ZUS: Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne - ważne informacje

Do 22 maja 2023 r. część osób prowadzących pozarolniczą działalność musi złożyć dokumenty ZUS DRA lub ZUS RCA za kwiecień 2023 r., uwzględniając w nich roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 r.

Każda osoba prowadząca pozarolniczą działalność, która w 2022 r. podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu i była opodatkowana podatkiem liniowym, skalą podatkową lub ryczałtem ewidencjonowanym, ma obowiązek rozliczyć w skali roku należne składki na ubezpieczenie zdrowotne [1]. Rozliczenie pozwala ustalić kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne należnej za dany rok na podstawie przychodów/dochodów w nim osiągniętych.

W zakresie rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne klienci ZUS zgłaszają wiele wątpliwości, dlatego ZUS przygotował odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania (plik docx 60kb), a 16 maja odbędzie się bezpłatne webinarium o zmianach w programie Płatnik, wynikających z obowiązku rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Dodatkowo ZUS wyjaśnia ważne kwestie:

1. Brak możliwości złożenia dokumentów z rocznym rozliczeniem po wyrejestrowaniu konta płatnika

Jeżeli płatnik zakończył lub zawiesił prowadzenie działalności, musi złożyć do ZUS roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Osoby prowadzące jednoosobową działalność składają roczne rozliczenie składki zdrowotnej na dokumencie ZUS DRA.

2. Czy w przypadku zgonu płatnika składa się roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne? - zmiana stanowiska ZUS

Jeśli płatnik zmarł, ustanowiony zarządca sukcesyjny nie składa rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne za zmarłego przedsiębiorcę. Roczne rozliczenie w takim przypadku ZUS sporządzi z urzędu. Jeśli jest obowiązek rozliczenia składek za kwiecień 2023 r. zarządca sukcesyjny przekazuje jedynie rozliczenie za bieżący miesiąc za pracowników bez wypełniania bloku rocznego w DRA/RCA.

Przedsiębiorstwo w spadku jest płatnikiem składek w stosunku do pracowników i zleceniobiorców przedsiębiorstwa w spadku oraz osób przebywających na urlopie wychowawczym udzielonym w ramach stosunku pracy albo pobierających zasiłek macierzyński, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład [1]. Obowiązki przedsiębiorstwa w spadku wykonuje zarządca sukcesyjny, a w przypadku jego braku - osoby uprawnione do czynności zachowawczych [2].

Przedsiębiorstwo w spadku, za pośrednictwem osób uprawnionych albo zarządcy sukcesyjnego, może zatem obliczać, rozliczać i opłacać składki tylko za osoby, o których mowa powyżej.

Roczne rozliczenie składek na ubezpieczenie zdrowotne w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA lub imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA przekazuje do ZUS ubezpieczony, o którym mowa w art. 81 ust. 2 i 2e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych [3]. Przepisy te nie dają podstaw prawnych do tego, aby przedsiębiorstwo w spadku, którego obowiązki wykonuje zarządca sukcesyjny (ewentualnie osoby uprawnione), przekazało do ZUS roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za zmarłego przedsiębiorcę. Przedsiębiorstwo w spadku nie jest bowiem płatnikiem składek wobec zmarłego przedsiębiorcy, a przywołane przepisy umożliwiają jedynie złożenie rocznego rozliczenia składki zdrowotnej ubezpieczonemu - przedsiębiorcy.

3. Brak możliwości złożenia rocznego rozliczenia w sytuacji, gdy prowadzący działalność jest wyrejestrowany z ubezpieczeń (kod 0510), a nadal zatrudnia np. pomoc domową

Jeżeli płatnik składek jest wyrejestrowany z ubezpieczeń i jest zobowiązany do złożenia rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne, a nadal zatrudnia pracownika (np. pomoc domową - kod 0110), to dokumenty za kwiecień 2023 r. powinien złożyć w dwóch zakresach:

• zakres 1-39 - DRA (SZS) za siebie z kodem 0510, gdzie wykazywane jest tylko rozliczenie roczne składki zdrowotnej,
• zakres 40 - DRA i RCA za ubezpieczonego z kodem 0110.

4. Brak możliwości wysłania kolejnego dokumentu do ubezpieczeń z kodem grupy 05xx, jeżeli jest niewyrejestrowany okres podlegania z kodem 05xx

W oprogramowaniu została wprowadzona zmiana, która umożliwia jednoczesne przesłanie dokumentu ZUS ZWUA i ZUS ZUA/ZZA  w sytuacji, gdy konto ubezpieczonego jest niewyrejestrowane.

Podstawa prawna

[1] Art. 4 pkt 2 lit. zc) ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009, z późn. zm.),

[2] Osoby, o których mowa w art. 14 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw (Dz. U. z 2021 r. poz. 170, z późn. zm.), dokonujące czynności, o których mowa w art. 13 tej ustawy.

[3] Art. 81 ust. 2ka ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

źródło: www.zus.pl:

• Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne – ważne informacje (informacja ZUS z 12 maja 2023 r.)
• Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne – ważne informacje (informacja ZUS z 15 maja 2023 r.)