Zróżnicowanie świadczeń z ZFŚS dla emerytów i pracowników

Regulamin funduszu jest zakładowym prawem socjalnym, którego postanowienia powinny zapewniać jednakowe zasady ubiegania się o usługi i świadczenia socjalne zarówno pracownikom, jak i byłym pracownikom - emerytom i rencistom. Zakładowe regulacje nie mogą bowiem zawierać postanowień, których stosowanie różnicuje bądź wyłącza ustawowe prawo osób uprawnionych, w tym emerytów i rencistów do korzystania z funduszu ze względów pozasocjalnych (np. ze względu na posiadany status emeryta) - wyjaśniło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

Interpelacja nr 32074 do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej w sprawie ustalenia praw emerytów i rencistów do korzystania z usług i świadczeń finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych oraz zasad przeznaczania środków z tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej, określonych w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych

Treść interpelacji dotyczy poniższych aktów prawnych:

1. ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych, z późn. zm. (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1316);
2. ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. z 2007 r. Nr 89, poz. 589) - art. 1.

Szanowna Pani Minister,

do mojego biura poselskiego zwrócili się interesanci z prośbą o pomoc w ustaleniu praw emerytów i rencistów do korzystania z usług i świadczeń finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS) oraz zasad przeznaczania środków z tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej, określonych w regulaminie zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, a także ustaleniu, czy sejmowa Komisja Polityki Senioralnej, do której skierowano w tej sprawie pismo z dnia 28 kwietnia br., podjęła lub zamierza podjąć działania, które stworzyłyby szanse na to, by emeryci i renciści mogli korzystać z pomocy socjalnej byłego zakładu pracy na warunkach określonych w ww. ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Często bowiem korzystają oni z tego funduszu w bardzo ograniczonej formie w porównaniu z obecnie pracującymi.

W nawiązaniu do powyższego zwracam się do Pani Minister z prośbą o odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy za zgodny z ustawą o ZFŚS należy uznać regulamin ZFŚS, w którym jako główne kryterium przyznawania świadczeń z ZFŚS przyjęto status osoby uprawnionej do korzystania ze świadczeń socjalnych (pracownika albo emeryta i rencisty)?
2. Co zdaniem ministerstwa może być uznane za uzasadnienie pozbawienia lub znacznego ograniczenia prawa do świadczeń socjalnych zgodnie z ustawą o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - czy sytuacja rodzinna, życiowa i materialna osoby uprawnionej, czy status osoby uprawnionej do korzystania z funduszu (pracownika lub emeryta i rencisty)?
3. Z jakich względów pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzający kontrole zgodności regulaminu ZFŚS z obowiązującą ustawą:
   • uznają, że zróżnicowanie świadczeń socjalnych dla pracowników oraz emerytów i rencistów jest zgodne z ustawą o ZFŚS ze względów motywacyjnych odnoszących się do art. 16 Kodeksu pracy (Departament Prawa Pracy Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zajął w tej sprawie odmienne stanowisko - pismo DPR.III.4110.21.2019.JS z dnia 8 maja 2019 r.)?;
   • nieuwzględniają wyjaśnień Departamentu Prawnego Państwowej Inspekcji Pracy, czyli tej samej instytucji, zawartych w piśmie GNP-572-023-4-1/17 z dnia 24 stycznia 2017 r., ani wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r. (nr: I PKN 579/00) i opinii prawnych Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej?
4. Co powoduje, że Państwowa Inspekcja Pracy, mimo zapisu art. 12a ustawy o ZFŚS, może kierować do jednostki kontrolowanej tylko wystąpienia, a realizacja wniosków wynikających z tych wystąpień zależy wyłącznie od dobrej woli jednostki kontrolowanej? Sekcja Kontroli Wewnętrznej w piśmie z dnia 28 stycznia 2019 r. wyjaśniła, iż (cytuję) „jest skutkiem niewładczego (postulatywnego) charakteru środka prawnego, jakim jest wystąpienie z wnioskami pokontrolnymi (przy czym środkiem prawnym o charakterze władczym inspektor pracy nie dysponuje na gruncie powołanej na wstępie ustawy)”. Jeśli to wyjaśnienie jest uzasadnione prawnie, to czy w związku z tym, zdaniem ministerstwa, należy podjąć prace legislacyjne, tak aby wnioski pokontrolne były obowiązujące?
5. Czy zgodny z ustawą o ZFŚS należy uznać regulamin ZFŚS, którego zasady ograniczają świadczenia socjalne dla emerytów i rencistów do wysokości odpisu fakultatywnego, tworzonego na zasadach okr...