zlecenia z płatnikiem B. W umowie określono 5 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy,
• umowę zlecenia z płatnikiem C. W umowie określono 20 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.

Przychód uzyskany w styczniu 2016 r. wyniósł:

• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 1 500 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 3 300 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w styczniu 2016 r. z tytułów umów zlecenia zawartych z płatnikiem A i B. Z tych umów łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osiągnęła minimalne wynagrodzenie, stąd kolejna umowa zawarta z płatnikiem C, z której zleceniobiorca uzyskał w tym miesiącu przychód w wysokości 12 400 zł, nie rodzi obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Przykład 5
Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono 5 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Następnie osoba ta zawarła:

• umowę zlecenia z płatnikiem B. W umowie określono 11 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy,
• umowę zlecenia z płatnikiem C. W umowie określono 20 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy.

Wszystkie umowy zostały rozwiązane 31 stycznia 2016 r.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za styczeń 2016 r. z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A wynosi 1 850 zł.

Osoba ta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w styczniu 2016 r. z tytułu umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A. Ponieważ z tego tytułu podstawa wymiaru osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia, z umów zawartych: z płatnikiem B (przychód osiągnięty w tym miesiącu – 2 000 zł) i C (przychód osiągnięty w tym miesiącu – 11 000 zł) osoba nie będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Przykład 6
Osoba wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem A. W umowie określono 4 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Rozwiązanie umowy nastąpiło z dniem 30 marca 2016 r. Ponadto osoba ta zawarła:

• umowę zlecenia z płatnikiem B. W umowie określono 10 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy, a umowa została rozwiązana z dniem 26 marca 2016 r.,
• umowę zlecenia z płatnikiem C. W umowie określono 16 stycznia 2016 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy, a umowa została rozwiązana 8 marca 2016 r.

Przychód uzyskany w styczniu 2016 r. wyniósł:

• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 800 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 0 zł (zgodnie z umową wynagrodzenie wypłacane jest 10 dnia następnego miesiąca za dany miesiąc), 
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 0 zł (zgodnie z umową wynagrodzenie wypłacone zostanie po zakończeniu umowy - 15 kwietnia 2016 r.).

Przychód uzyskany w lutym wyniósł:

• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 800 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 800 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 0 zł.

Przychód uzyskany w marcu 2016 r. wyniósł:

• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem A – 800 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 800 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 0 zł.

Przychód uzyskany w kwietniu wyniósł:

• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B – 800 zł,
• z tytułu umowy zawartej z płatnikiem C – 3 000 zł.

W obu przypadkach jest to przychód po ustaniu tytułu do ubezpieczeń (umowy uległy rozwiązaniu w poprzednim miesiącu).

Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych rodzą:

• w styczniu wszystkie trzy umowy (łączna podstawa wymiaru składek nie osiąga kwoty minimalnego wynagrodzenia),
• w lutym wszystkie trzy umowy (łączna podstawa wymiaru składek z tytułu umów zawartych z płatnikiem A i B nie osiąga kwoty minimalnego wynagrodzenia),
• w marcu wszystkie trzy umowy (łączna podstawa wymiaru składek z tytułu umów zawartych z płatnikiem A i B nie osiąga kwoty minimalnego wynagrodzenia).

W kwietniu osoba ta nie podlega już ubezpieczeniom społecznym, a tym samym nie zachodzi zbieg tytułów do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, natomiast płatnik B i C ...