Zmiany w zasiłkach w sytuacji obniżenia wymiaru czasu pracy

9 października 2020 r. weszły w życie zmiany zgodnie z którymi w przypadku, gdy obniżenie wymiaru czasu pracy nastąpiło w okresie wcześniej pobieranego zasiłku oraz między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego zasiłku nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe, przy ustalaniu podstawy zasiłku nie ma zastosowania przepis art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W takich sytuacjach podstawa wymiaru zasiłku nie uwzględnia obniżonego wymiaru czasu pracy lub mniej korzystnych zasad wynagradzania ze względu na COVID-19.

Interpelacja nr 13375 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie zastosowania art. 43 tzw. ustawy zasiłkowej

Szanowna Pani Minister!

Art. 43 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa brzmi: „Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe".

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedziach do obywateli informuje, że zasada ta nie ma zastosowania, jeżeli między wybranymi okresami pobierania zasiłków miała miejsce zmiana wymiaru czasu pracy.

Proszę o odpowiedź na następujące pytania:

1. W jakich przypadkach ma zastosowanie art. 43 ustawy zasiłkowej?
2. Na jakiej podstawie prawnej ZUS twierdzi, że art. 43 nie obowiązuje w przypadku zmiany wymiaru czasu pracy pomiędzy poszczególnymi okresami pobierania zasiłków? Czy jest to dowolna interpretacja przepisów przez ZUS?

Posłowie:
Jakub Kulesza, Grzegorz Braun, Artur Dziambor, Konrad Berkowicz, Janusz Korwin-Mikke, Robert Winnicki, Krystian Kamiński

26 października 2020 r.

Odpowiedź na interpelację nr 13375 w sprawie zastosowania art. 43 tzw. ustawy zasiłkowej

Szanowna Pani Marszałek!

W związku z interpelacją K9INT13375, złożoną przez Pana Posła Jakuba Kuleszę wraz z grupą posłów w sprawie art. 43 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, przedstawiam, co następuje.

Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących ubezpieczonym będącym pracownikami określają przepisy rozdziału 8 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870).

Zgodnie z przepisami powołanej ustawy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy lub przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy ubezpieczenia (art. 36 ust. 1 i 2 powołanej ustawy).

Podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe (art. 43 powołanej ustawy).

W związku z powyższym w przypadku osoby, która pobierała świadczenia chorobowe w okresie co najmniej trzech miesięcy przed kolejną absencją chorobową - podstawę wymiaru zasiłku stanowi podstawa wymiaru poprzednio pobieranego zasiłku. Należy podkreślić, że przepis art. 43 ma na celu „uśrednienie” wysokości zasiłku przez zaniechanie jego częstego przeliczania i wyliczenie jego wysokości proporcjonalnie do wysokości otrzymywanego wynagrodzenia.

Jednak w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku (art. 40 powołanej ustawy).

Przepis ten reguluje sytuację, w której podstawa wymiaru zasiłku jest ustalana z uwzględnieniem wynagrodzenia po zmianie warunków zatrudnienia tj. zmianie wymiaru etatu. Należy podkreślić, że zasada ta obowiązuje zarówno wtedy, gdy etat, na którym jest zatrudniony pracownik, zostaje zmniejszony, np. z całego etatu na 1 etatu, jak i wtedy gdy etat zostaje zwiększony, np. pracownikowi zatrudnionemu na 1/2 etatu zostaje zmieniony wymiar czasu pracy na pełen etat.

Jeśli więc w momencie powstania niezdolności do pracy pracownik byłby zatrudniony w wyższym wymiarze czasu pracy niż dotychczas, to jego zasiłek nie może być wymierzany od zarobków osiąganych przy niższym wymiarze zatrudnienia.

Jednocześnie uprzejmie informuję, że z dniem 9 października 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania społeczno-gospodarczym skutkom COVID-19 (Dz. U. poz. 1747), która wprowadziła zmiany w zakresie zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłków z ubezpieczenia chorobowego.

Zmiany te dotyczą podstawy wymiaru zasiłków pracowników, którym pracodawcy obniżyli wymiar czasu pracy lub wprowadzili mniej korzystne zasady wynagradzania na podstawie ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

W przypadku, gdy obniżenie wymiaru czasu pracy nastąpiło w okresie wcześniej pobieranego zasiłku oraz między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego zasiłku nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe, przy ustalaniu podstawy zasiłku nie ma zastosowania przepis art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W takich sytuacjach podstawa wymiaru zasiłku nie uwzględnia obniżonego wymiaru czasu pracy lub mniej korzystnych zasad wynagradzania ze względu na COVID-19. Dotyczy więc osób, które pobierały świadczenia z ubezpieczenia chorobowego w momencie, gdy zostały one objęte obniżonym wymiarem czasu pracy lub mniej korzystnymi zasadami wynagrodzenia.

W przypadku osób, które stały się niezdolne do pracy po zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. W sytuacji, w której następuje zmiana wymiaru czasu pracy i przerwa w pobieraniu świadczenia z ubezpieczenia chorobowego (bez względu na okres trwania przerwy) lub zmiana rodzaju świadczenia na inny (np. zasiłek macierzyński przysługujący po zasiłku chorobowym), podstawa wymiaru zasiłku jest ustalana na nowo uwzględniając aktualny wymiar czasu pracy.

Sekretarz stanu w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej
Anna Schmidt

Warszawa, 10 listopada 2020 r.